Dokuz Eylül Üniversitesi Kafkasya Orta Asya Arkeoloji Araştırmaları Merkezi’nden emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Semih Güneri, 11-13 Haziran’da İstanbul’da gerçekleştirilen ve davetli konuşmacı olarak katıldığı Dünyaya Kültür Taşıyan Ön Türk Kurultayı’nda son yıllarda geliştirdikleri Sibirya-Göbeklitepe hipotezinin birinci sunumunu, meslektaşı Prof. Dr. Ekaterine Lipnina
“Doğu Akdenizli Epi-Paleolitik kültürlerinin belirleyici rolü yoktur”
Göçlerin en değerli kolunun Yakındoğu’ya uzandığını belirten Prof. Dr. Güneri, “Sibirya’dan çıkan ve Orta Asya dağ koridorunu kullanarak Zagroslara ulaşan kitle göçleri Göbeklitepe kültürü alanlarına kuzey Irak üzerinden ulaşmış olmalılar. Rus meslektaşlarımızla yürüttüğümüz araştırmaların şimdiki sonuçlarına nazaran Erken Kuzey Asya genetik kümesi ile temsil edilen Üst Paleolitik Sibiryalı halkların baskı teknolojisi ile ürettikleri taş alet sanayilerinin bölgedeki somut izleri Rus ve Avrupalı meslektaşlarımız tarafından ortaya konulmuştu. Eski Kuzey Asyalı halklar tarafından M.Ö. 30 binlerden itibaren geliştirilen baskı mikro dilgi teknolojisinin eserlerini Erken Holosen’de Zagros dağları bölgesinde görüyoruz. Teknoloji daha sonra Göbeklitepe kültürüne aktarılıyor. Göbeklitepe kültürünün oluşum sürecinde daha erken devri temsil ettiği halde Doğu Akdenizli Epi-Paleolitik kültürlerinin belirleyici rolü yoktur. Göbeklitepe yüksek kültürünün Sibiryalı baskı mikro dilgi taş alet teknolojisinin taşıyıcıları ile olan bağları artık bir sır değil. Orta Asya dağlık koridoru üzerinden Zagroslara ulaşan ve kuzey Irak üzerinden Göbeklitepe kültürü ile buluşup kaynaşan Sibiryalı/Kuzey Asyalı yerli halkların bölgedeki izlerini Zagroslar bölgesine ilişkin genetik tahlillerin sonuçları da doğruluyor” diye konuştu.
“Çalışmalarımızı, birinci kez bir milletlerarası toplantıda duyurmuş olduk”
Baykal bölgesinde, 2019’da hem hafriyat alanlarında hem de laboratuvarlarda araştırmalar yaptıklarını belirten Prof. Dr. Güneri, çalışmanın Türkiye’deki en saygın arkeolojik hakemli mecmuasında yayımlandığını vurgulayarak, “Üzerinde çalıştığımız baskı mikro-dilgiler 2-5 mm boyutlarında minik kesicilerdir. Bunlar kemik gerece dizilerek en ince işlerde kullanılan hassas aletlerdir. Çalışmamızın bu türlü bir mecmuada yayınlanmış olması hipotezimizin onaylandığını gösteriyor. Çalışmalarımızı, birinci kez bir memleketler arası toplantıda, Dünyaya Kültür Taşıyan Ön Türk Kurultayı’nda geniş çevrelere duyurmuş olduk” dedi.
“Bir netlik yok fakat tekrar de arkeolojik evraklara bakılırsa Sibiryalı halkların Zagroslar bölgesine ulaştığını biliyoruz”
Göç hareketlerinin lakin arkeolojik dokümanlarla doğrulanabiliyorsa göç olarak kabul edileceğini söyleyen Prof. Dr. Güneri, kelamlarını şu halde sürdürdü: “Sibirya-Yakındoğu Üst Paleolitik göçleri maddi kültür evraklarıyla doğrulanmış bir süreçtir. Andığımız taş alet üretim teknolojisi aşikâr ki yaklaşık 7 bin kilometre doğudan batıya gerçek taşınmış. Bu teknoloji en erken Türk lisanı konuşan halklar tarafından uzak aralara direkt mı iletiliyor yoksa orta istasyonlara taşınarak mı uzun arayı katediyor, bir netlik yok ancak tekrar de arkeolojik dokümanlara bakılırsa Sibiryalı halkların Zagroslar bölgesine ulaştığını biliyoruz. Sibiryalı avcı-toplayıcılarla yerli Zagroslu avcı-toplayıcılar ortasında bağlantılar olmuş görünüyor. Genetik araştırmaların sonuçları da zati Sibiryalı halkların Zagroslara kadar ulaştığını gösteriyor. Göbeklitepe kültürü bölgesine dair genetik araştırmalar yapıldığında bu tip sonuçlar ortaya çıkabilir. Sibirya-Göbeklitepe hipotezi ve yayımlanan makale doktora öğrencilerimle birlikte yürüttüğümüz kolektif bir çalışmanın sonucudur.”
