HaberTürk gazetesi müellifi Muharrem Sarıkaya, “Adalet, Hazine ve Maliye, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği ile Ticaret bakanlıklarının husus ile ilgili uzmanlarının çalışmasından nasıl bir sonuç çıktı? Husus üzerinde çalışanlar ile hazırlık takımında yer alanlarla sohbet imkanı buldum. Baştan söyleyeyim bütün bunlar hazırlık grubunun bir noktaya getirip, ‘böyle olursa daha adil bir düzenleme olur, arzulanan yere de varılır’ diyerek sunduğu model… Gerisini kabineye bırakmışlar; o nedenle kesin olarak bu model uygulanacak demem güç.” değerlendirmesini yaptı.
Sarıkaya yazısında, “Fakat üzerinde durulan, Avrupa uygulamaları da temel alınan model olarak tanımlayabilirim… Model bir taşla birden fazla kuşu hedefliyor. Kiraya düzenleme getirirken, devletin gerçek vergi gelirine ulaşmasının da önünü açıyor; vatandaşı buna teşvik ediyor. Odağına konutların genelde belediyeler tarafından belirlenenin uygulandığı tapu rayiç bedellerini koyuyor ve ona nazaran bir kademe sistemi getiriyor. İkili yol uyguluyor. Atadan kalma usulle, bir meskenin tapuya temel rayiç bedelinin 20 yıllık kira gelirine eşit olması unsuruyla hareket ediyor. Örnek verirsem… Şayet bir konutun tapu rayiç bedeli 240 bin lira gösterilmiş ise bunu 20 yıla bölüp, aylık kira bedeli 1000 lira çıkıyor… Birinci ölçü olarak bu bir kenara konuluyor. Akabinde ikili sistemin, ikinci düzeneğini çalıştırarak gerçek kira bedeline ulaşıyor. Orada da TÜFE’nin 12 aylık ortalaması baz alınıyor; Mayıs ayında bu oran %34,46 oldu..” sözünü kullandı.
Sarıkaya şunları kaydetti:
“Uygulamada da kiracıyı koruyor ve hangisi daha düşük ise o ölçünün kira olarak yansıtılmasını karara bağlıyor. Üstte verdiğim örnekten devam edersem… Rayiç bedel üzerinden hesapladığımızda bu meskenin baz alınacak birinci kira bedelini 1000 lira olarak hesaplamıştık. Varsayalım ki bu kişi 600 lira kira ödüyor… Rayiç bedel üzerinden hesaplandığında 400 lira artış yapıp kirayı 1000 liraya çıkarması gerekiyor. Lakin kirayı belirlemede ikinci etken de TÜFE olacağı için 600 liranın bu ayki oranı olan %34,46 ile 206,76 lira belirleniyor. Kiracıyı müdafaa amaçlandığından, kirayı 1000 liraya çıkarmak yerine, 806,76 lira olarak mutlaklaştırılıyor. Yani tapu rayici ile TÜFE’den hangisi en düşük ise o uygulanıyor. Lakin tapu rayiç bedelleri üzerinden de kademeli bir oran getirilmesi modeli de geliştirilmeye çalışılıyor.
Bir diğer örnekten yola çıkarsam… Tekrar varsayalım ki bir konutun rayici 120 bin lira görülsün… Bu durumda 20 yıla bölündüğünde kiranın 500 lira olması gerekiyor.Bu kişi 600 lira kira ödüyor; artış yapmaması gerekiyor. Meğer enflasyon karşısında da bir artış olmalı. Burada TÜFE oranı devreye giriyor ve 600 liranın %34,46’sı olan 206,76 artış ölçüsü uygulanıyor… Ödemesi gereken kira bedeli tekrar 806,76 liraya ulaşıyor. Böylelikle her ikisinde de tıpkı bedele varıldığı için, hem kiracı hem de mesken sahibinin eşit derecede korunması hedefleniyor.”
