Mahfi Eğilmez
Kararı ilgilendiren mevzuat
Türkiye de döviz vb bahislerde düzenleme yapan kanun 1930 tarihli Başakşehir Olgun Escort 1567 Sayılı Türk Parası Değerini Muhafaza Hakkında Kanundur Bu kanun hükümete ulusal paranın pahasındaki dalgalanmayı tedbire açısından cezai yaptırımlarla desteklenen düzenleyici karar alma yetkisi tanıyor ve unsur olarak sermaye hareketlerini Başakşehir Sarışın Escort ağır biçimde kısıtlıyordu Kanunun birinci unsuruyla döviz tahvil pay senedi pahalı madenler ve taşlar bunlardan yapılmış her türlü eşya ve pahalar ve ticari senetlerle ödemeyi sağlayan her türlü araç ve Başakşehir Şişman Escort evrakların memleketten ihracı yahut memlekete ithalinin düzenlenmesi ve sonlandırılması konusunda bakanlar heyeti yetkili kılınıyordu günümüzde yetki Cumhurbaşkanına aittir
1989 yılında Türk Parası Değerini Müdafaa Hakkında 32 Sayılı Karar 1567 Sayılı Başakşehir Sınırsız Escort Kanunun hükümete verdiği yetkiye dayanılarak yürürlüğe kondu Bu karar 1567 Sayılı Kanun ile yurda ithali ve yurttan ihracı kısıtlanan hatta bir manada yasaklanan döviz tahvil pay senedi kıymetli madenler vb Başakşehir Ucuz Escort ithal ve ihracını özgür bıraktı Böylelikle Türkiye sermaye hareketlerinin yasaklanması kısıtlanmasından sermaye hareketlerinin hür bırakılmasına geçmiş oldu Bu kararla Türkiye deki bireylerin kurumların döviz bulundurmaları döviz hesabı açabilmeleri yurt dışına döviz transferi bedelli madenlerin taşların ihraç ve ithali ihracat bedellerinin tasarrufu özgür bırakılmış oldu TL nin yabancı paralar karşısındaki bedeli konusunda yetki evvel Merkez Bankasına verildi sonra da piyasaya terk edildi Böylelikle Türkiye sermaye hareketlerinin kısıtlanmasından hür bırakılmasına geçmiş oldu
32 Sayılı Kararın uygulama ve yürütme yetkisi veren 20 nci unsuruna nazaran Hazine ve Maliye Bakanlığı bu kararın uygulamasını sağlamak üzere her türlü tedbiri almaya ölçü belirlemeye ve ölçü değiştirmeye yetkili kılındı
BDDK kararı
Bankacılık Kanunu nun 93 üncü hususu BDDK ye Bankacılık Kanunu çerçevesinde finansal piyasalarda itimat ve istikrarın sağlanması kredi sisteminin faal bir halde çalışması malî dalın gelişmesi tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması için gerekli tedbirleri alma yetkisini veriyor BDDK bu yetkiye dayanarak 24 Haziran 2022 tarihinde aldığı 10250 sayılı kararla bankalar ve finansal kuruluşlar dışında olup da bağımsız kontrole tabi şirketlerin bankalardan kredi kullanabilmesini sahip oldukları 900 bin doların üzerindeki yabancı varlıkları TL ye çevirmeleri şartına bağladı Doğal olarak karara husus olan ve kredi kullanmak durumunda olan şirketler sahip oldukları yabancı varlıklardan 900 bin doların üzerinde olanları büyük olasılıkla kur muhafazalı mevduata çevirecekler bir yandan kur muhafazalı mevduat uygulaması başarılı görünürken bir yandan da dolarizasyon da düşmüş gösterilecek Meğer daha evvel bir yazımda da değindiğim üzere kur muhafazalı mevduat hesapları tez edildiği üzere TL hesapları olarak değil yabancı paraya endeksli olmaları nedeniyle döviz mevduat hesabı olarak kabul edilmesi gereken hesaplardır O nedenle burada toplanan parayı yabancı para mevduatın içinde saymak gerekir ki o durumda dolarizasyon azalmamış tam bilakis TL den de kur muhafazalı mevduata geçiş olduğu için artmıştır
Çelişkiler
Burada üzerinde durulması gereken bir diğer husus bu kararın bir yabancı para kısıtlaması kararı mı olduğu yoksa kredilerin yönlendirilmesine ait bir karar mı olduğu problemidir
Bu kararı BDDK nın almış olması kararın kredileri yönlendirmeyi amaçlayarak alınmış olduğu görünümünü sağlamayı hedefliyor Bu gerçekte olduğu üzere bir yabancı para kısıtlamasıysa kararın Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından alınması gerekirdi
Nasıl takdim edilirse edilsin bu bir kredi düzenleme yahut yönlendirme kararı değildir Kredi düzenleme yahut yönlendirme kararı kredilere tavan konulması kredi plafonu kredi kullanımına müddet ya da ölçü kısıtlaması getirilmesi kredi faizlerinin sonlandırılması yahut yükseltilmesi üzere bir grup tedbirlere dayanır Bu karar bunlardan çok farklı olarak kredi kullanımı için gerekli şartlar ortasına muhakkak bir ölçünün üzerinde yabancı para bulundurulmaması şartını getirerek krediyi değil dolaylı yoldan yabancı parayı amaç almaktadır O nedenle bu kararı alma yetkisi BDDK nın değildir Bu karar Türk Parası Değerini Müdafaa Hakkında 32 Sayılı Karar çerçevesinde ve Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından alınması gereken bir karardır
Kararın BDDK eliyle alınması bir yanlışlık sonucu olamaz Burada hedef bu kararın 32 sayılı kararla ilgisi olmadığını ve münasebetiyle sermaye hareketlerinin kısıtlanması manasına gelmediğini göstermektir Meğer bu karar çok açık bir sermaye kısıtlamasıdır
Sonuç
2021 yılı Eylül ayında iktisat siyasetinde tarihi bir yanlış yapılmış ve popülist baskılara karşılık vermek için Merkez Bankası faizi düşürmeye yönelmiştir Merkez Bankası nca siyaset faizi haftalık repo ihale faizi yüzde 19 dan kademe kademe yüzde 14 e düşürülürken kurlar yükselmeye ve peşi sıra enflasyonu sürüklemeye başlamıştır Faiz indirimleri başlamadan evvel USD TL kuru 8 65 enflasyon da TÜFE yüzde 19 58 idi Bugün USD TL kuru 16 88 enflasyon yüzde 73 50 dir
Faiz indiriminin her alanda yarattığı büyük hasarı faizi artırmadan giderebilmek için kuru bastırabilmek maksadıyla bugüne kadar milyarlarca dolar rezerv satılmıştır Kur muhafazalı mevduat hesapları yürürlüğe konularak hiç gerek yokken Hazine ye milyarlarca liralık faiz yükü yüklenmiştir Bütçe yıl ortasında neredeyse sıfırdan yine yapılmak zorunda kalınmıştır Kur muhafazalı mevduat hesapları ödemesi birinci altı ayda yasa dışı olarak ödenmek durumunda kalınmış bütçe hakkı hiçe sayılmıştır Bütün bunlara ek olarak artık de dolaylı yoldan tekrar yetkiler aşılarak sermaye kısıtlaması yoluna gidilmektedir
Faizi gerçek belirlerseniz tek başına tahlil getirmez lakin yanlış belirlerseniz bin türlü bela getirir
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in ferdî blogundan alınmıştır
TIKLAYIN BDDK piyasalar kapandıktan sonra TL krediler için döviz varlığı hududu getirdi döviz kuru düştü
TIKLAYIN BDDK’dan TL ticari kredi kullanımında yeni şartı açıklamasıyla dolar TL 17’nin altını gördü
