Burcu Karakaş
“İstanbul Sözleşmesi” olarak bilinen, “Kadına Yönelik Şiddet ve Mesken İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi”nin feshedilmesi kararının iptali istemiyle açılan Danıştay’da açılan davanın son duruşması yarın (Perşembe günü) görülecek.
İstanbul Mukavelesi, toplumsal cinsiyete dayalı her türlü ayrımcılık ve şiddete karşı bugüne kadar hazırlanmış en kapsamlı memleketler arası kontrat olarak biliniyor. 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul’da imzaya açılan mukaveleyi imzalayan birinci ülke olan Türkiye olmuştu. 10 Şubat 2012 tarihinde Bakanlar Konseyi kararıyla onaylanan İstanbul Sözleşmesi’ne imza atılmasının akabinde mukavelede yer alan unsurlara bağlı kalınarak “6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Bayana Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” hazırlanmıştı.
Ancak Türkiye, 20 Mart 2021 tarihinde mukaveleden Cumhurbaşkanlığı kararıyla çekildiğini duyurdu.
Fesih kararının akabinde bayan örgütleri, barolar, sivil toplum kuruluşları ve siyasi partiler kararın iptali için Danıştay’a başvurdu. Danıştay’a yapılan müracaatlarda, kararın hukuken kararının olmadığı belirtildi. Hukukçular, Meclis kanunuyla taraf olunan kontrattan hukuktaki “paralellik ilkesi” gereği yeniden yalnızca Meclis kararı ile çıkılabileceğini, münasebetiyle Meclis’in yetkisi gasp edildiğini ve fesih kararının hukuksuz olduğunu vurguluyor.
Danıştay Başsavcılığı: Fesih kararı Anayasa’ya aykırı
İlk duruşma 28 Nisan’da görüldü. Salonu dolduran büyük çoğunluğu bayan yüzlerce avukat nedeniyle Danıştay, tarihinde birinci defa bu kadar kalabalık geçen bir davaya şahit oldu. Birinci duruşma sırasında Danıştay kapısında içeri girmek için bekleyen bayanlara polis müdahale etmiş, bir bayan yaralanmıştı.
Dava sırasında kelam alan İstanbul Barosu avukatlarından Hülya Gülbahar, “Bu dava uzadıkça bayanlar hayatlarından oluyor. Çocuklar istismara uğruyor. Burada temele dair bir karar verilecek, şiddet gören insanların, bayanların, çocukların geleceği belirlenecek” dedi. Diyarbakır Barosu’ndan avukat Hatice Demir de “Nahide Opuz’un öldürüldüğü topraklardan geliyoruz. Bu mukaveleye niye muhtaçlık duyulduğunu lütfen unutmayalım. Biz her gün şiddete uğrayacağımız korkusuyla yaşıyoruz. Bu kontrat bizim için inanılmaz güçlendiren bir ögeydi. Feshedilmesiyle hepimiz güvencesizlik içinde kaldık” diye konuştu.
Danıştay savcıları, kontrattan çekilme kararının Anayasa’ya karşıt olduğu yönünde görüşünü bildirdi. Danıştay Başsavcılığı mütaalasında “Kanun kararında sayılan ve adabına nazaran yürürlüğe girmiş temel hak ve özgürlüklerle ilgili İstanbul Mukavelesi korunmalıdır” tabirlerine yer verdi.
Davanın dördüncü ve son duruşmasının akabinde kararın en geç birkaç gün içinde açıklanması bekleniyor.
“Danıştay’da yargıçlar de var, demek istiyoruz”
DW Türkçe’ye konuşan Eşitlik İçin Bayan Platformu’ndan (EŞİK) avukat İdil Yalçıner Şimşek, Danıştay’daki duruşmalarda tarihe tanıklık ettiklerini belirterek “Tek adam kararıyla mukaveleye dair bir karar verildi. Danıştay’ın bu hukuksuz kararı iptal etmesini bekliyoruz. Savcılığın mütaalasını görünce ‘Danıştay’da savcılar var’ dedik. Artık ‘Danıştay’da yargıçlar de var’ demek istiyoruz” diye konuşuyor.
İstanbul Barosu Bayan Hakları Merkezi Lideri avukat Şükran Eroğlu da mütalaaya dikkat çekerek “Savcılar da bizim söylediğimiz argümanlardan hareket ederek bu kararın hukuka uygun olmadığını ve iptali gerektiğini söylediler” diyor.
“Şiddeti önlemenin tek yolu mukaveleden geçiyor”
Haksız tahrik indirimi verilen Pınar Gültekin cinayeti davasından çıkan kararların artacağından kaygı eden avukatlar, tam da bu nedenle Danıştay kararının değerine dikkat çekiyor.
Avukat Eroğlu, “Bu üzere kararlar çoğalıyor ne yazık ki. Yargı kararları maalesef katilleri cesaretlendirecek biçimde çıkmaya başladı. Bütün bunların önüne geçmenin tek yolu, İstanbul Sözleşmesi’ne geri dönmekten ve kontratının bütün kararlarını uygulamaktan geçiyor” diyor.
DW Türkçe’ye konuşan İstanbul Barosu Bayan Hakları Merkezi Lideri Eroğlu, hükümetin ulusal mevzuatla bayanları koruyacağını ve İstanbul Sözleşmesi’ne gereksinim olmadığını lisana getirmesinin de boşa düştüğünü vurguluyor:
“Bu kontrata ne kadar çok muhtaçlığımız olduğunu günümüz şartları ortaya koydu. ‘Şiddete sıfır tolerans göstereceğiz’ denilmesine karşın bayanların korunamadığı ortaya çıktı. Bayan cinayetlerinin artmasının, aile içi şiddetin yükselmesinin sebebini kontrat olarak gösteriyorlardı ancak mukaveleden çekildikten sonra da çok sayıda bayan öldürüldü.”
Avukat İdil Yalçıner Şimşek de Pınar Gültekin kararının “şiddete karşı sıfır tolerans” denilen bir ortamda çıkmasını, İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi kararına bağlıyor. Şimşek, “Altın Sözleşme” olarak nitelendirdiklerini söylediği İstanbul Mukavelesi hakkında, “Sözleşme, toplumda bayanla erkek ortasındaki eşitsizlikten kaynaklanan şiddetin önüne geçmeyi amaçlıyor ve devlete bu eşitliği sağlama yükümlülüğü veriyor. Yani herkes için şiddetsiz bir toplum amaçlıyor” diyor.
