Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dermatoloji Kliniği Eğitim ve İdari Sorumlusu Prof. Dr. Selda Pelin Kartal, uyuz hastalığının son yıllarda dünyada arttığını belirterek “Türkiye’de de son 3,5-4 yılda eski yıllara kıyasla en az 4 kat artış kelam konusu” dedi.
Türk Dermatoloji Derneği İdare Şurası Üyesi de olan Kartal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bedende kaşıntıya yol açan yaygın bir parazit hastalığı olan uyuzun beşerden beşere bulaşı yoluyla yayıldığına ve bu nedenle belirli periyotlarda muhakkak bölgelerde ortaya çıkabileceğine dikkati çekti.
Bilimsel platformlardaki dataların dünyada uyuz vakalarında artış olduğunu gösterdiğine işaret eden Kartal, “Uyuz son 4-5 yıldır farklı vakitlerde, farklı ülkelerde arttı. Salgın biçiminde yayınlarla karşılaşıyoruz. Örneğin Hırvatistan, Almanya ve farklı ülkeler bunun içinde. Türkiye’de de son 3,5-4 yılda eski yıllara kıyasla en az 4 kat artış kelam konusu.” sözünü kullandı.
Uyuz hastalığında insanların tedaviyi gerçek uygulamasının hastalığın denetim altına alınması açısından değerine vurgu yapan Kartal, aksi durumda hastalığın bulaşıyla giderek artabildiğinin altını çizdi.
“Yetişkinlerin bedeninde yaklaşık 10-14 tane oluyor”
Prof. Dr. Kartal, uyuz sarkoptlarının bedene temas ettikten sonra deri üzerinde tünel açmaya başlayıp buralara yumurtalarını bıraktığını ve bu esnadaki salgılarının beşerde kaşınma hissine neden olduğunu belirterek “Uyuz mikrobu erişkin bir bireyde yaklaşık 10-14 tane olabiliyor. Daha fazla olmuyor zira beşerler kaşınma yoluyla yumurtaların bir kısmını öldürüyor. Ancak tamamını tedavisiz yok edemedikleri için şikayetler oluşuyor” diye konuştu.
Uyuzun el bilekleri, göğüs, karın, genital bölge üzere yerlerde bilhassa de geceleri çok kaşıntıya neden olduğunu anlatan Kartal, ender olarak bağışıklığı baskılanmış bireylerde kaşıntı refleksi olmamasından kaynaklı milyonlarca sarkoptun bedende bulunabileceğini lisana getirdi.
“Yakın temas içinde olanların tedavileri kesinlikle eş vakitli yürütülmeli”
Prof. Dr. Kartal, “Uyuz son derece bulaştırıcı bir tabloya neden oluyor, büsbütün beşerden beşere geçiyor. Hayvandan bulaş ekseriyetle kelam konusu değil. Beşerden beşere geçiş, ortak eşya kullanımı, birlikte ahenge üzere yakın temasla oluyor.” bilgisini paylaştı.
Uyuz semptomlarının bulaşı olduğu anda ortaya çıkmadığına dikkati çeken Kartal, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Eğer kişi daha önce uyuz olmadıysa semptomların görülmesi yaklaşık 1 ayı alıyor. Bu nedenle uyuz olan biriyle yakın teması olan şahısların semptomları olmasa bile eş vakitli tedaviye başlaması çok kıymetli. Aksi takdirde 1 ay sonra bu bireyde de uyuz hastalığı ortaya çıkabilir. Uyuzda bir bağışıklık kelam konusu olmadığı için de hastalık tekrar tekrar tıpkı bireylere bulaşabilir. Bu nedenle bir arada yaşayan, yakın temas içinde olan insanların tedavilerinin kesinlikle eş vakitli yürütülmesi gerekiyor.”
“Okullarda çocuklar birbirlerinin mont üzere eşyalarını kullanmamalı”
Okullarda uyuz hastalığına karşı alınması gereken tedbirler hakkında da bilgi veren Kartal, “Bir sınıfta uyuz çıkması durumunda yakın sıralarda oturan öğrencilerin ve ailelerinin uyarılması, çocukların müşahede altına alınıp mümkünse eş vakitli tedavi uygulanması gerekiyor. Çocuklar birbirlerinin mont, hırka üzere eşyalarını kullanmamaları gerektiğine yönelik bilgilendirilmeli.” dedi.
“Kısa vadeli tokalaşmalar bulaşa neden olmuyor”
Prof. Dr. Kartal, yalnızca okul değil kreşler, kışlalar üzere kalabalık tüm alanlarda uyuz olması durumunda bilhassa birlikte uzun müddet vakit geçiren, yakın teması olan kümelerin saptanması gerektiğini vurgulayarak “Uyuzda temel bulaşa sebep olan uzun müddetli yakın temas. Kısa vadeli tokalaşma üzere temaslar bulaşa neden olmuyor. Yaklaşık 20 dakika üzere bir müddette deri teması olması lazım. Meskende de örneğin uyuz hastalığı olan bir kişinin yattığı yatakta eş vakitli olmasa bile daha sonra uyunması bulaşa yol açabiliyor. Bu nedenle yakın temastakileri risk altında kabul edip tedavi etmekte yarar var.” biçiminde konuştu.
Uyuzun tedavisi
Uyuz tedavisinde öncelikle keselenerek banyo yapması istenen hastaya, bedenin boyun bölgesi altında tüm bölgelerine uygulanacak kremlerin verildiğini anlatan Kartal, “Kişi bu kremleri sürüp 24 saat bedeninde bekletiyor. Bu uygulamayı yaparken üzerinde bulunan kıyafetlerin dışında kalan bütün kıyafetlerini 60 derecenin üzerindeki bir ısıda yıkaması gerekiyor.” tabirini kullandı.
Yıkanamayan kıyafet ve eşyaların ise bir hafta boyunca bir torbada ağzı bağlı biçimde tutulması gerektiğini belirten Kartal, krem tedavisinin akabinde bir hafta sonra klinik tabloya nazaran tekrar uygulama gerekebileceğini söyledi.
Kartal, uyuz tedavisinin ortalama 10 gün sürdüğünü lakin kaşıntı şikayetlerinin 2-4 hafta müddetince devam edebildiğini kaydetti.
“İlaca direnç manasında önemli bir sorun kelam konusu değil”
Prof. Dr. Selda Pelin Kartal, uyuz parazitinin var olan ilaçlara direnç geliştirdiği savlarına ait de şu değerlendirmelerde bulundu:
“Son devirde klinik gözlemlerimizde bir ölçü direnç görüyoruz. Ancak yurt dışında yapılan birtakım çalışmalarda hastalara fosforlu kremler sürdürüp nasıl uyguladığı incelendi. Bu çalışmalar hastaların kremleri deri kıvrımlarına yeteri kadar, gerçek bir halde uygulamadığını gösterdi. Yani krem hakikat ve güzel bir halde uygulanırsa direnç manasında önemli bir sorun yok üzere görünüyor. Elbette uyuzu evvelce daha kolay tedavi ediyorduk, şu anda ilaçlarda alternatif geliştirmek durumunda kalabiliyoruz, kimi ilaçlardan başkasına geçiyoruz lakin tedavi ediyoruz. Çok net bir direnç olduğunu söyleyemem ancak bu türlü bir kanı var.”
