Ayşe Sayın
BBC Türkçe, Ankara
Güçlendirilmiş parlamenter sistem masasında yer alan CHP, DÜZGÜN Parti, Saadet Partisi, DEVA Partisi ve Demokrat Parti lideleri, Pazar günü Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu’nun mesken sahipliğinde dördüncü kere bir ortaya gelecek.
Seçim güvenliği, geçiş sürecine ait yasal ve anayasal değişiklikler ile geçiş sürecinin temel prensipleri üzerine çalışan komitede yapılan çalışmaların yanı sıra, ittifak seçenekleri ve aday belirleme takvimine ait de görüş alışverişinde bulunulması bekleniyor.
Masada, somut bir ittifak modeli yahut aday isminin belirlenmesi beklenmiyor. Lakin, Muhalefet kulislerinde, Kurban Bayramı sonrasında açıklanması güçlü mümkünlük olarak seslendiriliyor.
6’lı masa toplantılarında birinci tıp görüşmeler, Temmuz ayı başında, Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu’nun evsahipliğiyle tamamlanacak.
6’lı masanın en kritik bahislerinin başında ise “cumhurbaşkanı adayının kim olacağı” geliyor. Hala Millet İttifakı içinde yer alan ve seçim işbirliği iradesini de bu tarafta ortaya koyan CHP ve UYGUN Parti kulisleri epeyce hareketli.
- 6 muhalefet önderi: Birlikteliğimiz siyasi mühendislik eforlarından etkilenmeyecek
- Babacan, parlamenter sistem mutabakatının ittifaka dönüşebileceğini söyledi: “Doğal akış bu yönde”
- Davutoğlu, Akşener ve Kılıçdaroğlu’na Millet İttifakı yerine ‘yeni ittifak’ oluşturulmasını önerdi
CHP, adaylık stratejisi çalışıyor
Kılıçdaroğlu’nun adaylığı konusunda kararlı görünen CHP idaresi, stratejisini de “kazanacak aday” olması üzerine kuruyor ve bu hususta kamuoyu anketleri dahil ağır bir çalışma yürütülüyor.
CHP yöneticileri, Kılıçdaroğlu’nun “ortak aday” olmasına neredeyse kesin gözüyle bakarken, UYGUN Parti daha temkinli.
CHP’liler, kendileri dahil, masada yer alan siyasi partilerin “kaç genel müdürlük alacağı, kaç milletvekili çıkaracağının” tartışma konusu olmayacağını, bütün partilerin maksadının sistemi değiştirmek olduğunu, bu gaye etrafında, birçok alanda dertlerin aşılacağı görüşünde.
‘Endişeli olanlar Aleviler ve CHP tabanı’
6’lı masa içinde yer alan siyasi partiler, Kılıçdaroğlu’nun “geçiş sürecini, tarafsız olarak yönetebilecek” olduğu konusunda hemfikir.
Lakin tasalar, CHP önderinin “seçilip seçilemeyeceği” ve bilhassa muhafazakar seçmenin CHP’li bir adaya oy verip vermeyeceğinde odaklanıyor.
Kimi yorumcular, Kılıçdaroğlu’nun Alevi kimliği nedeniyle, iktidar tarafından bu durumun aleyhine kullanacağını düşünüyor.
CHP yöneticilerin verdiği bilgiye nazaran, partiye gelen kamuoyu anketleri zıddını söylüyor.
Bu anketlere nazaran, toplumun büyük bölümü, “kimlik” konusunda bir çekince görmüyor, fakat alevi kısımlarda ve CHP tabanında, “dezavantaj” olacağı kaygısını taşıyanlar daha fazla.
CHP’li bir parti yöneticisi, telaşın Kılıçdaroğlu’nun kimliği nedeniyle seçilemeyeceğinden kaynaklandığına işaret ederek, “Aleviler, Kılıçdaroğlu’na oy verir mi, verir. CHP tabanı verir mi verir. Hasebiyle, biz bunu, adaylığı aleyhine bir durum olarak görmüyoruz” görüşünü lisana getiriyor.
İmamoğlu 1 puan önde
CHP, Kılıçdaroğlu’nun adaylığına olan ilgiyi, hem sistemli olarak kendi yaptırdığı hem de kendilerine gelen kamuoyu anketleri ile ölçmeye çalışıyor.
Kamuoyu anketlerinin büyük kısmında, Erdoğan’ın seçilme talihi olmadığı savunulurken, farkın yüzde 9’lara kadar çıktığı tez ediliyor.
- Ekrem İmamoğlu’nun Karadeniz ziyaretiyle ilgili tartışmada kim ne dedi?
- Ekrem İmamoğlu’nun Karadeniz gezisi, CHP idaresi tarafından nasıl yorumlandı?
Doğu ve Güneydoğu’da Kılıçdaroğlu’na takviyenin yüksek olduğu belirtilirken, Türkiye genelinde, İmamoğlu’nun oy oranı, Kılıçdaroğlu’nun 1 puan üzerinde görünüyor.
Lakin, yapılan ölçümlerin İmamoğlu’nun, sonrasında yaptığı açıklamalarla reaksiyonlara neden olan Karadeniz gezisi öncesine ilişkin olduğuna da dikkat çekiliyor.
CHP kaynakları, “6’lı masa Kılıçdaroğlu’nun adaylığına karar verdiğinde, İmamoğlu ve Mansur Yavaş da çıktı, ‘Genel Liderimizi destekliyoruz, adayımızdır’ dedi. Bu oyları daha da artırır. O nedenle biz, Kılıçdaroğlu’nun aday gösterilmesi halinde seçileceğinden kaygı duymuyoruz” yorumunu yapıyor.
‘Aday, bayram sonrası açıklanabilir’
Merak edilen bir öbür husus ise adayın “ne zaman” açıklanacağı.
CHP’de bu bahiste iki görüş öne çıkıyor.
Birtakım parti yöneticileri, “adayın bir an evvel açıklanarak, baş karışıklığına son verilmemesi” gerektiğini savunurken, bir kısım de adayın yıpratılmaması için “olabildiğince geç” açıklanması gerektiğini savunuyor.
Fakat bu husustaki karar vericinin “6’lı masa olacağına” sık sık vurgu yapılırken, CHP’de, “büyük ihtimalle Kurban Bayramı sonrasında netleşebileceği” görüşü seslendiriliyor.
Kılıçdaroğlu, parti rozetini çıkaracak mı?
Güçlendirilmiş parlamenter sistem teklifinde “tarafsız ve sembolik” bir cumhurbaşkanı tanımlanmasına rağmen, sistem değişene kadar seçilen cumhurbaşkanının parti kimliğini bırakıp bırakmayacağı da tartışılıyor.
- 6 muhalefet partisinin gündeminde hangi ittifak senaryoları var?
- 6 muhalefet partisinin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem çalışması hangi düzenlemeleri öngörüyor?
- 6 başkanın ‘yuvarlak masa’ toplantısının akabinde, HDP ile müzakere kapısı açılabilir mi?
- 6 muhalefet başkanının ikinci buluşmasında neler konuşuldu, hangi kararlar alındı?
CHP kurmayları, Kılıçdaroğlu’nun “seçilir seçilmez parti rozetini bırakmaktan yana” olduğunu, lakin seçimden çabucak sonra partinin kurultay sürecine girmesinin ıstırap yaratabileceğine işaret ediyor.
Kimi parti yöneticileri de en azından daha rahat bir müddette kurultayın yapılabilmesi için 5-6 aylık bir mühlet boyunca genel lider olarak da kalması gerektiğini savunuyor.
Ayrıyeten, geçiş sürecinin devamında, parlamenter sisteme geçilmesi halinde bir seçime gidileceğine dikkat çekilerek, “Diyelim ki, İmamoğlu da ‘genel lider olmak istiyorum,’ dedi ve seçildi. O vakit o da seçimde başbakan adayı olarak yarışacak. Öbür yandan Akşener de ‘başbakan olmak istiyorum,’ diyor. Bütün bu süreçleri çok yanlışsız koordine etmemiz gerekir ve bu da 6’lı masanın işi” deniliyor.
DÜZGÜN Parti: Adaylığı, 6’lı masanın ‘evet’ diyeceği biçimde olur; kazanır
UYGUN Parti Genel Lideri Meral Akşener’in maksadını “başbakanlık” olarak koyarak, cumhurbaşkanlığı adaylığından çekilmesi CHP’nin elini rahatlatmıştı.
Kılıçdaroğlu’nun “dürüst, tarafsız ve geçiş sürecini en âlâ yönetecek” isim olduğu ÂLÂ Parti’de genel kabul görüyor.
Lakin, “seçilebilirlik” şartı, en değerli kriter olarak geçerliliğini sürdürüyor. UYGUN Parti kurmayları, aday belirlenirken, yalnızca anketlere değil, süreci gerçek yönetip yönetmeyeceği ve cumhurbaşkanlığını “en fazla farkla” kazanacak aday olmasının da kendileri için ölçü olacağını belirtiyor.
6’lı masada da değerlendirmenin bu türlü yapılacağı da YETERLİ Parti tarafında tabir edilen bir öbür mevzu.
Parti kulislerinde yaygın görüş, Akşener’in Kılıçdaroğlu ile karşılıklı inanç ilgisine rağmen, aday belirlenirken, “reel politikaya” uygun davranacağı vurgulanıyor.
Bir parti yöneticisi, Akşener’in baştan beri ortak aday çıkarılmasından yana hal aldığını anımsatarak, Kılıçdaroğlu’nun adaylığına hangi şartlarda dayanak verileceği ise şu sözlerle ifade ediyor:
“Kemal beyefendi aday olacaksa, Akşener’in ve masanın ‘evet’ diyeceği halde olur. Yani görülür ki kazanacak. Diyelim ki gözükmüyor, o vakit kimse evet demez ve o vakit yeni formüller yahut kim kazanacak görünüyorsa, o isim masaya gelir.”
Seçimin kiminle farklı kazanılacağı da UYGUN Parti’nin cumhurbaşkanı adaylığı için kıymetli kriterlerin başında geliyor.
“Ucu ucuna”, yani yüzde 51’le kazanacak adayın seçim sonuçlarına ait tartışmaları da beraberinde getireceğine işaret edilerek, “Adayın potansiyeline bakılır. Demiyoruz ki, yüzde 65 oy alacak olan bir isim aday olsun. Fakat mesela yüzde 53’lük bir oy oranı ile seçilmek, ülkeyi rahatlatır, siyaseti istikrarlar. Adaylık rüzgarı, oy oranını daha üst taşıyabilir” görüşü lisana getiriliyor.
Akşener nasıl başbakan olacak?
6’lı masada yer alan siyasi partilerin önderlerinin, seçimin kazanılması halinde geçiş süreci hükümetinde nasıl rol alacakları siyasi kulislerde en çok konuşulan mevzulardan.
- ÂLÂ Parti Başkanlık Divanı’nda değişiklikler yapan Akşener hangi istikrarları gözetti, siyasi kulislerde değişim nasıl yorumlandı?
Akşener’in amacını “başbakanlık” olarak açıklaması nedeniyle, “başkanlık sistemi”nde bunun nasıl olacağına ait formüller de tartışılıyor.
DÜZGÜN Parti’de bu bahiste netleşen görüş, seçimin kazanılması halinde, “fiili parlamenter sistemin” uygulanması istikametinde.
Bir parti yöneticisi, öngördükleri sistemi şöyle anlatıyor:
“Mevcut sistemde cumhurbaşkanının yetkilerini bir kısmını cumhurbaşkanı yardımcısına devredebileceğini öngörüyor. Münasebetiyle seçilecek cumhurbaşkanı da bu halde yetkisini devredebilir.
“Zaten evvelce yapılmış bir protokol çerçevesinde cumhurbaşkanının yetkileri tanımlanacak. Bu protokole nazaran anayasa değişiklikleri yapılacak. Tanımlandığı için, bakanlar şurasının atanması ve yürütme vazifesiyle ilgili vazifelerini, birinci partinin genel liderine verebilir. Yani koalisyon gibisi bir vazife paylaşımı olabilir.”
