Prostat kanseri, sık duyduğumuz kanser çeşitlerinden biri. Tüm dünyada erkeklerde en sık rastlanan ikinci kanser tipi olmasıyla dikkati çekiyor. Yaş, prostat kanseri için değerli bir risk. Araştırmalar; 65 yaş üzerindeki erkeklerin yüzde 60’ında prostat kanseri saptandığını, yani en az iki erkekten birinin bu hastalıkla tanıştığını gösteriyor. Prostat Kanseri Farkındalık Ayı nedeniyle hastalık hakkında bilgi veren Minimal İnvaziv ve Robotik Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ali İstek Kural, prostat kanserinin, dünya nüfusunun yaşlanmasıyla birlikte görülme oranı artan hastalıkların başında geldiğini belirtiyor. Erken saptanmadığında ise, ölümcül sonuçlara yol açıyor. O denli ki, günümüzde kansere bağlı ölümlerde 5. sırada yer alıyor.
Riski artıran 3 değerli neden
Prostat kanserinde riski artıran faktörler var. Bunların ortasında genetik risk dikkat çekiyor.
Baba ya da baba tarafındaki erkek akrabalarda prostat kanseri varsa, oran daha genç yaşlara iniyor. Irksal özellikler de risk açısından değerli bir faktör. Batı Avrupa ve ABD’de prostat kanseri daha sık görülürken Ortadoğu ve Uzak Doğu ülkelerinde daha az rastlanıyor. Siyahilerde prostat kanserinin daha sık görüldüğü ortaya çıkan öteki bir sonuç. Genetik ve ırksal özellikler değiştirilemese de, prostat kanserinde şahısların değiştirebileceği diğer bir risk faktörü var; obezite. Çünkü kolestrol oranı yüksek besinler alan obezlerde prostat kanseri riski artıyor.
Belirti vermiyor
Prostat kanserinin en dezavantajlı durumu, erken periyotta belirti vermemesi. Lakin ilerleyen periyotlarda kendini belirli ediyor. İleri evrede tümörün büyüklüğü, idrar akışını engelliyor. Hasta idrarını zorlukla yaptığı için doktora başvuruyor. Bunun yanı sıra idrarda ve menide kan gelmesi de belirtilerin ortasında sayılıyor. Prostattaki kanser, kemiğe sıçramışsa hastalarda kemik ağrısı da görülebiliyor.
Erken teşhis için denetim şart
Prostat kanserinin erken periyotta belirti vermemesi, ileri evre saptanmasına yol açıyor ve bu da mevt riskini artıyor. Ancak prostat kanseri riskini erken saptamak ve tedaviye başlamak hayat kurtarıyor. Prof. Dr. Ali İstek Kural kimlerin, ne vakit denetime başlaması gerektiği ile ilgili şu bilgileri veriyor:
“Erken teşhis için 50 yaşından sonra rutin tetkiklere başlanması gerekiyor. Lakin babada ya da baba tarafından gelen yakın akrabalarda prostat kanseri varsa, risk artıyor. Bu nedenle bu bireylerin 40-45 yaş ortasında rutin tetkiklere başlaması erken teşhis açısından çok kıymetli.”
Kandan saptanan risk
Prostat kanseri riskini saptayan tarama testi için sadece kan verilmesi kâfi. PSA yani Prostat Spesifik Antijen denilen kan tahlili yapılıyor. Bu test, kesin sonuç için değil, risk oluşup oluşmadığına dair fikir veren bir tarama testi. Yaşa has PSA pahasının yüksek bulunması yahut yıllar içerisindeki artış suratı kanser kuşkusu oluşturuyor. Uzmanlar, rektal muayene de yapıyor, muayenede sertlik bulunması PSA kıymetinden bağımsız olarak da kanser kuşkusu için bir sinyal manasına geliyor.
Kesin teşhis için ileri tetkik gerekiyor
Prostat kanseri teşhisinde en değerli tetkik, Multiparametrik Prostat MR. Bu MR’da adeta prostatın yüksek çözünürlüklü bir fotoğrafı çekiliyor. Kanser kuşkusu olan bölgeyi gösterebildiği üzere gayeye yönelik biyopside (MR-TRUS füzyon biyopsi) istenilen yere ulaşabilmek için de kullanılıyor. Böylelikle evvelden olduğu üzere gereksiz tekrar tekrar biyopsi yapmaya gerek kalmıyor.
Milimetrik hassasiyetle biyopsi yapılıyor
Prostat kanserinin kesin tanısı için biyopsi yapmak, gereksiz ameliyatları önleyen değerli bir metot. Öncelikle prostattaki tümör kuşkusu olan noktalar bulunuyor ve oradan örnek alarak patolojik inceleme yapılıyor. Son yıllarda uygulanan “MR-TRUS füzyon biyopsisi” olarak bilinen yeni metotta, kuşkulu noktaya milimetrik hassasiyetle direkt ulaşılabiliyor. Süreç sırasında hastadan daha evvel çekilen MRI imgeleri kullanılıyor. Manzaralar, transrektal ultrasonografi manzaralarıyla üst üste getiriliyor. Bir cins navigasyon tekniği sayesinde biyopsi iğnesi kuşkulu noktaya yöneltiliyor. Böylelikle milimetrik sapma ile kuşkulu noktadan biyopsi alınıyor.
PSA’da her yükseklik kanserden kaynaklanmıyor
Her PSA yüksekliği prostat kanseri varlığı manasına gelmiyor; zira prostat iltihabı da PSA’yı yükseltebiliyor. Bilhassa iltihap olduğu düşünülen vakitlerde çekilen multiparametrik prostat MRI kansere benzeri imajlar ortaya koyabiliyor. Bu nedenle kuşku oluşması halinde MRI’ın en az 8-10 hafta sonra çekilmesi gerekiyor. Kronik prostatit oluşan hastalarda da misal bir durum görülebiliyor. Fakat farklı fazlarda alınan imgelerle tecrübeli bir radyolog bunları ayırt edebiliyor.
Farklı tedaviler uygulanıyor
Prostat kanseri saptanan hastaların tedavisinde farklı formüller uygulanıyor. Klinik olarak saptanan lakin kanser ilerlemesi açısından riskli sayılmayan hastalarda, hiçbir tedaviye gerek duyulmadan “aktif izlem” denilen metotla aralıklı PSA ölçümleri ve MR çekimleri ile takip ediliyor. Tetkiklerde tümör saptanmış hastalarda şayet öbür organlara sıçramamış, sırf prostatla hudutlu kalmışsa, cerrahi metotlar tercih ediliyor. Genç hastalarda kanser robotik cerrahi ile ameliyat edilirken, daha ileri yaşlardaki hastalarda cerrahi yerine radyocerrahi yani ışın tedavisi uygulanıyor. Diğer organlara yayılmış ileri evre kanserlerde ise hormon, kemoterapi üzere hastanın durumuna uygun tedaviler yapılıyor.
Robotik cerrahi ile hudut ve damar hasarı riski düşüyor
Prostat kanseri hastalarında robotik cerrahinin sık kullanılan kıymetli usullerden biri olduğunu belirten Prof. Dr. Ali İstek Kural şu bilgileri veriyor:
“Prostat bölgesi, hudut ve damar yoğunluğu olan bir bölgedir. Bu nedenle bu yapıların muhafazası gerekiyor. Robotik cerrahi, bu yapıların korunmasında kıymetli imkanlar sağlıyor. Prostattan kanserli dokuyu çıkarırken hastanın cinsel fonksiyonuna ziyan vermemesi ve idrar kaçırma sorunu oluşmaması açısından değerli kazanımlar sağlıyor. Ameliyatı yapan uzman, robotik usul sayesinde; ameliyat bölgesini 3 boyutlu, yüksek kalitede ve neredeyse 20 kat daha büyük formda görebiliyor. Küçük kesilerle yapılan bu ameliyat sırasında hastada daha az kan kaybı oluyor. Ameliyat sonrasında hasta, daha az ağrı hissediyor ve gündelik hayata daha kısa müddette dönebiliyor.”
