Önder Yılmaz – AB’nin hava, deniz ve kara hududunun güvenliğinden sorumlu Frontex’e, ispatları tek tek sıralanarak tenkitler yöneltilen raporda, “Kanıtlanan pek çok hadise Frontex’in geri itme uygulamasını şahsen gerçekleştirdiğini, fiilen dayanak verdiğini yahut görmezden geldiğini göstermektedir” denildi.
Avrupa Ombudsmanı’nın, memleketler arası raporlarda ve medyada yer alan tenkit ve şikâyetler sonucu, Frontex’in şikayet düzeneğinin işleyişine ve Temel Haklar Yetkilisinin rolü ve bağımsızlığına ait resen inceleme başlattığına dikkat çekilen raporda, “2020 yılında geri itmenin yalnızca Yunan otoriteleri tarafından değil Frontex ile iş birliği içinde uygulandığının daha açık hale geldiği görülmektedir” tabirleri kullanıldı. Yunanistan ile Frontex’in ortak koordine ettiği “Poseidon Operasyonu”nda Danimarkalı bir devriye botunun, insan haklarını ihlal eden geri itme talimatını uygulamadığı aktarılan raporda, “Danimarkalı güvenlik botu ekseninde yaşanan olay Frontex’in Yunan kıyı güvenliği ile uyumlu halde geri itme uygulamalarına katıldığının, şahsen bir polis şefinin hukuka ters talimatı yerine getirmemesi ile ortaya çıkması açısından kıymetlidir. Ömür hakkının ihlali ile sonuçlanacak bu türlü bir talimatın verilebilmesi ve yaşanan olay, kelam konusu uygulamanın rutinleştirildiğinin ve vicdanlı polis şefleri dışında ortaya çıkartılamadığının kanıtıdır” denildi. Raporda, Avrupa Parlamentosu üyelerinin, Frontex’in insan haklarına hürmetini, şeffaflık, hesap verebilirlik standartlarına bağlılığını ve geri itme operasyonlarındaki hata paydaşlığı argümanlarını araştırmak için çalışma kümesi kurmak üzere harekete geçtikleri de hatırlatıldı.
KDK’dan AB’ye çağrı
Raporunda AB’ye 22 unsurluk davette bulunan KDK, “göçmenlerle ilgili kararlarda insan hakları ve memleketler arası müdafaa hukukunun temel alınmasını, göçe ne değerine olursa olsun mani olma siyasetinin terk edilerek, göçün milletlerarası hukuka uygun formda idaresi siyasetine dönülmesini, milletlerarası insan ve sığınma hukukunun temel hak ve unsurlarının ihlaline yönelik müdahalelere göz yumulmamasını, yapılan ihlallerin açıkça kınanmasını” talep etti. AB’ye yönelik beklentilerden kimileri şöyle lisana getirildi:
Göçmenlerin kabulünde ve göçmenlere yapılan uygulamalarda lisan, din, ırk ve renk ayrımına neden olan aksiyonlara müsaade edilmemeli.
Üye devletlere sağlanan dayanağın insan hakkı ihlallerinde, hudut denetimleri esnasındaki memleketler arası hukuka muhalif aksiyonlarda ve geri itme uygulamalarında kullanılmaması tarafında önlem alınmalı.
Yunanistan tarafından yapılan geri itme uygulamalarının sona erdirilmesi için baskı yapılmalı. Bu uygulamaların bağımsız ve tarafsız biçimde soruşturulması için önlem alınmalı, yapılan soruşturmalar faal bir formda takip edilmeli.
Şikâyet mekanizması
Geri itme argümanlarını faal biçimde soruşturmak için Türkiye tarafından iletilen ispatları ve şahıslar tarafından iletilecek şikayetleri direkt inceleyecek ve Türkiye’deki mercilerle eşgüdüm içerisinde çalışacak, ulusal insan hakları kurumlarını, memleketler arası örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarını içeren bağımsız ve tarafsız bir kurul ve şikayet izleme sistemi kurulması sağlanmalı.
Sivil toplum kuruluşları ve medya organları bölgede çalışma yapmalı.
Sınırları sistemsiz formda geçen bireyler cezalandırılmamalı.
Frontex tarafından yapılan geri itme uygulamalarına son verilmeli. Frontex’in yaptığı tez edilen geri itmeler aktif formda soruşturulmalı.
Frontex’in AB’ye komşu ülkelerle iş birliği anlayışı geliştirilmeli ve iş birliği artırılmalı.
Göç yollarındaki tehlikelerin azaltılması ve bilhassa deniz seyahatlerinin önlenebilmesi için önlem alınmalı, iltica ve sığınma müracaatlarının alınmasını ve kısa müddette sonuçlandırılmasını sağlayacak izlenebilir ve denetlenebilir bir erişim imkanı geliştirilmeli.
‘Açık duruş sergile’
KDK, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne de mültecilerin korunmasına ait memleketler arası mutabakatların uygulanmasını gözetme misyonu nedeniyle “açık bir duruş sergile” daveti yaptı. Geri itme hadiselerine ait istatistiki data ve raporların nizamlı olarak paylaşılması gerektiğini belirten KDK, “Yaşam hakkını dahi ihlal eder hale gelmiş olan sistematik ve daima nitelikteki geri itme uygulamaları karşısında yapılan açıklamalar güçlendirilmeli, yetki ve vazife kapsamında ilgili kurumların harekete geçmesini sağlayacak faaliyetler artırılmalı. Göçmenlerin kabulünde ve göçmenlere yapılan uygulamalarda lisan, din, ırk ve renk ayrımına neden olan ayrımcı göç siyasetlerine dikkat çekilmeli ve ülkelerin milletlerarası hukuktan doğan sorumluluklarını yerine getirmeleri için daha çok KDK, BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne de mültecilerin korunmasına ait milletlerarası mutabakatların uygulanmasını gözetme vazifesi nedeniyle “açık bir duruş sergile” daveti yaptı. Geri itme hadiselerine ait istatistiki data ve raporların nizamlı olarak paylaşılması gerektiğini belirten KDK, “Yaşam hakkını dahi ihlal eder hale gelmiş olan sistematik ve daima nitelikteki geri itme uygulamaları karşısında yapılan açıklamalar güçlendirilmeli, yetki ve misyon kapsamında ilgili kurumların harekete geçmesini sağlayacak faaliyetler artırılmalı. Göçmenlerin kabulünde ve göçmenlere yapılan uygulamalarda lisan, din, ırk ve renk ayrımına neden olan ayrımcı göç siyasetlerine dikkat çekilmeli ve ülkelerin memleketler arası hukuktan doğan sorumluluklarını yerine getirmeleri için daha çok uğraş sarf edilmeli” değerlendirmesini yaptı.
YARIN: KDK’NIN YUNANİSTAN’IN GERİ İTMELERİNE YÖNELİK TÜRKİYE’YE TAVSİYELERİ
