Emre Eser
Önce pandemi sonra Ukrayna’daki savaş global tedarik zincirine büyük bir darbe vurdu Elbet Çekmeköy escort bayan bu iki olaydan en fazla etkilenen kesimlerin başında ise besin geldi Besin bölümünün en değerli hammaddesi olan buğdaydaki gelişmeler de tüm ülkeler tarafından dikkatle izleniyor Tedarik sıkıntıları nedeniyle buğday bulmak Escort Gebze zorlaşırken bulunan buğdayı eskisi kadar ucuz almak da mümkün olmuyor
Peki geçen yıl kuraklık nedeniyle buğdayda önemli bir rekolte kaybı yaşayan Türkiye bu mevzuda önümüzdeki yılları nasıl planlıyor Birinci olarak Şerifali escort Türkiye’nin buğday istatistiklerine bakalım Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK bilgilerine nazaran 2016 ile 2020 yılları ortasında ortalama 20 milyon tonluk bir üretim gerçekleştirirken bu 2021’de kuraklık nedeniyle 17 7 milyon tona geriledi Son yılların en yüksek üretimi ise 2015 yılında 22 6 milyon ton olarak kayda geçti
Üreticilere nazaran bu yıl 2021’e nazaran hayli yeterli lakin 2015’in de altında bir rekolte bekleniyor Lakin Türkiye’nin bu üretimi kendi muhtaçlığının tamamına yakınını karşılamaya yetse de ihracat yapmak için gerçekleştirilen buğday ithalatı da kıymetli bir yer tutuyor Tarım ve Orman Bakanlığı’na nazaran Türkiye’nin buğdayda kendine yeterlilik oranı yüzde 89 Bunun dışında yurt dışından ithal edilen yıllık 6 milyon ton civarındaki buğday da Türkiye’de işlenip makarna ve bisküvi üzere eserler haline dönüştürülerek ihraç ediliyor
İşte bu noktada Türkiye’nin önemli bir buğday ithalatına muhtaçlığı var Şimdiye kadar Rusya ve Ukrayna bu ithalat için iki büyük pazardı Lakin savaş hem sevkiyat sorunu yarattı hem de fiyatları üst çekti Tüm ülkeler üzere Türkiye de bu hususta alternatif arayışına girdi Son olarak Tarım ve Orman Bakanı Prof Dr Vahit Kirişçi bu bahiste Venezuela’yı adres gösterdi Buna nazaran Venezuela Devlet Lideri Nicolas Maduro Türkiye’yi buğday üretimi için ülkelerine davet etmiş ve üretilen buğdayın yüzde 70’ini Türkiye’ye bırakma teklifinde bulunmuştu Yani Türkiye ayrıntıları şimdi açıklanmasa da yaklaşık 10 bin kilometre uzaklıktaki topraklarda buğday üretmeyi planladığını duyurdu
Buğday açığı Venezuela ile kapatılır mı
DW Türkçe olarak Türkiye’deki buğday üreticilerine tedarikçilerine ve buğdayı işleyen sanayicilere buğday açığının nasıl kapatılması gerektiğini sorduk
Türkiye’deki hububat ticareti gerçekleştiren firmaların oluşturduğu Hububat Tedarikçileri Derneği HUBUDER Lideri Gülfem Eren’e nazaran Türkiye önümüzdeki günlerde arz tarafında bir problem yaşamayacak fakat fiyat artışlarından önemli halde etkilenecek
Eren buğday üretiminin Ukrayna Avustralya Arjantin Pakistan Çin Avrupa Birliği ve Hindistan’da azalması beklenirken Kanada Türkiye Rusya’da artacağının kestirim edildiğini söylüyor
Durumu Amerikan Tarım Bakanlığı dataları ile anlatan Eren Bu istatistiklere nazaran 2021 yılında dünyada 779 3 milyon ton buğday üretimi gerçekleşti 2022 yılında ise 5 9 milyon tonluk bir kayıp varsayım ediliyor Ayrıyeten 2022 yılında dünyanın buğday üretimi tüketimine nazaran 12 milyon ton daha az olacak Bu arz açığı evvelki yıldan bölüm stokları ile kapanacaktır Münasebetiyle dünya genelinde büyük bir arz zahmeti olmasa da navlun fiyatlarındaki artış ve Ukrayna ile Rusya ortasındaki savaş ülkelerin stok oluşturma gayretlerini güçlendirecek ve tedarik evvelki yıllara nazaran zorlaşacak tabirlerini kullanıyor
Türkiye’nin bu yıl 19 5 milyon tonluk bir buğday rekoltesine sahip olmasının beklendiğini hatırlatan Eren sertifikalı tohum ve gübre kullanımının azalmasından ötürü bunun 18 milyon tona kadar gerileyebileceğini lisana getiriyor
Tedarikçiler Venezuela’da maliyet ve kalite sorunu var
Dahilde Sürece Rejimi kapsamında mamul husus ihracatı gayeli olarak Rusya Ukrayna üzere ülkelerden ithalat yapıldığının da altını çizen Eren Venezuela’da buğday üretme planının ise bu noktada muvaffakiyete ulaşamayacağını söz ediyor
Eren’in bu husustaki değerlendirmesi şöyle Venezuela bir Güney Amerika ülkesi olup tropikal bir iklime sahip Bu nedenle buğday üretilse bile ortaya çıkacak hastalık ve zararlılar nedeniyle Türkiye’deki uncuların kullandığı kalitede buğday üretiminin mümkün olmadığını düşünüyoruz Ayrıyeten bu ülkeden Türkiye’ye buğday taşıma maliyetlerinin yüksek olması dezavantaj oluşturmaktadır Bunun yerine buğdayın anavatanı olan Türkiye’de ekilmeyen alanların buğday üretimine kazandırılması sulanan alanların artırılarak verimliliğin ve ülke içerisinde arzın artırılmasının daha düşük maliyetli ve kolay olduğunu düşünüyoruz
Un sanayicileri Alternatif arayışı olumlu
Tarım ve Orman Bakanlığı datalarına nazaran Türkiye’nin kendi ürettiği buğdayın yüzde 80’ini besin kesiminde yüzde 11’ini yem endüstrisinde yüzde 6’sını ise tohumluk olarak kullanıyor Ayrıyeten makarna üzere eserlere dönüştürülen eserlerin üretimi için de yıllık 4 5 6 milyon ton buğday ithal ediyor
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu TUSAF Lideri Haluk Tezcan’a nazaran buğdayda alternatif üretim alanlarının oluşturulması önümüzdeki yıllar için değer taşıyor Türkiye’de sanayicilerin muhtaçlıklarını karşılama noktasında Bulgaristan ve Romanya üzere ülkelerde buğday üretimi yaptığını da paylaşan Tezcan Venezuela’da buğday üretimi konusunu kendilerinin de haberlerden öğrendiğini belirtiyor Türkiye’nin ikili bağlarının güzel olduğu ülkelerle bu halde iş birlikleri yapmasının epey pahalı olduğunu anlatan Tezcan Özellikle kurak geçen devirlerin akabinde endüstriciler buğday bulmakta çok zorlandı Bu manada yeni ve değişik pazarların oluşturulması Türkiye’nin rekabet gücünü arttıracaktır Lakin biz bunun yanında yerli üreticiye sağlanan takviyelerin daha fazla arttırılmasını da değerli buluyoruz halinde konuştu
Sudan ve Nijer’de de kiralanan yerleri hatırlattı
HUBUDER Lideri Gülfem Eren bu mevzudaki açığın kapatılması için yerli üretim vurgusu yaparken geçmişte Sudan ve Nijer’den kiralanan büyük ölçüdeki tarım toprağından de bir sonuç alınamadığını hatırlatıyor Eren bu bahiste Türkiye’nin buğday üretiminin artırılmasına yönelik siyasetlerin yeni duruma nazaran güncellenmesini elzem gördüklerini aktarıyor
Türkiye son yıllarda Sudan’dan yaklaşık 800 bin hektar Nijer’de ise 1 milyon hektar büyüklüğündeki tarım yerlerini 99 yıllığına kiralamıştı Planlara nazaran Türkiye bu topraklarda bilhassa yem endüstrisi ve iklime uygun bitkiler yetiştirecekti fakat şimdiye kadar bu yolda önemli bir ara alınamadı
Yem sanayicileri Yerli üretime takviyeyle açık kapanabilir
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOBB Tarım Meclisi Lideri ve birebir vakitte Türkiye Yem Sanayicileri Birliği Lideri olan Dava Karakuş ise DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede bu hususta tek ve en kıymetli tahlilin yerli üretim olduğunu söyledi Çanakta bal olsun arı Bağdat’tan gelir atasözü ile mevzuya giriş yapan Karakuş şöyle devam etti Sudan ve Nijer’de topraklar kiralandı Yıllardır bir sonuç göremedik Burada esasen özel daldan çok kamunun yol alması gerekiyor Özel kesim yalnızca deneyimi ile projelere dahil olabilir Lakin bir endüstrici oraya gidip üretim yapar mı Şu koşullarda çok sıkıntı Aslında şimdi bir sonuç da yok Venezuela planı için de pek ayrıntı bilmiyoruz ancak iklimi ne hangi çeşit buğday üretiliyor kalitesi ne bunların karşılıklarının da olması gerekiyor Ukrayna’da da üreticilerimiz buğday üretiyordu Lakin savaş çıktı ve ekipmanlarını bile bırakıp geldiler Halbuki buğdayda birinci olarak yerli üretici daha fazla düşünülse 5 6 yılda çok yeterli noktaya gelebiliriz Bu yıl verilen fiyat üzere önümüzdeki yıllarda da fiyatlar verilsin işte siz o vakit görün çiftçi üretim yapıyor mu yapmıyor mu Bu yıl yüksek fiyat verildiği için bile gelecek dönem çok sayıda çiftçi buğday üretimini arttıracaktır
Fiyat dalgalanmalarından etkileniyoruz
Buğday ve başka hububatlarda periyot dönem sorunların yaşandığını belirten Karakuş son aylarda yaşanan fiyat artışları karşısında Toprak Mahsulleri Ofisi’nin TMO daha evvel gibisi görülmemiş bir sübvansiyon uygulamak zorunda kaldığını anlatıyor Bu noktada sorunun tahlilinden uzaklaşılıp daima sorunun yönetilmesi konusunda mesai harcandığını anımsatan Karakuş Türkiye’nin klâsik olarak yaklaşık 19 milyon ton buğday 7 milyon ton arpa ve 7 milyon ton mısır üretimi var Yani bu alanda 35 milyon tonluk üretimden bahsedebiliriz Bir de ihracat yapmak için birtakım hammaddeleri ithal ediyoruz Burada da 5 6 milyon ton buğday 2 5 milyon ton mısır ve 500 bin tonluk soya eseri ithalatımız var Bu ithal ettiğimiz eserleri işleyip satarak önemli kâr elde ediyoruz lakin fiyatlardaki dalgalanma yüzünden artık tonuna 300 dolar ödediğimiz esere 400 dolardan fazla vermek zorunda kalıyoruz Yani fiyat artışlarından etkilenerek büyük bir bedel de ödüyoruz Çünkü TMO külfetli periyotlarda iç tüketim için bile dışarıdan yüksek fiyata ithal ettiği eseri iç piyasaya çok ucuza vermek zorunda kalıyor Yoksa ekmek çok değerli olur Olağan bunlar genel olarak sıkıntıları çözemiyor Tahlil dışarıdan fazla kendi üreticilerimizde diye konuşuyor
Üreticiler Evvel buradaki boş toprakları değerlendirin
Tarım ve Orman Bakanlığı datalarına göre , Türkiye’de 2020 2021 döneminde toplam 69 2 milyon dekar alana buğday ekimi gerçekleşmişti Bu alanda Konya yüzde 9’luk hisseyle başkan Buğday üretiminde birinci 10’daki öteki vilayetlerin hissesi ise şöyle S anlıurfa yüzde 5 8 Ankara yüzde 5 2 Diyarbakır yüzde 3 9 Yozgat yüzde 3 8 Sivas yüzde 3 5 Tekirdag yüzde 2 8 C orum yüzde 2 7 Kayseri yüzde 2 7 ve Mardin yüzde 2 5
DW Türkçe’ye kendi bölgelerindeki son durumu kıymetlendiren Şanlıurfa Ziraat Mühendisleri Odası ZMO Lideri Abdullah Melik yerli üreticiyi desteklemek yerine Venezuela üzere ülkelerde buğday üretme teşebbüslerinin yerli üretimi bitireceğini söylüyor
Sürekli artan maliyetler yüzünden çiftçilerin üretimden koptuğuna değinen Abdullah Melik evvel Güneydoğu Anadolu Projesi’nin GAP çiftçiler için daha uygun hale getirilmesi gerektiğini anlatıyor Bilhassa Şanlıurfa’daki 2 5 milyon dönüm buğday ekili arazinin 2 2 milyon dönümünün sulu tarımla işlendiğinin altını çizen Melik Sulama için elektrik kullanmak zorundayız Lakin çiftçiye memur gözüyle bakılıyor Çiftçi aylık para kazanmıyor tarladan mahsulünü alıp sattığı vakit para kazanıyor Buna karşın çiftçinin elektrikleri kesiliyor Çiftçi sulama yapamazsa gübre kullanamazsa nasıl eserinden randıman alacak Bu girdi maliyetleri ile üretimde kalmak hakikaten çok güç Evvel bunların çözülmesi gerekiyor Akabinde da kullanılmayan boş durumdaki tarım topraklarının bir halde üretime kazandırılması lazım Bunun tahlilini dışarıda aramak yanlış GAP’tan tam manasıyla faydalanamazsak elimizdeki toprağı güzel kullanamazsak istediğimiz sonuca ulaşamayız diyor
Buğday üretiminin toplumun her bölümünü ilgilendirdiğini hatırlatan Melik şöyle devam ediyor Asgari fiyatlı için de toplumun en üst gelir kümesinde bulunanlar için de buğday stratejik bir eser Tüm üretim zincirini etkiliyor Buğday üretiminin bu yüzden çok daha güçlü biçimde desteklenmesi gerekiyor Çiftçi için alım garantisi verilmesi gerekiyor Çiftçi şayet buğdayını üretirken nereye satacağını bilirse işte o vakit sürdürülebilir bir üretim süreci gerçekleşir
