Yıllar evvel CNN ekranlarında “Şakkadanak dolar satarım” çıkışıyla bilinen iktisat yazarı Necmettin Batırel, akaryakıt fiyatlarındaki yüksek artışlara reaksiyon gösterdi. Batırel, alınan bir dizi ekonomik tedbire karşı, akaryakıt fiyatlarındaki artışın hesapları “altüst” ettiğini vurguladı.
Batırel “Enflasyon, yani hayat pahalılığı en büyük sorun hâline geldi. Fiyatları düşürmek için Hazine, Merkez Bankası, BDDK, SPK, bütün imkânlarını seferber etti. Peş peşe kararlar açıklanıyor. Emel Türk lirasına kıymet kazandırmak. Lakin iki kıymetli gelişme var ki, hesapları altüst ediyor. Birincisi akaryakıttaki büyük artış. Ekonomik nizamın bozulmasında birinci derecede rol oynuyor. Fiyatlar 1 yılda olağandışı arttı. 13 Haziran 2021’de dolar kuru 8,5 TL idi. Bugün 17,25 TL, yüzde 102 artmış. Brent petrol tıpkı tarihte 70 dolardan satılıyormuş, bugün 119 dolar, yüzde 70 artmış” dedi.
“Fiyatlar olağan düzeyine inmedi”
TRT Haber’in aktardığına nazaran dolardaki çıkışın durmasına rağmen akaryakıtın olağan düzeylere inmediğini vurgulayan Batırel şöyle dedi:
“Gelin görün ki, akaryakıtın litresi 1 yılda 7,15 TL’den 28,45 TL’ye çıkmış, tam yüzde 297 artmış. Fiyat 4’e katlanmış. Dolardaki artışla Brent petroldeki artışın ortalaması olan yüzde 85’lik artışı akaryakıta uygularsanız, litre fiyatı 13,22 TL çıkıyor. Halbuki bugün fiyat 15 lira daha yüksek. Pekala bu tablo nasıl oluştu? 20 Aralık 2021’de dolar kuru 18,36’ya çıkınca fiyatlar olağandışı yükseldi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası Brent petrolün 140 dolara tırmanmasıyla ipler koptu. Lakin daha sonra hem kur artışı durdu, hem de petrol gevşedi, lakin fiyatlar bir türlü olağan düzeyine inemedi.
Devlet akaryakıttan büyük oranda vergi alıyor. Toplanan vergiler bütçede en büyük gelir kaynağı oluşturuyor. Devletin buna büyük muhtaçlığı var. Vatandaşa hizmet olarak yansıtıyor. Bunların hepsine tamam, itirazımız yok. Fakat çok yükselen akaryakıt maliyetleri tavana çıkarıyor, doruktan tırnağa artırım geliyor. Enflasyon tepede kalıyor.”
” ‘Önce benim vatandaşım’ deyin”
Artan besin fiyatlarına ait de tenkitlerde bulunan Batırel, besin ihracatına kısıtlama getirilmesi gerektiğini belirterek şöyle devam etti:
“Rusya dünyaya besin satmıyor, Hindistan onu izliyor. Çin, gelecek 5 yılda yaşanacak büyük besin krizine karşı daima stok yapıyor. Hububat bakliyat yağlı tohumlar ve mamulleri %32 artışla 4 milyar 469 milyon dolar, meyve ve zerzevat mamulleri %30 artışla 970 milyon dolarla rekor kırmış. Zeytin ve zeytinyağı bölümünün dış satımı yüzde 48 artarak 167 milyon 317 bin dolara ulaşmış. İşte bunun için bir kilo pirinci 20, mercimeği 24, şekeri 20, zeytinyağının (riviera) litresini 55 liradan alıyoruz.
Ticaret Bakanlığı, Tarım Bakanlığından ülkemizin yıllık hububat, zerzevat – meyve muhtaçlığını öğrenmeli. Bunun üzerindeki sayıların satışına katiyetle müsaade vermelidir. Besin ihracatına kesinlikle kota getirilmelidir. Satmayın kardeşim “Önce benim vatandaşım” deyin.. Bizim muhtaçlığımız varken dışarıya niçin mal satıyoruz. İhracat artsın ülke döviz kazansın buna itiraz yok. Fakat kaş yapayım derken göz çıkarmayalım. Besin fiyatlarını düşürmek istiyorsak yurt içinde mal bolluğu yaşatmalıyız. Ne oluyor biliyor musunuz?
“Vatandaş cebinden ödüyor, olmaz bu türlü şey”
5 ayda 13,5 milyar dolarlık tarım eseri ihracatının bedelini vatandaş 20 milyar dolar olarak cebinden ödüyor. Olmaz bu türlü şey. Besin fiyatlarının TÜFE üzerindeki hissesi yüzde 23,3.. Akaryakıtın yüzde 4,9… Bu iki kalemin TÜFE üzerinde yüzde 30 tesiri var. Ancak öbür kalemler bu maliyet artışlarından dolaylı olarak çok etkileniyor. Akıntıya karşı kürek çekiyoruz. Bu prosedür derhâl değişmeli. Enflasyonla çaba topyekûn yapılmalı ki sonuç alınsın.”
