Altı muhalefet partisinin oluşturduğu Kurumsal Islahatlar Komitesi iktisattaki değerli aktörlerin ıslahatına ait hazırladığı raporu açıklayarak zihinsel karmaşa içinde olduğunu söylediği iktidara ekonomik krize tahlil için seçime gitme davetinde bulundu.
Altı muhalefet partisinin bir ortaya geldiği altılı masa kapsamında oluşturulan Kurumsal Islahatlar Komitesi çalışmalarının akabinde birinci raporunu bugün açıkladı.
Rapor, Komite üyeleri Cumhuriyet Halk Partisi İktisat Siyasetleri ve Patron Örgütlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, DEVA Partisi İktisat ve Finans Siyasetleri Lideri İbrahim Çanakcı, Demokrat Parti Ekonomik İşler Lideri Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi Siyaset İzleme Heyeti Lideri Feridun Alım, GÜZEL Parti Ankara Milletvekili Durmuş Yılmaz ve Saadet Partisi Ekonomik İşler Lideri Sabri Tekir tarafından ortaklaşa sunuldu.
“Ucube” Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi
Raporun girişinde 2018’den itibaren uygulamaya geçilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin “devletin idare modeli, kurumsal yapısı, hukuk, temel hak ve özgürlükler ve iktisat başta olmak üzere tüm alanlarda büyük bir yıkıma yol açtığına” vurgu yapılarak şu tabirlere yer verildi:
“Bu ucube sistemde Güçler Ayrılığı yerini Güçler Birliğine bırakmış, kurumsal yapılar ve kapasiteler tahrip edilmiş, ehliyet, liyakat ve dürüstlük yok edilerek, ülkemiz yetersiz yandaş takımların elinde, tek kişinin emir-komutası altına girmiştir. Esasen mevcut tablo yönetmeden çok bir yönetememe görünümüdür. Bunun sonucu da istikrarsızlık, pahalılık, işsizlik ve her geçen gün daha da fakirleşmektir.”
Raporda bu sıkıntıların tahlili olarak hemen Parlamenter Sisteme geçilerek güçler ayrılığı ve hukukun üstünlüğünün tesis edilmesi gerektiği belirtildi. İktisat başta olmak üzere “tüm kurumsal yapının güçlendirilmesi, toplumun tüm kısımlarını içeren, ortak akla ve uyuma dayalı bir kamu idaresi anlayışının geliştirilmesi, kaynakların tüm toplum kısımlarının ortak faydasını gözetecek halde kullanılması, akla ve bilime dayalı siyasetlere dönülmesinin” sağlanmasının da kaide olduğu bildirildi.
Altılı masanın birinci işi iktisatta hasar tespiti olacak
Altılı masa komitesinin iktisattaki başat kurumların ıslahatı için raporda yer verdiği başlıklar adım adım sıralandı.
Bu çerçevede seçim sonrasında iktidarın el değiştirmesi durumunda birinci yapılacak işlerden birisi Durum ve Hasar Tespit Komitesi kurulması olacak. Komite, kurumlardan data ve bilgi talep etme konusunda tam yetkili olacak.
Komitenin araştırmaları sırasında belirlenen usulsüzlükler ve mevzuata karşıt durumlar yolsuzlukları araştırmak ve soruşturmakla görevlendirilecek Devlet Denetleme Konseyi, TBMM Yolsuzlukları Araştırma Komitesi ve Sayıştay’ın çalışmalarına değerli girdi sağlayacak.
Ekonomik ve Toplumsal Kurul toplanacak
Raporda Ekonomik ve Toplumsal Konsey’e (ESK) fonksiyon kazandırılması için alınacak tedbirler de sıralandı.
Her üç ayda bir toplanması gereken Ekonomik ve Toplumsal Konsey’in 2009 yılına kadar geçen 14 yılda yalnızca 19 kere toplanırken 2009 yılından sonra ise hiç toplanmadığı bilgisi de raporda yer aldı.
ESK’da vazife alan kesitlerin hükümete yakınlıklarına ve politik korkulara nazaran değil temsil güçlerine nazaran seçileceği de belirtilerek üyeler ortasında temsilde adalet sağlanacağı kaydedildi. Buna nazaran, Kurul Lideri; geçiş devrinde Cumhurbaşkanı, parlamenter sisteme geçildiğinde ise Başbakan olacak. Liderlerin katılamadıkları toplantılara tayin ettikleri yardımcıları başkanlık edebilecek.
Strateji ve Planlama Teşkilatı kurulacak
Altılı masanın bir öteki vaadi de Strateji ve Planlama Teşkilatı’nın kurulması oldu.
Bu kapsamda kısa, orta ve uzun vadeli plan ve programa dayalı, kurumlar ortası uyumu temel alacak olan teşkilat başlangıçta cumhurbaşkanına, parlamenter sisteme geçişten sonra ise başbakana bağlı çalışacak. Teşkilat çalışmalarında akademi, STK ve özel kesitlerle yakın iş birliği içinde olacak.
Bu teşkilat, global gelişmeleri de dikkate alarak, “tüm kısımları kapsayacak bütüncül bir yaklaşımla, sürdürülebilir kalkınma amaçları ekseninde; ulusal, bölgesel ve sektörel bazda strateji, ıslahat, plan ve programlar” hazırlayacak.
Merkez Bankası’nın kurumsal yapısı güçlendirilecek
Raporda; son yıllarda bağımsızlığı ile ilgili tartışmaların odağında yer alanTürkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) kurumsal yapısının güçlendirilmesi ve bağımsızlığının teminat altına alınmasına da yer verildi.
Enflasyonun kalıcı olarak düşük tek haneli bedellere indirilebilmesi için TCMB’nin hükümetle birlikte belirlediği enflasyon amacı ve kur rejimi çerçevesinde elindeki araçları bağımsız formda kullanan ve karar alan prestijli ve tesirli bir kurum olmasının büyük kıymet taşıdığı vurgulandı.
Altılı masanın TCMB için vaatlerinin kimileri ise şöyle:
• TCMB, temel misyonu olan fiyat istikrarına odaklanacak, finansal istikrara da katkı yapacak biçimde faaliyetlerini yürütecek. Merkez Bankası’na fiyat ve finansal istikrar dışında sorumluluklar yüklenmeyecek.
• Merkez Bankası’nın temel vazifelerini, araç bağımsızlığını ve üst seviye atamalarını ilgilendiren yasal değişiklikler TBMM’de nitelikli çoğunlukla gerçekleştirilecek.
• Lider ve üst seviye idarenin atanma süreçleri şeffaflık, ehliyet, liyakat ve ortak aklı temel alan bir tabanda tekrar tasarlanacak, Lider, Lider Yardımcıları ve Para Siyaseti Konseyi (PPK) üyeleri beş yıllık mühlet için atanacak.
• Lider, Bakanlar Konseyi Kararıyla, Lider yardımcıları ise Başkan’ın teklifi üzerine üçlü kararname ile atanacaklar.
• Lider ve PPK üyeleri en fazla iki kere atanabileceklerdir.
• Merkez Bankası Kanunu’nda müddet tamamlanmadan vazifeden almaya müsaade veren haller açıkça belirlenerek, Lider, Lider Yardımcısı ve Heyet üyelerinin TCMB Kanunu dışındaki bir düzenlemeye dayalı olarak vazifeden alınamaması temin edilecek.
Altılı masadan iktidara seçim çağrısı
Komisyon’un GÜZEL Parti’li üyesi, Merkez Bankası’nın eski liderlerinden Durmuş Yılmaz, bu raporun ilerde daha genişletileceğini de belirterek altılı masanın bu tekliflerinin hayata geçebilmesi için bir erken ya da baskın seçim gerektiğini söyledi ve iktidara seçime gitme daveti yaptı.
Yılmaz, iktisattaki bu kurumsal ıslahatların uygulanmaması durumunda Türkiye’deki ekonomik krizin derinleşeceği ihtarında da bulundu. Yılmaz, “İktidar zihinsel bir karmaşa içinde. Şayet bu karmaşa olmasaydı iktisat şu anda bu durumda olmazdı. Bu karmaşa devam ettiği sürece de iktisatta düzelme olmayacak” tabirlerini kullandı.
DEVA Partisi’nden Çanakcı ise bu rapordaki tekliflere dair tüm hazırlıkların aslında tamam olduğunu belirterek “Dolayısıyla bu ıslahatların vakit alması diye bir durum kelam konusu değil. İktidar değişir değişmez derhal hayata geçirilebilecek ve sonuçları da çabucak elde edilebilecek reformlar” dedi.
Demokrat Parti’den Şahinalp, iktidarın “faizleri düşürüyoruz” savının hakikat olmadığını belirterek, TCMB’ye uygulanan baskı ile siyaset faizinin yüzde 19’dan yüzde 14’e düşürülmesi sonrasında yalnızca konut kredileri faizlerinin yatay kaldığına; muhtaçlık, ticari ve tüketici kredi faizlerinin ise değerli ölçüde arttığına dikkat çekti.
CHP’den Öztrak da bugün Türk iktisadına bakıldığı vakit en büyük sorunun idareye duyulan inanç olduğunu söyleyerek “Bu teklifler bugün iktisattaki tahribatın neden olduğu bulanıklığın ortadan kaldırılarak gerçek tablonun ortaya çıkarılması için kıymetlidir. Aslında kısa müddette de düşüncelerin aşılmasını sağlayacak düzenlemelerdir” diye konuştu.
Saadet Partili Tekir de Türkiye’nin içinde bulunduğu krizi aşmaya yönelik kâfi imkanı ve deneyimi olduğunu belirterek, fakat bunun için milletin “bilinçli tercihlerde” bulunması ve iktidarı değiştirmesi gerektiğini kaydetti.
Gelecek Partili Alım ise maksatlarının ekonomiyi içinde bulunduğu ağır buhrandan çıkarmak olduğunu söyleyerek “Bütün bu çalışmalarımızın ve bundan sonra yapılacak çalışmaların özü, ‘dünya beşten büyüktür’ diyenlere ‘Türkiye de birden büyüktür’ diye seslenmektir. Halkımıza ise yandaşlarla değil paydaşlarla çalışacağımızın taahhüdüdür” diye konuştu.
