AK Parti Genel Lider Yardımcısı Nurettin Canikli , Haber Türk televizyonunda katıldığı canlı yayında açıklamalarda bulundu Gümüşhane Escort gazetecilerin sorularını yanıtladı
Merkez Bankası’nın rezervlerine ait bir soru üzerine Canikli pandemi öncesinde Merkez Bankası’nın kullandığı toplam rezervlerin 25 30 milyar dolar civarında olduğunu yaklaşık olarak 95 milyar dolarlık kısmının Hakkari Escort da 2020 yılında pandemi devrinde kullanıldığını belirterek bunun nedeninin negatif gerçek faiz olduğunu söz etti
Gerçek faizin 2020 yılının ocak ayından itibaren negatife düştüğünü aktaran Canikli Şimdi şunu sorabilirsiniz niçin Hatay Escort gerçek faizin negatife düşmesine göz yumduğunuz Bu türlü bir şey olduğunda Türk lirası varlıklardan çıkış olacağını kaçış olacağını iddia edemediniz mi diye bir soru haklı olarak gelir Elbette varsayım ettik ığdır Escort Yani bu ilişkiyi kurmamak ortalarındaki bu doğrusal alakayı öngörmek mümkün değil herkes bilir bunu diyerek şöyle devam etti
Eğer gerçek faiz negatifse o vakit doğal olarak beşerler Türk lirası varlıklardan ısparta Escort öteki alternatif yatırım araçlarına döner Gelişen piyasalar için gelişen piyasa ekonomileri için Bu türlü bir sorun Amerika iktisadı ya da Avrupa Birliği ülkeleri için yoktur Orada dolar mevduatına dolar varlıklarına negatif gerçek faiz verdiği vakit elinde dolar bulunan dolardan çıkamaz çıkıp nereye gidecek yani Lakin Türkiye’de ya da gelişen ülkelerde gelişen piyasalarda o denli değil Çabucak onu bırakıyor ve alternatif yatırım araçlarına geçiyor Kendi açısından haklı natürel rasyonel bir karar veriyor
PANDEMİ NEDENİYLE TİCARETTE İNANILMAZ BİR DARALMA YAŞANDI
Pandemi periyodunda alınan bir grup kararlar ve kısıtlamaların iktisadi faaliyetlerin daralmasına neden olduğunu bunun dışında pandeminin ortaya çıkardığı tesirler nedeniyle ticarette inanılmaz bir daralma yaşandığını hatırlatan Canikli turizm ve ulaştırma kesimlerindeki duruma dikkati çekerek şöyle dedi
Yüzde 96 oranında ulaştırma faaliyetleri durdu Türkiye’de ve bütün dünyada Turizm etkilendi Sonra önlem çerçevesinde birçok alanda insanların ticari faaliyetlerini ortadan kaldıracak halde kararlar alındı Yani kafeler kapatıldı restoranlar kapatıldı şehirlerarası ulaşım ortadan kaldırıldı Bunun öbür bütün bölümlerde zincirleme olarak etkilediğini düşünün Artık alışılmış burada bu pandemi ile ilgili kararları alırken de iktisat üzerindeki tahribatını tesirini ortaya çıkacak olan faturayı da elbette hesaba katmanız gerekiyor Yani çok ülkü bir kombinasyonu yakalamanız gerekiyor Hem tesirli bir uğraş edeceksiniz Sıhhat sistemimizi soruna sokmayacak o hale gelme kademesine gelmesine müsaade etmeyecek bir noktada durduracaksınız pandemi ile çaba edeceksiniz ancak başka taraftan da iktisadi faaliyetleri de faturayı mümkün olduğu kadar düşük olmasını sağlayacaksınız Zira hani şunu diyebilirsiniz orada vefat var insanların hayatı kelam konusu olunca artık ekonomik faaliyet mi olurmuş diye bir itiraz Haklı bir itiraz değil 1929 buhranında 2008 yeniden global buhranda borsa alanlarında intihar eden binlerce insanın olduğunu hatırlarsanız iktisatta yaşanacak olan buna misal tabloların sahnelerin tahminen pandemi nedeniyle ortaya çıkacak olan kayıplardan çok daha fazla kayıpları ve ayrıyeten insanların istikrarlarının psikolojilerinin bozulması üzere tabloları imajları ortaya çıkaracağını göz önünde bulundurmamız gerekir Yalnızca bu değil olağan Yani işte iktisatta gaye dedik ya üretim kaybı ulusal gelirin daralması kasılması ve milyonlarca işsizin ortaya çıkması Bütün bu optimal dengeyi bulmamız gerekiyor
Nurettin Canikli yaşanan süreçte on binlerce iktisadi işletmenin kendi iradesinin dışında pandemiden etkilendiğini bilhassa nakit istikrarında bir bozulma yaşandığını belirterek alacaklarını tahsil edemediklerini öngördükleri ciroyu yapamadıklarını hatırlattı Bu firmaların kendi halinde bırakılması durumunda yüz binlerce firmanın batacağını faaliyetlerini sona erdireceğini anlatan Canikli bunun milyonlarca insanın işsiz kalmasına üretim kaybına ve insanların yoksullaşmasına neden olacağını anımsattı
ÖYLE VAHİM SAYILAR Kİ BU İKTİSAT BUNU KALDIRMAZ
Bütün dünyada olduğu üzere Türkiye’de de işletmelere finansal takviye verildiğini kaydeden Canikli Ama bu finansal dayanağı de kaldıramayacakları bir fiyatla veremezsiniz bir mali yükle veremezsiniz Zira bu finansman muhtaçlığı öngörülmeyen bir gereksinimdi ve o finansman için ve ödeyeceği bedel de tekrar öngöremediği bir bedel yani ödeyeceği faiz dedi
Kelam konusu finansman muhtaçlığı için verilen kredilerin negatif gerçek faizden verildiğini vurgulayan Canikli Eğer Türk lirası varlıklardan çıkışı engellemek için gerçek faizi olumluya çıkarmış olsaydık ki aşağı üst bu şu andaki bulunduğumuz düzey çıkarmamız gerekirdi yüzde 18 19’lara Bunun krediye dönüşmesi yüzde 24 25 olurdu Firmalarının hiç bir tanesi bunu kaldıramaz Zira aslında kar marjları esasen düzgünce düşmüş ve ek bir maliyet bu sözlerini kullandı
Canikli burada bir tercihin kelam konusu olduğuna işaret ederek şu değerlendirmelerde bulundu
Ya Türk lirası varlıklardan çıkışı engellemek için gerçek faizi üst çıkaracaksınız o vakit sahiden dolara yönelme olmayacak altına talep azalacak ve bu halde Merkez Bankası da rezerv kullanmayacaktı Lakin bunun alternatif maliyeti ne Alternatif maliyeti yüzbinlerce iflas milyonlarca istihdam kaybı ve üretim kaybı Pahasını tercih ederseniz yani firmaların mali yapılarının bozulmasına neden olmayacak kadar bir mali yükle finansman dayanağı sağlarsanız firmalar hayatiyetlerini devam ettirir üretim devam eder istihdam devam eder Biz bunu tercih ettik ve bunun sonucunda da büyüme bu türlü gerçekleşti 1 milyon istihdam kaybı var şayet bu biçimde olsaydı en az 4 5 5 milyonluk bir istihdam kaybı ortaya çıkacaktı Bakın sayılar o denli müthiş sayılar ki bu iktisat bunu kaldırmaz toplum bunu kaldıramaz Hiçbir iktisat kaldıramaz bunu Yani siyaseti bıraktık haydi ha gideriz öderiz falan sıkıntısı değil bu olay Tercihimizi bu istikamette kullandık Bunun faturasının enflasyonun yükselmesi ve peşinden faizlerin yükselmesi olacağını da biliyoruz Zira dolar yükselirse çabucak hiç gecikmeden fiyatlara yansıyor bunu biliyoruz
BUNDAN SONRAKİ PERİYOTTA GERÇEK FAİZ DAİMA MÜSPETTE OLACAKTIR
Piyasaların gerçek faizlerin negatife düşürülmesine ait telaşına değinen Canikli Bakın şunu çok net olarak söyleyeyim bu türlü bir usul yüz yılda bir kullanılabilir Yani önümüzdeki devirde bu aracı bir daha bu biçimde kullanma imkanımız yok Bunun manası şu bundan sonraki periyotta gerçek faiz daima müspette olacaktır diye konuştu
Nurettin Canikli kamu bankaları ve Merkez Bankasının bu süreçte ziyan edip etmediğine ait soruya Hayır etmedi Neden Merkez Bankası piyasa fiyatından sattı cevabını vererek Şu anda bugün dolar ne kadar 8 lira diyelim İsteyen herkes 8 liraya dolar alabilir tıpkı ocak ayında 6 5 liraya dolar alabileceği üzere Kimseye bir ayrıcalık tanınmıyor kimseye öncelik tanınmıyor isteyen herkes piyasa fiyatından dolar satın alabiliyor Bu türlü bir ortamda fiyatın yüksek olduğunu ya da düşük olduğunu söylemek haksızlık değerlendirmesinde bulundu
Yıl sonundan itibaren enflasyonda aşağı istikametli bir hareket olacağını iddia ettiğini anlatan Canikli Çünkü hem bütçe istikrarıyla mali disiplin manasında çok katı kararlar alıyoruz şu anda sert kararlar alıyoruz almamız da gerekiyor o açığı kapatmamız için ve tıpkı biçimde cari açığı kapatmamız için de direkt kalıcı tesirli teknikleri devreye sokuyoruz şu anda Münasebetiyle orada kararlılığımız var O kararlılık nedeniyle en geç yıl sonu prestijiyle oradaki eğilimi görebileceğimizi kestirim ediyoruz Lakin görmediğimiz takdirde sıkı duruş devam edecek bunun altını çiziyoruz Zira mutlaka burada en ufak taviz vermemiz kelam konusu değil tabirlerini kullandı
Para takası manasında kullanılan swap ın Merkez Bankası rezervleri açısından fiilen uzun vadeli bir araç olduğunu anlatan Canikli net rezervlerin hesaplanmasında swap ların düşülmediğini gerçek bir rezerv olarak kabul edildiğini tabir etti Fiilen bunun kalıcı uzun vadeli bir rezerv ögesi olduğunu görüşünü paylaşan Canikli Merkez Bankası Başkanlığının yaptığı açıklamada da buna işaret edildiğini kaydetti
MERKEZ BANKASI LİDERLERİNİN SIK DEĞİŞTİRİLMESİ
Canikli Merkez Bankası liderlerinin sık değiştirilmesi Türkiye’de iktisada olan itimadı bozuyor mu Merkez Bankası lideri niçin değişti sorusu üzerine bu takdirin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ilişkin olduğunu bunun ayrıntılarını bilemeyeceğini söyledi
Bu mevzuda ekonomik bir kıymetlendirme yapabileceğini bunun şahsi görüşü olduğunu anlatan Canikli Ekonomide yanlış alacağınız ölçüsüz alacağınız bir kararın kesinlikle ülkeye bir bedeli vardır Birçok insan bunu bilmeyebilir teknik mevzular olduğu için Merkez bankalarının bütün karar alıcıların piyasa beklentilerini bir rehber olarak kullanmaları gerekir Hakikat sinyaller verir piyasa her vakit Onun üzerine çıkmak iktisada ek önemli bir mali yük getirir En başta da fiyat istikrarı amacını bozar diye konuştu
128 MİLYAR DOLAR NEREDE AFİŞLERİ AĞIR HAKARET İÇERİYOR
Merkez Bankası rezervleri konusunda daha evvel niçin şeffaf açıklamalar yapılmadı ve bu bahisteki afişler neden toplatıldı sorusu üzerine Canikli şunları kaydetti
Afişler ağır hakaret içeriyor Tahminen ‘128 milyar dolar nerede ‘ sorusu masumane bir soru üzere gözüküyor lakin afişi asanların ‘buhar oldu uçtu yolsuzluk yapıldı peşkeş çekildi yandaşlara aktarıldı üzere tanımlamaları var Afiş ile onu asanların açıklamalarının birlikte düşünülmesi gerekiyor Argümanınızı gündeme getirirsiniz soruşturulur Argümanınız karar haline gelmediği sürece karar manasına gelecek bir tabir kullanamazsınız Bu insanın en temel haklarının ihlalidir hakarettir Bu savları bugüne kadar söyleyenlerin milletten özür dilemeleri gerekiyor Millete gerçek bilgi aktarmadılar Açıklama yapılmaması kimseye hakaret etme hakkı ya da kara propaganda yapma hakkı vermez
Kaynak Anadolu Ajansı Hamdi Çelikbaş
