TBMM Genel Şurası’nda daha evvel muhalefetin oylarıyla reddedilen birinci kere atanacak memur adaylarını yakından ilgilendiren Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanun Teklifi, tekrar oylandı. Pekala, Güvenlik soruşturması kalktı mı?
GÜVENLİK SORUŞTURMASI KALKTI MI?
TBMM Genel Heyeti’nde daha evvel muhalefetin oylarıyla reddedilen birinci kere atanacak memur adaylarını yakından ilgilendiren Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanun Teklifi, tekrar oylanarak kabul edildi. Düzenlemeyle güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılacaklar kapsamına, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler de dahil edildi.
Kamuya birinci defa alınacaklara yönelik ‘Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanun Teklifi’, TBMM Genel Konseyinde kabul edildi. Arşiv araştırması, statüsü yahut çalıştırma biçimine bağlı olmaksızın birinci defa yahut yine memuriyete ya da kamu misyonuna atanacaklar hakkında yapılacak. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Ulusal İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı (MİT), Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) ve mahalli mülki yönetim amirliklerince yapılacak.
Kanunla, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek bilgilerin kullanılmasına ait temel prensipler, kimler hakkında yapılacağı, araştırma konusu edilecek bilgi ve evrakların neler olduğu, bu bilgilerin ne halde kullanılacağı, hangi mercilerin soruşturma ve araştırma yapacağı, kıymetlendirme komitesi, data güvenliği ile dataların saklanma ve silinme mühletleri yine düzenleniyor.
Buna nazaran, arşiv araştırması, statüsü yahut çalıştırma biçimine bağlı olmaksızın birinci sefer yahut yine memuriyete veya kamu vazifesine atanacaklar hakkında yapılacak.
ÖĞRETMENLER DE ARTIK KAPSAMDA
Kanunda, “güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılacaklar” şu biçimde sıralanıyor:
• Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan bireylerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin ziyan görebileceği yahut tehlikeye düşebileceği bilgi ve dokümanların bulunduğu saklılık dereceli üniteler,
• Ulusal Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, kıyı güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu çalışanı,
• Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak işçi,
• Üst kademe kamu yöneticileri,
• Özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan şahıslar,
• Ulusal güvenlik açısından stratejik ehemmiyeti haiz ünite, proje, tesis, hizmetlerde statüsü yahut çalıştırma haline bağlı olmaksızın istihdam edilenler.
• Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler.
GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASININ KAPSAMI
Kanunla, arşiv araştırmasının kapsamı ile güvenlik soruşturması kapsamında bakılacak mevzular da tekrar düzenleniyor. Arşiv araştırması, kişinin isimli sicil kaydının, kişinin kolluk kuvvetlerince hala aranıp aranmadığının, kişi hakkında rastgele bir tahdit bulunup bulunmadığının, kişi hakkında mutlaklaşmış mahkeme kararları ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nun ilgili kararları kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden yahut sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların, hakkında kamu vazifesinden çıkarılma ya da katılaşmış memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının mevcut kayıtlardan tespit edilmesini kapsayacak.
Güvenlik soruşturması ise arşiv araştırmasındaki bahislere ek olarak kişinin; vazifenin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal bilgilerinin, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri yahut cürüm işlemek hedefiyle kurulan örgütlerle aksiyon birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının, mevcut kayıtlardan ve kişinin misyonuna yansıyacak konuların kontrole elverişli olacak prosedürlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesini içerecek.
SORUŞTURMAYI MİT VE KOLLUK KUVVETLERİ YAPACAK
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Ulusal İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki yönetim amirliklerince yapılacak.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla vazifeli üniteler, kendilerine iletilen taleple hudutlu olarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları arşivlerinden, elektronik bilgi süreç merkezlerinden gerekli bilgi ve evrakları, kişi hakkında katılaşmış mahkeme kararlarını, Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden yahut sonuçlanmış soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguları almaya yetkili olacak.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla vazifeli ünitelerde yetkilendirilmiş işçi, hukuka alışılmamış olarak elektronik ortamda yahut bilgisayar loglarında şahsî bilgilerle ilgili sorgulama yapamayacak, log kayıtlarını değiştiremeyecek yahut silemeyecek. Bu halde elde edilen bilgileri paylaşamayacak yahut yayın yoluyla duyuramayacak. Misyonu gereği öğrendiği yahut edindiği şahsî bilgi yahut evrakları yetkisiz şahıslarla paylaşamayacak ya da basın ve yayın kuruluşlarına yahut öbür irtibat kanallarına veremeyecek. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla misyonlu üniteler tarafından bu bahislere ait gerekli önlemler alınacak.
KOMİTE KURULACAK
Yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen dataların kıymetlendirilmesi gayesiyle Kıymetlendirme Kurulu kurulacak.
Kıymetlendirme Kurulu, Cumhurbaşkanlığında İdari İşler Lideri’nin görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, TBMM Başkanlığı’nda genel sekreter yardımcısının, bakanlıklarda bakan yardımcısının, başka kamu kurum ve kuruluşlarında en üst yöneticinin görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, üniversitelerde rektör yardımcısının, valiliklerde vali yardımcısının başkanlığında, teftiş/denetim, işçi ve hukuk üniteleri ile uygun görülecek başka ünitelerden birer üyenin iştirakiyle lider dahil en az 5 bireyden ve tek sayıda olacak formda oluşturulacak.
Ulusal güvenlik açısından stratejik kıymeti haiz ünite, proje, tesis ve hizmetlerde istihdam edilecekler hakkındaki kıymetlendirme, ilgili bakanlık ya da kamu kurumları bünyesindeki kıymetlendirme komitesince yapılacak.
Memuriyet yahut kamu vazifelerine uygunluğunun değerlendirilmesini sağlayacak yorum içermeyen olgusal bilgiler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla misyonlu ünitelerce ilgili kurum ve kuruluş bünyesinde kurulan Kıymetlendirme Kuruluna iletilecek.
Kıymetlendirme Kurulu, kendisine iletilen bilgilere ait objektif ve gerekçeli değerlendirmelerini yazılı olarak atamaya yetkili amire iletecek. Mahkemeler tarafından istenildiğinde bu bilgiler sunulacak.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında kişinin istihbari faaliyetlere mevzu olmayan, kendisiyle ilgili ferdî bilgileri hakkında bilgilendirilmesi, bu datalara erişmesi, bunların düzeltilmesi ve silinmesi taleplerine ait önlemler alınacak.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına husus şahsî datalar, gerçek ve şimdiki olacak. Bu bilgiler, işlendikleri emelle temaslı, hudutlu ve ölçülü olarak kullanılacak.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında yürütülen iş ve süreçlerde, Şahsî Bilgilerin Korunması Kanunu’nda belirtilen genel unsurlara alışılmamış hareket edilemeyecek. Fakat, ulusal savunma, ulusal güvenlik, kamu güvenliği, kamu sistemi ve ekonomik güvenlikle ilgili istihbarat faaliyetleri kapsamında elde edilen bilgiler, bireye verilemeyecek.
ŞAHSÎ DATA GÜVENLİĞİ VE SAKLILIK
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla vazifeli üniteler ile kıymetlendirme komiteleri, data güvenliğine ait tedbirleri alacak.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması süreçlerinin her evresinde saklılığa uyularak ilgili bilgi ve evraklar yasal olarak bilmesi gerekenlerden diğerine verilmeyecek ve açıklanmayacak. Bu kapsamda elde edilen şahsî bilgiler, gayesi dışında işlenemeyecek ve aktarılamayacak.
FERDÎ DATALARIN SİLİNMESİ VE YOK EDİLMESİ
Kanunda, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sürecinde elde edilen ferdî bilgilerin silinmesi ve yok edilmesine dair kararlar de yer alıyor. Buna nazaran, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sırasında elde edilen şahsî bilgiler, işlenme hedefinin ortadan kalkması halinde yahut her durumda 2 yılın sonunda kıymetlendirme komitelerince silinecek ve yok edilecek.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını yapan ünitelerdeki istihbari faaliyete husus olmayan ilgilisine ilişkin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ilişkin datalar, 2 yılın sonunda silinecek ve yok edilecek. Bu bilgiler, sürece karşı dava açılması halinde karar katılaşmadan silinemeyecek ve yok edilemeyecek. Mahkemelerin bu husustaki talepleri, Kıymetlendirme Komitesinin bünyesinde bulunduğu ilgili kurum ve kuruluş tarafından karşılanacak.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması ve değerlendirilmesinde vazifeli olanlar tarafından şahsî bilgilerle ilgili cürüm işlenmesi halinde, fiil daha ağır cezayı gerektiren öbür bir hata oluşturmadığı takdirde Türk Ceza Kanunu’nun şahsî dataların kaydedilmesine ait cezai kararları; şahsî datalarla ilgili kabahat işlenmesi halinde Şahsî Bilgilerin Korunması Kanunu’nda yer alan kabahatlere ait kararlar uygulanacak.
Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin ziyan görebileceği yahut tehlikeye düşebileceği bilgi ve evraklar ile saklılık dereceli kamu işçisi ile meslek kümelerinin tespiti, ünite ve kısımların tariflerinin yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının yol ve asılları ile bunu yapacak üniteler, bu komitelerinin çalışma yöntem ve asılları, Cumhurbaşkanınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenecek.
DEĞİŞTİRİLEN KARARLAR VE ATIFLAR
Hakim ve savcı adaylığına atanacaklar ile hakimlik ve savcılık mesleğine kabul edilecekler, hakim ve savcı sınıfı dışında kalan isimli ve idari yargıda çalıştırılacak tüm işçi hakkında artık Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu’na nazaran arşiv araştırması yapılacak.
Ayrıyeten kaymakam adaylığına atanacaklar; Ulusal Savunma Bakanlığı nam ve hesabına Bakanlıkça belirlenen eğitim kurumları ile Ulusal Savunma Üniversitesine bağlı fakülte, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve enstitülerde eğitim görecekler; Kıyı Güvenlik Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı nam ve hesabına eğitim tahsil görecekler; Jandarma ve Kıyı Güvenlik Akademisine bağlı eğitim öğretim kurumlarında tahsil görecekler ile Polis Akademisinde ve akademi nam ve hesabına öbür eğitim kurumlarda eğitim görecekler; Dışişleri Bakanlığı aday meslek memurluğu, aday konsolosluk ve ihtisas memurluğuna atanacaklar ile direkt yurt dışı teşkilatında istihdam edilecek işçi hakkında Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu’na nazaran güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak.
Kanun, Güvenlik Soruşturması, Birtakım Nedenlerle Misyonlarına Son Verilen Kamu Çalışanı ile Kamu Vazifesine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına Ait Kanun’u yürürlükten kaldırıyor.
Mevzuatta bu kanuna yapılan atıflar, Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu’na yapılmış sayılacak.
