Uluslararası ticari gayrimenkul danışmanlık şirketi Cushman & Wakefield tarafından hazırlanan “Türkiye Gayrimenkul Pazarı Görünümü Yarıyıl 2022 Raporu”na nazaran, artan güç ve emtia fiyatlarının yarattığı enflasyon baskısı devam etti. Global resesyon riskinin arttığı söz edilen raporda, Türkiye’nin 2022 içinde büyüme eğiliminin devam edeceği beklentisi yer aldı.
Ofis, perakende, sanayi, lojistik ve otel pazarlarındaki son durumun başka ayrı ele alındığı raporda ticari gayrimenkul alanında yer alan değerlendirmeler ise şöyle:
Ofis pazarında kısa vadede artış beklentisi
Raporda, birincil kiraların kısa ve orta vadede Türk lirası cinsinde artması beklenirken, birincil getiri oranlarının orta vadede sabit kalması beklentisi yer aldı. Arz tarafında planlanan ofis projeleri hudutlu olmakla bir arada arz tarafına eklenecek en büyük proje İstanbul Memleketler arası Finans Merkezi olmaya devam edecek. Raporda, talep tarafında pandemi sonrası ofis kiralama süreçlerinde yaşanan artış eğiliminin sürekliliğini koruduğu belirtilirken, 2022 yılının birinci yarısında boşluk oranının yüzde 20,20’den yüzde 19’a düştüğü kaydediliyor.
Raporda ayrıyeten Rusya –Ukrayna savaşı sırasında Türkiye’nin pozisyonu, ve bu süreçte izlediği diplomatik tavır ile bir çok yabancı şirketin merceği altına girdiği belirtildi. Yabancı şirketlerin özellikle operasyon idare maksadıyla gösterdikleri talebin önümüzde ki periyotta de devam etmesi beklendiğine dikkat çekildi.
Perakendede mağaza açılışı ivme kazandı
Uluslararası tedarik zinciri krizi, enflasyon, artan maliyetler ve kurda ki dalgalanmaların sebep olduğu sektörel baskıya karşın, pandeminin yarattığı olumsuz havanın dağıldığı ve özellikle fizikî perakendeye müşteri talebinin arttığı belirtiliyor. Perakende pazarında 2022’nin birinci yarısında yeni mağaza açılışlarının ivme kazandığı gözlemlendi. Şubat ayından itibaren Rusya ve Ukrayna menşeli marka ve yatırımcıların Türkiye’ye olan ilgisinin giderek arttığına dikkat çekildi. Yılın birinci yarısında hem AVM hem de cadde mağazalarına ilginin arttığı ve giysiden teknolojiye, besinden hipermarkete birçok yeni girişin olduğu ve/veya 2022 yılı içinde planlandığı tabir edildi.
Raporda, perakande pazarında birincil kiraların dolar bazında sabit kalması ve tıpkı halde birincil getiri oranlarının da orta vadede sabit kalması beklentisi yer aldı. İnşaatı devam eden projelerin tamamlanmasıyla arzın artmaya devam edeceği ve talebin de hali hazırda artış eğiliminde olduğu belirtildi.
Yatırımlar yere kaydı
Rapora nazaran, birincil kiralarda hem dolar hem de TL bazında kısa vadede artışlar gözlemlenirken, birincil getiri oranının kısa ve orta vadede sabit kalması beklentisi yer aldı. İnşaat maliyetlerinin artmasına karşın lojistik tesis geliştirme faaliyetlerinin ivme kazandığına ve kısa/orta vadede arzın artacağı beklentisine dikkat çekildi. Talep tarafında ise Rusya-Ukrayna savaşı, “yakın kıyı” kavramının ön plana çıkması, ve e-ticaretin yükselişi üzere tesirlerle artış trendinin sürmesi öngörüldü. Mevcutta nitelikli depo arzının kısıtlı olduğu ve kullanıcıların özellikle büyük kapalı alana sahip depolara olan taleplerinin fazla olduğu tabir edildi. Depo alanlarına olan bu talep hazır depo arzının kısıtlı olması sebebiyle yatırımların arsa alımlarına yönelmesinde tesirli oldu.
Rapor artan yabancı ilgisine dikkat çekerken; Çinli telefon üreticisi Xiaomi ve partneri Salcomp’un İstanbul/Avcılar’daki fabrika açılışınının birinci çeyrekte gerşekleştirildiği, Ford ile Volkswagen işbirliği ile piyasaya sürülecek yeni ticari araç için Kocaeli’nde üretim yapacağını, ve Çinli otomotiv markası Chery’nin 2022’nin son çeyreğinde Türkiye pazarına girmeyi planladığı da hatırlatıldı.
Otel odalarında doluluk yüzde 62 oldu
Raporda, Türkiye genelinde birinci altı ayda doluluk oranı yüzde 62, oda fiyatı ortalama 93 euro, oda başına gelir ortalama 58 euro olarak belirtilirken Avrupa’da yılın birinci yarısında doluluk oranının Türkiye’nin gerisinde kaldığı görülmektedir. Öte yandan, Avrupa’da günlük oda fiyatı 121 euro ile Türkiye’nin üzerine olmuştur. Arz tarafında Türkiye genelinde 2022’nin birinci yarısında işletme evraklı tesis sayısı 5,888 olurken, 5 yıldızlı otel sayısının yüzde 2’lik artışla 773’e ulaştığı belirtildi. Raporda, ziyaretçiler tarafında 2022’nin birinci 5 ayında Türkiye’ye gelen yabancı sayısında bir evvelki yıla nazaran yüzde 207’lik artış olduğu da yer aldı.
