Kuraklık, salgın ve devam eden Rusya Ukrayna Savaşının tesiriyle tüm dünya besin krizi konusunda alarmda. Dünya buğday ihracının yaklaşık yüzde 30’unu karşılayan iki ülkenin savaşta olmasıyla yaşanan arz tasaları ve artan maliyetlerle besin enflasyonu tüm dünyada yükselirken, Türkiye’de de resmi besin enflasyonu yüzde 90’ı aşmış durumda.
Birleşmiş Milletler (BM) tedbir alınmadığı takdirde dünya çapında milyonlarca kişinin açlıkla karşı karşıya olduğu konusunda ihtarda bulundu. İngilizlerin saygın basın kuruluşlarından olan The Economist Mecmuası ise bir sayısına “Gıda felaketi geliyor” başlığıyla çıktı. Tarımın stratejik kıymetinin daha düzgün kavranmasıyla pek çok ülke yerli üretimde artış siyasetlerini gündemlerinin birinci sırasına aldı.
Ata Tohum Vakfı Kurucusu ve gazeteci Cem Seymen T24’e yaptığı değerlendirmede, Türkiye’nin kuraklıktan en çok etkilenecek ülkelerin başında geldiğini belirterek “Anadolu kuraklık sıkıntısıyla çok sıkıntı yıllar geçirecek. Bugün haberlere de gittiğimde bilhassa iç Anadolu’da kuraklığın çok önemli eser, toprak ve maalesef çiftçi kaybına yol açacak biçimde geliştiğini görüyorum” sözlerini kullandı.
Türkiye’de tüm dayanak ve teşviklerin inşaat kesimi ve ihracatçılara yöneldiğini belirten Seymen, Türkiye’nin baştan bir tarım siyasetine muhtaçlığının olduğunu, yerli tohum satışını yasaklayan 5553 sayılı yasanının büsbütün değiştirilerek, yabancı ve yerli tohum üretmeyen şirketlerin ülkeden çıkarılması gerektiğini belirtti. Seymen Türk tarımının yabancı tarım şirketleri tarafından “işgal” altında olduğunu söyledi. Seymen ayrıyeten Türkiye’de ithalat lobileri olduğunu belirtti.
“Şirketlerin ürettiği tohumlar daha fazla ilacın kullanılmasına sebep oluyor”
Dünyada tarıma ait en büyük sorunun iklim krizi olduğuna vurgu yapan Seymen şöyle dedi:
“Maalesef global şirketlerin ürettiği tohumlar daha çok ilaç kullanımını gerektiriyor. İlaç dedikleriniz aslında bir zehir. Tarım ilaçları, ziraat ilaçları toprağa karıştığında maalesef yer altı sularını da etkiliyor. Kimyasalla buluşan su yavaş yavaş global iklim krizinin getirdiği buharlaşmasının tesiriyle çok daha süratli bir halde yok oluyor. Dünyadaki en temel problem bu. Bu da buğday krizinin artması demek. Hem kuzey hem güney yarım küreyi doyuran şey ekmek yani buğday.”
“Türkiye’nin buğday ithalatı yapması tam bir aymazlık, vahim bir itibar kaybı”
Hindistan’dan özel bir şirketin makarna ihracatı için getirdiği açıklanan buğdayın “Hint Sürmesi” hastalığını taşıdığı için geri gönderilmesine değinen Seymen şu tabirleri kullandı:
“Başka ülkelerin birbirleriyle ticari alakalar geliştirmesi çok olağan. Lakin buğdayın anavatanı Türkiye olduğu için Türkiye’nin rastgele bir ülkeden buğday satın alması tam manasıyla bir aymazlık, müthiş bir itibar kaybı. Makarnalık buğday ithal ediyoruz savunmasının ardına sığınarak Türkiye’nin gereğince buğday üretmediği gerçeğini kimse göz arkası edemez.”
“Yabancı ülkelerin tohumlarını kendi ülkemizde üreterek var olmaya çalışıyoruz”
Seymen, Türkiye’nin tarım ihracındaki potansiyeline işaret ederek şunları söyledi:
“Türkiye bilhassa kendi buğdaylarını üretebilecek bir tarım siyaseti oluştursaydı, dışardan ister makarnalık olsun ister pizzalık olsun fark etmez bırakın ithali, dünyanın buğday ambarı olarak tüm ülkelere kendi buğdayını ihraç edebilirdi. Bizim bilhassa Trakya’da kullandığımız buğday, Bulgar buğdayı. Çiftçimiz gidip Bulgaristan’dan buğday tohumu alıyor. Maalesef yabancı ülkelerin tohumlarını kendi ülkemizde üreterek var olmaya çalışıyoruz.”
“Türkiye’de besin ithalatında inhisar var”
Türkiye’de hububattan, kırmızı ete, kırmızı etten, meyve zerzevata kadar çabucak her alanda aşikâr başlı birkaç şirketin oluşturduğu “ithalat lobileri” olduğunu söyleyen Seymen “Çok az sayıda şirketin olduğu ithalat lobisi var. Bu lobi hiç değişmiyor ortalarına kimseyi almıyorlar. Münasebetiyle otoritenin de zerzevat ve meyvenin ticarileşmesine, besinin ve hatta buğdayın parayla alınıp satılabilecek bir meta olmasına seyirci kaldığı ve her şeyin ticarileştiği suyun bile çiftçiye satıldığı bir ortamda hukuktan adaletten bahsetmemizin imkânı yok” diyerek şöyle devam ediyor:
“Hiçbir vakit çiftçiye büyük takviyeler görmüyoruz”
“Türkiye’de bütün takviyeler, teşvikler, yaşatılmasına karar verilen şirketlerin aldığı imtiyazlar ihracatçı ya da inşaat şirketlerine gidiyor. Hiçbir vakit çiftçiye büyük takviyeler görmüyoruz. Endüstriyelleşmiş tohumla birlikte şirketleşmiş çiftçinin Türkiye’nin yazgısı olamayacağını düşünüyorum. Doğuştan gelen hakkımız olan uygun besine maalesef bu kadar endüstriyel üretimin desteklendiği bir ortamda ulaşamıyoruz. Bu ortam aile çiftçisini de yok ediyor. BM, 2015 yılını ‘Aile Çiftçiliği’ yılı ilan etmişti. Küçük çiftçinin desteklenmesini dünyanın kurtuluşu olarak lanse etmişti. Hatta bunu 3 sene boyunca devam ettirdi. Aile çiftçiliğinin bu kadar değerli olduğu yerde Türkiye’nin besinini endüstriyel şirketler üretiyor.”
“Türkiye tarımda AB’nin tuzağına düştü”
Türkiye’de tarım nüfusunun kanunla azaltıldığına dikkat çeken Seymen şunları dedi:
“Çiftçi sayısı çok azaldı. 2006 yılında Avrupa Birliği’yle (AB) bir muahede yapıldı ve bir kanun çıkarıldı. AKP birinci iktidara geldiğinde tarım nüfusu yüzde 25’di. AB, Türkiye’ye dedi ki ‘bu çok büyük bir sayı. Maden AB ülkesi olacaksınız, biraz sanayi ülkesi olun, yüksek teknoloji üretmeye başlayın. Bu kadar çok tarım nüfusuyla geçinen ülke AB ülkesi olamaz.’ Bu Türkiye’ye kurulmuş çok büyük bir tuzaktı. Münasebetiyle AB bize bir maksat koydu; bu sayıyı ‘yüzde 10’a indir’ diye.
Köylü, TOKİ vasıtasıyla kentlere göç etmeye zorlandı. Köy okulları kapandı. Köy okulları kapanınca beşerler çocuklarını taşımalı eğitim sistemiyle uzaktaki okullara göndermek istemediler. Bu zati en temel darbeydi. Çiftçi böylelikle kentleşmeye başladı lakin şehirleşemedi. Ghetto’laşma başladı.
“Girdilerin tamamı dövize endeksli oldu”
Gıdamızı yeteri kadar insan üretmediğinden ithalat yapmaya başladık. İthalatı yaparken bir taraftan üretimi kısmak istemedik. Ancak üretimin yapılacağı tüm kaynaklar da dövize endeksli oldu. Tohum, gübre, zehir dediğimiz ilaçlar olmadan tarım yapılamayacağı söylendi. Bunu da propagandayla yaptılar neydi o propagandanın ismi; ‘80 milyon nüfusu mahallî tohum ve bir avuç çiftçiyle doyuramayız’ denildi. Romantik olmayın dediler bize. Biz aile çiftçiliğini desteklerseniz, takviyeler ve hibeler, bankalardan çıkacak düşük faizli krediler çiftçiliği özendirecek biçimde planlanırsa çiftçi artar, gençler tarıma yönelir dedik. Nasıl KKM (kur muhafazalı mevduat) özendiriliyor? Birebir şeyler çiftçilere de yapılabilirdi. Lakin hükümet bunları duymadı. Böylelikle maliyeti bu kadar çok dövize endeksli çiftçi üretmemeye karar verdi. Çok kolaydı yani; köy okulları kapandı, büsbütün ithalata dayanan girdiler köylüye kurtarıcı üzere dayatıldı. Bayiye gidiyorsun sana 3’lü bir paket teslim ediliyor; gübre, zehir (ilaç), kimyasal, nitrat ve tohumu içeren bir paket. Bunların da tamamı dövize endeksli.”
“Baştan bir tarım siyasetine gereksinim var”
Seymen, 5553 sayılı maddeyle mahallî ve atalık tohumların satışının yasak olduğunu hatırlatarak “Türkiye’nin baştan bir tarım siyaseti yapması lazım, Tohumculuk yasası, 5553 sayılı yasanın büsbütün değişmesi, yabancı ve lokal tohum üretmeyen tohum şirketlerinin tamamının Türkiye’den çıkarılması gerekir. Türkiye’nin AB’li büyük şirketlerinin faaliyet alanı olmaktan çıkarılması gerekiyor. İşgal altındayız.” diye konuştu.
Seymen “Ne kadar çiftçi sayısını artırırsak, ne kadar hayvan sayısını artırırsak, hayvan başına ne kadar dayanak ve hibe verirsek o kadar hayvana kavuşur Türkiye. Bu da gübre demektir. Hayvansal gübreyle mahallî tohumla ilaç olmadan büsbütün klâsik sistemlerle üretilen bir tarım hayal değil, hedef” dedi.
“Mutlaka her vilayet, her bölge kendi besinini üretecek bir politikayı hayata geçirmeli”
Cem Seymen, “Büyükşehirlerde lokal tarım yapılamaz mı?” sorusuna ise şu cevabı verdi:
“İstanbul’da yeteri kadar tarım alanı var. Bugün Paris’in kendi tükettiği besininin yüzde 12’sini Paris’in binalarının üzerindeki tarımdan karşıladığını görüyoruz. Binaların üzerinde beşerler artık portakalını bile yetiştiriyor. İstanbul ise tam manasıyla bir tarım kenti. Mikrokliması, tabiatı, 4 mevsime açık yapısı nedeniyle toprakları çok verimli.
Antalya’dan gelen besin Türkiye’nin panzehri olamaz, Antalya tek başına Türkiye’nin besinini karşılıyor olamaz. Kesinlikle her vilayet, her bölge kendi besinini üretecek bir politikayı hayata geçirmeli. Ve Belediyelerle valilikler dahil olmak üzere, sanayi odaları, ticaret odaları, Üniversiteler, bir ortaya gelerek bir hareket planı oluşturulmalı. Marmara Bölgesi’nin besini Marmara’da, Ege Bölgesi’nin besini Ege’de yetişsin. Temel besinler Türkiye’nin çabucak her bölgesinde yetişebilir. “
