İRFAN DONAT
FAO Besin Fiyat Endeksi, Temmuz’da aylık bazda yüzde 8,6 gerilerken, yıllık bazda yüzde 13.1 arttı.
Aralıksız dört aydır düşüş eğiliminde olan endeks, Ekim 2008’den bu yana aylık bazda son 14 yılın en sert düşüşüne sahne oldu.
Temmuz ayındaki düşüş, bitkisel yağ ve tahıl endekslerindeki değerli düşüşlerin öncülüğünde gerçekleşti.
FAO Hububat Fiyat Endeksi, ayılık bazda yüzde 11,5 düşüşün akabinde Temmuz ayında ortalama 147,3 puan oldu. Yıllık bazda ise yüzde 16,6 yükseliş kelam konusu. Düşüşe öncülük eden dünya buğday fiyatları, kısmen Ukrayna ile Rusya ortasında Ukrayna’nın Karadeniz’deki ana limanlarının blokajını kaldırmak için varılan muahedenin ve Ukrayna’dan tahıl ihracatının yine başlayacağının işaretiyle Temmuz ayında yüzde 14,5’e kadar düştü. Kuzey yarımkürede devam eden hasatların mevsimsel uygunluğu da fiyatların geri çekilmesinde tesirli oldu. Bununla birlikte, memleketler arası buğday fiyatları geçen yıl Temmuz ayındaki bedellerinin hala yüzde 24,8 üzerinde seyrediyor. Milletlerarası iri taneli tahıl fiyatları, arka arda dördüncü ayda yüzde 11,2 düşüşle gerilerken, bir yıl evvelki bedellerinin yüzde 12,1 üzerinde kaldı. Ukrayna limanlarından sevkiyata yeşil ışık yakan mutabakat dünya mısır fiyatlarındaki yüzde 10,7’lik düşüşte tesirli oldu.
Mısır hasadının geçen yılki suratının üzerinde seyrettiği Arjantin ve Brezilya’da olumlu mevsimsel seyir de fiyatlar üzerindeki baskıyı hafifletmeye yardımcı oldu.
Buğday ve mısır piyasalarındaki zayıflıktan kaynaklanan fiyat gevşemeleri sorgum ve arpa fiyatlarını sırasıyla yüzde 12,8 ve yüzde 12,6 aşağı taraflı baskıladı.
Temmuz ayında, memleketler arası pirinç fiyatları, büyük ihracatçılardaki talep meçhullüğü ve Döviz hareketlerinin de tesiriyle yıl başından bu yana birinci kere düştü.
FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi, aylık bazda yüzde 19,2 düşüşle 10 ayın en düşük düzeyini kaydetti. Keskin düşüş, palm, soya, kolza tohumu ve ayçiçek yağlarında düşen dünya fiyatlarından kaynaklandı. Memleketler arası palm yağı fiyatları Temmuz ayında üst üste dördüncü ay düşüş yaşadı. Milletlerarası palm yağı fiyatları, dünyanın önde gelen palm yağı ihracatçısı Endonezya’dan bol ölçüde ihracat imkanı beklentisi nedeniyle Temmuz ayında üst üste dördüncü ay düştü. Bu ortada, dünya soya ve kolza tohumu yağı fiyatları sırasıyla uzun vadeli dingin talep ve bol ölçüde yeni mahsul arzı beklentileri üzerine geriledi. Ayçiçek yağı durumunda, Karadeniz bölgesinde devam eden lojistik belirsizliklere karşın, global ithalat talebinin azalması nedeniyle memleketler arası fiyatlar kıymetli ölçüde düştü. Düşen ham petrol fiyatları da bitkisel yağ fiyatları üzerinde aşağı istikametli baskı oluşturmada tesirli oldu.
FAO Süt Eserleri Fiyat Endeksi ise Temmuz ayında ortalama 146,4 puan ile aylık bazda yüzde 2,5 geriledi. Yıllık bazda ise yüzde 25,4 artış kaydetti. Milletlerarası yağsız süt tozu fiyatları en keskin düşüşü kaydetti, akabinde tereyağı ve tam yağlı süt tozu fiyatları, yaz devrinde Avrupa’daki dingin piyasa yüzünden geriledi. Öte yandan, Avrupa’da turistik destinasyonlardaki yüksek iç satışlar, zayıf global ithalat talebini telafi ettiğinden, dünya peynir fiyatları sabit kaldı. Sonuç itibariyle, zayıf bir talebe rağmen global tedarik trendi, global süt fiyatlarının yüksek düzeylerde kalmasını sağladı.
FAO Et Fiyat Endeksi, aylık bazda yüzde 0,5 düşüşle Temmuz ayında ortalama 124,0 puan olarak gerçekleşti ve arka arda altı aylık artışın akabinde bir evvelki aya nazaran birinci düşüşe işaret etti. Temmuz ayında, düşük ithalat talebiyle karşı karşıya kalınan yüksek kesim ve artan kuzu arzı beklentileri nedeniyle Avustralya’dan artan ihracat mevcudiyeti nedeniyle dünya küçükbaş eti fiyatları keskin bir halde düştü. Bu ortada, zayıf ithalat talebi ile domuz eti fiyatlarını sabit tutarken, milletlerarası sığır eti fiyatları, global talebe kıyasla büyük üretim bölgelerinden artan ihracat mevcudiyetini yansıtarak düştü. Buna rağmen, güçlü talep ile milletlerarası kanatlı eti fiyatları tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştı.
FAO Şeker Fiyat Endeksi, Temmuz ayında ortalama 112,8 puan ile aylık bazda yüzde 3,8 düştü. Böylelikle Endeks, arka arda üçüncü aylık düşüşü işaret ederek beş ayın en düşük düzeyine ulaştı. 2022’de global iktisadın daha da yavaşlayacağına ait beklentiler nedeniyle talep beklentilerine ait tasalar, milletlerarası şeker fiyat tekliflerini frenledi. Brezilya realinin ABD doları karşısında paha kaybetmesi ve etanol fiyatlarındaki düşüş de fiyatlardaki düşüşü tetikledi ve bunun sonucunda Brezilya’da Temmuz ayının birinci yarısında daha evvel beklenenden daha fazla şeker üretimi gerçekleşti. Hindistan’dan daha fazla ihracat yapıldığına ait göstergeler ve önümüzdeki dönem için olumlu üretim beklentileri de Temmuz ayında dünya şeker fiyatlarındaki düşüşe katkıda bulundu. Buna karşılık, uzun vadeli sıcak ve kuru hava şartlarının Avrupa Birliği’ndeki randıman potansiyeli üzerindeki tesirine ait kaygılar, daha değerli fiyat düşüşlerini engelledi.
