CEREN DİLEKÇİ KÖSEOGLU/LONDRA
İngiltere hükümetinin 1972 yılından beri ortaya koyduğu en tezli vergi indirimi planının yankıları sürüyor. Yeni açıklanan paketin Hazine’ye milyarlarca sterlin yük getireceğine dair tasalar ve İngiltere Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng’in vergi indirimlerinde daha fazlası yolda bildirisiyle sterlin tarihi düşük seviyeyi görürken, tahvil faizleri son yılların en yüksek düzeyine tırmandı.
Enflasyonun 40 yılın doruğunda seyrettiği İngiltere’de büyümeyi ateşlemek için ortaya konulan argümanlı plan büyük oranda borçlanma ile finanse edilecek. Önümüzdeki 6 aylık devirde hükümetin ekstra 72 milyar sterlin borçlanması gerektiği manasına geliyor.
İngiltere Borç İdare Ofisi 2022-23 mali yılı için borçlanma kağıdı ihraç amacını 72,4 milyar sterlin artırarak 234,1 milyar sterlin düzeyine çıkardı.
İngiliz Parlamentosunda açıklanan küçük bütçe su adımları kapsıyor:
– Gelir vergisi, yıllık 12 bin 571 sterlinden 50 bin 270 sterline kadar olan gelir kümesi için yüzde 20’den yüzde 19’a indirildi.
Vergi yüzde 40’a çekilecek
– 150 bin sterlinin üzerindeki en yüksek gelir kümesinin vergisi yüzde 45’den yüzde 40’a çekildi.
– Emlak alımında 125 bin olan damga vergisi muafiyeti eşiği derhal geçerli olmak üzere 250 bin sterline, birinci meskenini alanlar için 425 bin sterline çıkarıldı.
– Toplumsal Güvenlik Primleri’ne evvelki hükümet tarafından Nisan ayından bu yana konan her bir sterlin için 1,25 penilik artış geri alındı.
– 2023 için yüzde 19’dan yüzde 25’e çıkacağı açıklanan kurumlar vergisi artışı iptal edildi.
– Yabancılara KDV’siz alışveriş imkanı genişletilirken bira ve öteki alkollü içeceklere getirileceği açıklanan vergiler ise iptal edildi.
İşsizlik yardımı azalacak
– Toplumsal yardım kuralları sıkılaştırılıyor. Plana nazaran işsizlik parası alanlardan aşağı üst 120 bin bireye faal olarak iş aramaları gerektiği yoksa yardımlarının azaltılacağı bildirilecek.
– Bankacılara verilen ikramiyelere konulan üst hudut kaldırıldı.
– Yıllık 3 bin 548 sterlin gelmesi beklenen güç faturalarını 2 bin 500 sterlin olarak sonlandırma planının Ekim ayından itibaren birinci altı ay için maliyeti tahminen 60 milyar sterlin olarak açıklandı.
Kwarteng’in planlarının İngiltere’deki hayat pahalılığı problemine bir tahlil getirmeyeceği, bu planların esasen güçlü olanları ödüllendireceği tenkitleri var. Emekçi Partisi’ne nazaran bu krizin bedelini fiyatlı beşerler vergileriyle ödeyecek.
Strelin’de tarihi düşüş
İngiliz sterlini dolar karşısında erimeye devam ediyor. Sterlin/dolar kuru Asya’da 1,0350 ile tarihi düşük seviyeyi gördü. Sterlin/dolar paritesi yüzde 5 gerileyerek Mart 2020’den beri en büyük günlük düşüşü kaydetti.
Bazı piyasa iştirakçileri bu sabah saatlerinde sterlinde yasanan düşüşü büyük çöküş olarak nitelendirirken opsiyon piyasası bu yıl sterlinin parite düzeyine gerilemesine yüzde 50 ihtimal veriyor. Sterlin’in yılbaşından beri dolar karşısında bedel kaybı yüzde 20’yi aştı. TL karşısında ise gün içi en düşük 19,14 düzeyini gördü.
İngiltere hükümetinin ekstra tahvil arzı, İngiltere Merkez Bankası’nın tahvil satışına başlamayı planladığı bu devirde zorlayıcı olabilir. İngiltere 5 yıllık tahvil faizi 50 baz puan yükselişle yüzde 4,5 düzeyini aştı, iki yıllık tahvil faizleri 60 baz puan yükseldi.
Geçen hafta siyaset faizini 50 baz puan artırarak yüzde 2,25 düzeyine çıkaran İngiltere Merkez Bankası, 3 Ekim itibariyle her çeyrek 10 milyar sterlin tahvil satışı planlıyor. Stratejistlere nazaran borçla finanse edilen vergi indirimleri, yatırımcıları ürkütürken tahvil piyasası için kusursuz fırtına manasına geliyor.
Piyasada İngiltere Merkez Bankası’ndan faiz artırım beklentileri hızlandı. Piyasanın beklentisi Kasım’da 200 baz puan faiz artışı, Kasım 2023 itibariyle faizlerin yüzde 6,25 ile 1999’dan beri en yüksek düzeye çıkması bekleniyor.
BOE orta toplantı yapabilir
Bazı kurumlar sterlinin paha kaybının önlenmesi için İngiltere Merkez Bankası’nın devreye girmek zorunda kalabileceğini belirtiyor. Deutsche Bank stratejisti George Saravelos yayınladığı yatırımcı notunda BOE’nin piyasanın kredibilitesini geri kazanabilmek için bu hafta bir orta toplantı yaparak faizi artırması gerektiğini belirtti.
İngiltere hükümeti orta vadede yüzde 2,5 büyüme hedefliyor. Güç tarafında atılan adımların, ömür maliyeti krizini hafifleterek enflasyonu 5 puan düşürmesi bekleniyor. BOE, mevcut durumda yüzde 9,9 ile 40 yılın doruğundaki enflasyonun Ekim’de yüzde 13 ile tepe yapmasını bekliyordu ama son toplantıda güç faturalarını sonlandırmak maksatlı atılan adımlara atıfta bulunularak enflasyonun yüzde 11’ler düzeyinde tepe yapmasının beklendiği açıklandı.
Son çeyrekte resesyona girmesi ve resesyonun 5 çeyrek sürmesinin beklendiği İngiltere’de gözler Kasım ayında BOE’nin paylaşacağı yeni iddialarda olacak.
