T24 Haber Merkezi
Gelecek Partisi’nin Diyarbakır’da düzenlediği “Kürt Sıkıntısı Çalıştayı”ndan sonra 10 unsurluk “model” metni yayımlandı. “Kürt Sıkıntısı | Yeni Bir Demokratikleşme Süreci’nin Temel Unsurları” ismiyle yayımlanan metinde “anadili öğrenmenin, toplumsal ve kamusal alanda kullanmanın en temel ve doğal insan hakkı olduğu” vurgulandı.
Metinde, “Kimse anadilini seçemeyeceği üzere kimse da oburunun anadiline yasak getiremez. Ortak resmi lisanımız olan Türkçe’nin yanısıra herkes kendi ana lisanını öğrenme ve ferdî ve toplumsal hayatta kullanma hakkına sahiptir. Bu temel unsur çerçevesinde, devlet gerekli düzenlemeleri yapmakla yükümlüdür. Bu bağlamda, ülkenin asli lisanlarından olan Kürtçe’ye yabancı yahut bilinmeyen lisan muamelesi yapılması kabul edilemez. Resmi lisanımız Türkçe olmakla birlikte Kürtçenin kamusal hizmet alanlarında kullanılması Kürt vatandaşlarımızın aidiyet şuurunu güçlendirilmesi bağlamında ayrıştırıcı değil birleştirici bir tesir yapacaktır” görüşü lisana getirildi.
“Kayyum uygulamasına karşıyız”
Metnin lokal idarelere ait kısmında, “Seçilenler üzerinde açık bir vesayet niteliği taşıyan KCK uygulamasına da demokratik hukuk devleti ile çelişen kayyum uygulamasına da karşıyız. Seçilmiş belediye liderlerinin yargı kararı olmaksızın misyondan el çektirilmesi kabul edilemez. Ayrıyeten, misyondan alınan belediye liderinin yerine İçişleri Bakanı’nın inisiyatifiyle kayyım atanması da ulusal iradenin tecellisini engellemektedir” dendi.
Türkiye dışında yaşayan Kürtlere ait olarak da, metinde, “Sınır ötesinde yaşayan Kürtlerin geleceği ne emperyalist güçlerin ne de terör örgütlerinin insafına terk edilemez. Türkiye olarak sorumluluğumuz ve misyonumuz, hudutlarımızın dışındaki Kürtleri tehdit olarak görmek yerine bütün öteki soydaşlarımız üzere Kürtlerin de bulundukları ülkenin onurlu ve eşit vatandaşları olmalarına katkı sunmaktır. Komşu ülkelerin toprak bütünlüğüne hürmet çerçevesinde gerçekleşecek böylesi bir katkı bu ülkelerle aramızdaki barışçıl alakaları güçlendirecektir” görüşü paylaşıldı.
10 unsurluk model
Gelecek Partidi’nin Diyarbakır’daki çalıştaydan sonra açıkladığı “Kürt Sıkıntısı | Yeni Bir Demokratikleşme Süreci’nin Temel Unsurları” başlıklı raporun tam metni şöyle:
“1.Yeni Bir Zihniyet: Kürt Sıkıntısını ortaya çıkaran anti-demokratik zihniyet ve siyasetler, birçok medeniyete konut sahipliği yapan bu toprakların mayasına da asırlarca bir ortada yaşamış milletimizin tarihi hafızasına da yabancıdır. Yaşanan ağır travmaların tesiriyle geçen yüzyılın başında hayata geçirilen tektipleştirici, ayrımcı ve güvenlikçi otoriter paradigma, yüzyıl sonra bugün bile yüzleşmek ve çözmek zorunda olduğumuz pek çok maliyet üretmiştir. Cumhuriyetimiz 100. yılına girerken bir asır öncesine giden sorun başlıkları daha fazla varlığını sürdüremez. Kürt Sorunu başta olmak üzere tüm sorunlarımızın tahlili için global, bölgesel ve ulusal düzlemde yaşanan esaslı dönüşümü hesaba katan yeni bir zihniyet inşasına muhtaçlık bulunmaktadır. Geçmişteki yanlışlarla yüzleşerek, deneyimlerden dersler çıkararak yeni bir sayfa açmak, yeni bir süreç başlatmak zorundayız. Bu süreç, bütün vatandaşlarımızın her manada eşitliğini tesis ederek toplumsal barışımızı ve ortak aidiyetimizi güçlendirecek tam demokratik bir Türkiye inşa etmeyi öngörmektedir.
2. Ortak ve Yerli Bir Yaklaşım: Meselelerimizin tahlili için ülkemizin bütün farklılıklarından süzülen ortak ve yerli bir lisana muhtaçlığımız bulunmaktadır. Tahlili diğer başkentlerde, öbür modellerde aramak yerine insanlığın deneyiminden yararlanan fakat kendi dinamiklerimizi temel alan bize mahsus bir tahlil geliştirmek zorundayız. Bu çerçevede, yeni bir sürecin en asli niteliği bir bütün olarak bu ülkenin birikimlerine dayanması ve yerli dinamiklerin eseri olmasıdır.
3. Sivil, Özgürlükçü ve Kapsayıcı Anayasa: Tam demokratik bir Türkiye inşa etmenin ana omurgası insan hak ve özgürlüklerine dayanan özgürlükçü yeni bir anayasadır. Devleti öncelikli görüp insanı ikinci plana iten, farklılıklarımızı tehdit görüp tektipleştirici bir model dayatan 12 Eylül Anayasası vakit kaybedilmeden tedavülden kaldırılmalı, sivil, özgürlükçü, kapsayıcı yeni bir anayasa hazırlanmalıdır. Bu anayasanın yaslanacağı siyasal sistem insan hak ve özgürlüklerine dayalı kapsayıcı demokrasidir. Türkiye yeni yüzyıla muhtevası prestijiyle tüm toplumu kapsayan, oluşum süreci prestijiyle bütün toplum bölümlerinin iştiraki ile oluşan yeni bir anayasal yer üzerinde girmelidir.
4. Niyet ve Tabir Özgürlüğü: Türkiye’yi tam demokrasi amacına ulaştıracak, halkımızın huzur ve refahını artıracak yeni toplumsal kontratın ruhunu eksiksiz bir niyet ve tabir özgürlüğü oluşturmalıdır. Niyet özgürlüğünün olmadığı bir ortamda insanların meseleleri tespit edebilmesi, sıkıntıların tarafları ortasında diyalog kurabilmesi ve empati yapması beklenemez. Hukuk sistemi niyet ve tabir özgürlüğünü muhafazayı ve sürdürmeyi temel alarak tekrar düzenlenmeli, sivil toplum ve akademinin hukukî açıdan özerklik ve özgürlüğü garanti altına alınmalıdır.
5. İmtiyaza ve Ayrımcılığa Dayanmayan Eşit Vatandaşlık: Etnik kökenimiz, dini, mezhebi ve siyasi inancımız ne olursa olsun hepimiz Türkiye Cumhuriyeti’nin onurlu eşit vatandaşlarıyız. Benimsediğimiz unsur eşit vatandaşlık unsurudur. Kimse özel bir imtiyaz ve ayrıcalığa sahip olmadığı üzere hiç kimse ayrımcılığa da tabi tutulamaz. Çoğulculuk katlanılması gereken bir külfet değil, bilakis savunulması gereken temel bir yapı taşıdır. Siyasi temsilde temel prensip toplumsal çeşitliliğin temsili, bürokratik atamada temel kriter, ehliyet ve liyakat olmalıdır.
6. Kapsayıcı Muhataplık: Kürt Probleminin muhatabı bütün vatandaşlarımız, siyasi partilerimiz ve bütün ögeleriyle sivil toplumdur. Kürt problemi tüm tarafların karşılıklı güvensizliği değil, inancı üzerine oturtulmak zorundadır. Türkiye’de Kürt sorunu tek bir siyasi partinin değil her siyasi partinin öncelikli gündemlerinden birisi olmalıdır. Kürt vatandaşlarımızın görünen ve görünmeyen, söz edilen yahut edilmeyen siyasi, toplumsal, ekonomik, kültürel ve tüzel hiçbir maniyle muhatap olmadığı tam demokratik Türkiye inşa etmekten diğer bir tahlil yoktur.
7. Anadilin Eğitimde ve Toplumsal Hayatta Kullanımı: Anadilin öğretilmesi, eğitimde ve toplumsal hayatta kullanılması en temel ve doğal insan hakkıdır. Kimse anadilini seçemeyeceği üzere kimse da diğerinin anadiline yasak getiremez. Ortak resmi lisanımız olan Türkçe’nin yanısıra herkes kendi ana lisanını öğrenme ve kişisel ve toplumsal hayatta kullanma hakkına sahiptir. Bu temel prensip çerçevesinde, devlet gerekli düzenlemeleri yapmakla yükümlüdür.
Bu bağlamda, ülkenin asli lisanlarından olan Kürtçe’ye yabancı yahut bilinmeyen lisan muamelesi yapılması kabul edilemez. Resmi lisanımız Türkçe olmakla birlikte Kürtçenin kamusal hizmet alanlarında kullanılması Kürt vatandaşlarımızın aidiyet şuurunu güçlendirilmesi bağlamında ayrıştırıcı değil birleştirici bir tesir yapacaktır. Kamusal alanda, devletin ve lokal idarelerin sunduğu tüm hizmetlerde Kürtçenin de kullanılmasının önündeki ideolojik ve yasal mahzurların kaldırılması koşuldur.
8. Demokratik Mahallî İdareler: Fonksiyonel ve demokratik bir mahallî idareler sistemi için başta Anayasanın 127. hususu olmak üzere merkezi idarenin mahallî idareler üzerindeki baskıcı uygulamalarına müsaade veren tüm yasal düzenlemeler ilga edilmelidir. Mahallî idareler demokratik bir hukuk sistemi ve vatandaşlar karşısında sorumlu kılınmalıdır. Bu bağlamda seçilenler üzerinde açık bir vesayet niteliği taşıyan KCK uygulamasına da demokratik hukuk devleti ile çelişen kayyum uygulamasına da karşıyız. Seçilmiş belediye liderlerinin yargı kararı olmaksızın vazifeden el çektirilmesi kabul edilemez. Ayrıyeten, misyondan alınan belediye liderinin yerine İçişleri Bakanının inisiyatifiyle kayyım atanması da ulusal iradenin tecellisini engellemektedir. Bu çerçevede, mahkeme kararına istinaden misyondan alınan seçilmiş belediye liderinin yerine yeniden seçimle oluşturulmuş belediye meclis üyelerinden birinin seçilmesi teminat altına alınmalıdır.
9. Hudut Ötesindeki Kürtler: Türkiye, hudutları dışındaki tüm tarihdaş ve soydaşlarla farkındalık ve sorumluluk prensipleri ışığında alaka içinde olmayı ve bölgeye onlarla birlikte oluşturulan bir vizyon çerçevesinden bakmayı temel bir prensip olarak ilan etmelidir. Biz, doğal tarihdaş ve soydaş olarak gördüğümüz komşu ülkelerdeki Kürtlere bu genel unsur çerçevesinde bakıyoruz. Hudut ötesinde yaşayan Kürtlerin geleceği ne emperyalist güçlerin ne de terör örgütlerinin insafına terk edilemez. Türkiye olarak sorumluluğumuz ve vazifemiz, sonlarımızın dışındaki Kürtleri tehdit olarak görmek yerine bütün başka soydaşlarımız üzere Kürtlerin de bulundukları ülkenin onurlu ve eşit vatandaşları olmalarına katkı sunmaktır. Komşu ülkelerin toprak bütünlüğüne hürmet çerçevesinde gerçekleşecek böylesi bir katkı bu ülkelerle aramızdaki barışçıl bağları güçlendirecektir.
10. Yeni Bir Sosyo-Ekonomik Kalkınma Stratejisi: Son devirde derinleşen ekonomik kriz bilhassa genç kitlelerin bölgeden koparak yalnızca büyük kentlere değil fırsat buldukları anda yurtdışına göç etmeleri sonucunu doğurmaktadır. Bereketli Fırat ve Dicle havzalarında tarım ve hayvancılığın bitme noktasına gelmesi, niteliksiz akademik takımlarla kurulan üniversitelerden mezun olan gençlerin hayat standardı beklentileri ile işsizlik ortasındaki derin uçurumun yol açtığı ümitsizlik, seksenli ve doksanlar yıllarda terör ve güvenlik sıkıntılarının neden olduğu göçlere benzeri bir iç ve dış göç dalgası yaratmaktadır.
Bu korku verici gelişmeye karşı bilhassa genç ve bayan istihdamını önceleyen kapsamlı bir sosyo-ekonomik kalkınma programı uygulamaya konmalıdır. Tarım ve hayvancılık alanında genç çiftçi dayanakları, üniversitelerin nitelikli bilimsel yatırımlarla önemli bir bölgesel teknoloji merkezi haline getirilmesi, bölgenin mukayeseli üstünlüğe sahip olduğu bölümlerde üretim üsleri kurulması, bölgenin etraf ülkelerle ihracat kapasitesinin artırılması üzere önceliklere dayanan yeni ve kapsamlı bir dönüşüm stratejisi hayata geçirilmelidir.”
T24 Haber Merkezi
Gelecek Partisi’nin Diyarbakır’da düzenlediği “Kürt Sıkıntısı Çalıştayı”ndan sonra 10 unsurluk “model” metni yayımlandı. “Kürt Sıkıntısı | Yeni Bir Demokratikleşme Süreci’nin Temel Unsurları” ismiyle yayımlanan metinde “anadili öğrenmenin, toplumsal ve kamusal alanda kullanmanın en temel ve doğal insan hakkı olduğu” vurgulandı.
Metinde, “Kimse anadilini seçemeyeceği üzere kimse da oburunun anadiline yasak getiremez. Ortak resmi lisanımız olan Türkçe’nin yanısıra herkes kendi ana lisanını öğrenme ve ferdî ve toplumsal hayatta kullanma hakkına sahiptir. Bu temel unsur çerçevesinde, devlet gerekli düzenlemeleri yapmakla yükümlüdür. Bu bağlamda, ülkenin asli lisanlarından olan Kürtçe’ye yabancı yahut bilinmeyen lisan muamelesi yapılması kabul edilemez. Resmi lisanımız Türkçe olmakla birlikte Kürtçenin kamusal hizmet alanlarında kullanılması Kürt vatandaşlarımızın aidiyet şuurunu güçlendirilmesi bağlamında ayrıştırıcı değil birleştirici bir tesir yapacaktır” görüşü lisana getirildi.
“Kayyum uygulamasına karşıyız”
Metnin lokal idarelere ait kısmında, “Seçilenler üzerinde açık bir vesayet niteliği taşıyan KCK uygulamasına da demokratik hukuk devleti ile çelişen kayyum uygulamasına da karşıyız. Seçilmiş belediye liderlerinin yargı kararı olmaksızın misyondan el çektirilmesi kabul edilemez. Ayrıyeten, misyondan alınan belediye liderinin yerine İçişleri Bakanı’nın inisiyatifiyle kayyım atanması da ulusal iradenin tecellisini engellemektedir” dendi.
Türkiye dışında yaşayan Kürtlere ait olarak da, metinde, “Sınır ötesinde yaşayan Kürtlerin geleceği ne emperyalist güçlerin ne de terör örgütlerinin insafına terk edilemez. Türkiye olarak sorumluluğumuz ve misyonumuz, hudutlarımızın dışındaki Kürtleri tehdit olarak görmek yerine bütün öteki soydaşlarımız üzere Kürtlerin de bulundukları ülkenin onurlu ve eşit vatandaşları olmalarına katkı sunmaktır. Komşu ülkelerin toprak bütünlüğüne hürmet çerçevesinde gerçekleşecek böylesi bir katkı bu ülkelerle aramızdaki barışçıl alakaları güçlendirecektir” görüşü paylaşıldı.
10 unsurluk model
Gelecek Partidi’nin Diyarbakır’daki çalıştaydan sonra açıkladığı “Kürt Sıkıntısı | Yeni Bir Demokratikleşme Süreci’nin Temel Unsurları” başlıklı raporun tam metni şöyle:
“1.Yeni Bir Zihniyet: Kürt Sıkıntısını ortaya çıkaran anti-demokratik zihniyet ve siyasetler, birçok medeniyete konut sahipliği yapan bu toprakların mayasına da asırlarca bir ortada yaşamış milletimizin tarihi hafızasına da yabancıdır. Yaşanan ağır travmaların tesiriyle geçen yüzyılın başında hayata geçirilen tektipleştirici, ayrımcı ve güvenlikçi otoriter paradigma, yüzyıl sonra bugün bile yüzleşmek ve çözmek zorunda olduğumuz pek çok maliyet üretmiştir. Cumhuriyetimiz 100. yılına girerken bir asır öncesine giden sorun başlıkları daha fazla varlığını sürdüremez. Kürt Sorunu başta olmak üzere tüm sorunlarımızın tahlili için global, bölgesel ve ulusal düzlemde yaşanan esaslı dönüşümü hesaba katan yeni bir zihniyet inşasına muhtaçlık bulunmaktadır. Geçmişteki yanlışlarla yüzleşerek, deneyimlerden dersler çıkararak yeni bir sayfa açmak, yeni bir süreç başlatmak zorundayız. Bu süreç, bütün vatandaşlarımızın her manada eşitliğini tesis ederek toplumsal barışımızı ve ortak aidiyetimizi güçlendirecek tam demokratik bir Türkiye inşa etmeyi öngörmektedir.
2. Ortak ve Yerli Bir Yaklaşım: Meselelerimizin tahlili için ülkemizin bütün farklılıklarından süzülen ortak ve yerli bir lisana muhtaçlığımız bulunmaktadır. Tahlili diğer başkentlerde, öbür modellerde aramak yerine insanlığın deneyiminden yararlanan fakat kendi dinamiklerimizi temel alan bize mahsus bir tahlil geliştirmek zorundayız. Bu çerçevede, yeni bir sürecin en asli niteliği bir bütün olarak bu ülkenin birikimlerine dayanması ve yerli dinamiklerin eseri olmasıdır.
3. Sivil, Özgürlükçü ve Kapsayıcı Anayasa: Tam demokratik bir Türkiye inşa etmenin ana omurgası insan hak ve özgürlüklerine dayanan özgürlükçü yeni bir anayasadır. Devleti öncelikli görüp insanı ikinci plana iten, farklılıklarımızı tehdit görüp tektipleştirici bir model dayatan 12 Eylül Anayasası vakit kaybedilmeden tedavülden kaldırılmalı, sivil, özgürlükçü, kapsayıcı yeni bir anayasa hazırlanmalıdır. Bu anayasanın yaslanacağı siyasal sistem insan hak ve özgürlüklerine dayalı kapsayıcı demokrasidir. Türkiye yeni yüzyıla muhtevası prestijiyle tüm toplumu kapsayan, oluşum süreci prestijiyle bütün toplum bölümlerinin iştiraki ile oluşan yeni bir anayasal yer üzerinde girmelidir.
4. Niyet ve Tabir Özgürlüğü: Türkiye’yi tam demokrasi amacına ulaştıracak, halkımızın huzur ve refahını artıracak yeni toplumsal kontratın ruhunu eksiksiz bir niyet ve tabir özgürlüğü oluşturmalıdır. Niyet özgürlüğünün olmadığı bir ortamda insanların meseleleri tespit edebilmesi, sıkıntıların tarafları ortasında diyalog kurabilmesi ve empati yapması beklenemez. Hukuk sistemi niyet ve tabir özgürlüğünü muhafazayı ve sürdürmeyi temel alarak tekrar düzenlenmeli, sivil toplum ve akademinin hukukî açıdan özerklik ve özgürlüğü garanti altına alınmalıdır.
5. İmtiyaza ve Ayrımcılığa Dayanmayan Eşit Vatandaşlık: Etnik kökenimiz, dini, mezhebi ve siyasi inancımız ne olursa olsun hepimiz Türkiye Cumhuriyeti’nin onurlu eşit vatandaşlarıyız. Benimsediğimiz unsur eşit vatandaşlık unsurudur. Kimse özel bir imtiyaz ve ayrıcalığa sahip olmadığı üzere hiç kimse ayrımcılığa da tabi tutulamaz. Çoğulculuk katlanılması gereken bir külfet değil, bilakis savunulması gereken temel bir yapı taşıdır. Siyasi temsilde temel prensip toplumsal çeşitliliğin temsili, bürokratik atamada temel kriter, ehliyet ve liyakat olmalıdır.
6. Kapsayıcı Muhataplık: Kürt Probleminin muhatabı bütün vatandaşlarımız, siyasi partilerimiz ve bütün ögeleriyle sivil toplumdur. Kürt problemi tüm tarafların karşılıklı güvensizliği değil, inancı üzerine oturtulmak zorundadır. Türkiye’de Kürt sorunu tek bir siyasi partinin değil her siyasi partinin öncelikli gündemlerinden birisi olmalıdır. Kürt vatandaşlarımızın görünen ve görünmeyen, söz edilen yahut edilmeyen siyasi, toplumsal, ekonomik, kültürel ve tüzel hiçbir maniyle muhatap olmadığı tam demokratik Türkiye inşa etmekten diğer bir tahlil yoktur.
7. Anadilin Eğitimde ve Toplumsal Hayatta Kullanımı: Anadilin öğretilmesi, eğitimde ve toplumsal hayatta kullanılması en temel ve doğal insan hakkıdır. Kimse anadilini seçemeyeceği üzere kimse da diğerinin anadiline yasak getiremez. Ortak resmi lisanımız olan Türkçe’nin yanısıra herkes kendi ana lisanını öğrenme ve kişisel ve toplumsal hayatta kullanma hakkına sahiptir. Bu temel prensip çerçevesinde, devlet gerekli düzenlemeleri yapmakla yükümlüdür.
Bu bağlamda, ülkenin asli lisanlarından olan Kürtçe’ye yabancı yahut bilinmeyen lisan muamelesi yapılması kabul edilemez. Resmi lisanımız Türkçe olmakla birlikte Kürtçenin kamusal hizmet alanlarında kullanılması Kürt vatandaşlarımızın aidiyet şuurunu güçlendirilmesi bağlamında ayrıştırıcı değil birleştirici bir tesir yapacaktır. Kamusal alanda, devletin ve lokal idarelerin sunduğu tüm hizmetlerde Kürtçenin de kullanılmasının önündeki ideolojik ve yasal mahzurların kaldırılması koşuldur.
8. Demokratik Mahallî İdareler: Fonksiyonel ve demokratik bir mahallî idareler sistemi için başta Anayasanın 127. hususu olmak üzere merkezi idarenin mahallî idareler üzerindeki baskıcı uygulamalarına müsaade veren tüm yasal düzenlemeler ilga edilmelidir. Mahallî idareler demokratik bir hukuk sistemi ve vatandaşlar karşısında sorumlu kılınmalıdır. Bu bağlamda seçilenler üzerinde açık bir vesayet niteliği taşıyan KCK uygulamasına da demokratik hukuk devleti ile çelişen kayyum uygulamasına da karşıyız. Seçilmiş belediye liderlerinin yargı kararı olmaksızın vazifeden el çektirilmesi kabul edilemez. Ayrıyeten, misyondan alınan belediye liderinin yerine İçişleri Bakanının inisiyatifiyle kayyım atanması da ulusal iradenin tecellisini engellemektedir. Bu çerçevede, mahkeme kararına istinaden misyondan alınan seçilmiş belediye liderinin yerine yeniden seçimle oluşturulmuş belediye meclis üyelerinden birinin seçilmesi teminat altına alınmalıdır.
9. Hudut Ötesindeki Kürtler: Türkiye, hudutları dışındaki tüm tarihdaş ve soydaşlarla farkındalık ve sorumluluk prensipleri ışığında alaka içinde olmayı ve bölgeye onlarla birlikte oluşturulan bir vizyon çerçevesinden bakmayı temel bir prensip olarak ilan etmelidir. Biz, doğal tarihdaş ve soydaş olarak gördüğümüz komşu ülkelerdeki Kürtlere bu genel unsur çerçevesinde bakıyoruz. Hudut ötesinde yaşayan Kürtlerin geleceği ne emperyalist güçlerin ne de terör örgütlerinin insafına terk edilemez. Türkiye olarak sorumluluğumuz ve vazifemiz, sonlarımızın dışındaki Kürtleri tehdit olarak görmek yerine bütün başka soydaşlarımız üzere Kürtlerin de bulundukları ülkenin onurlu ve eşit vatandaşları olmalarına katkı sunmaktır. Komşu ülkelerin toprak bütünlüğüne hürmet çerçevesinde gerçekleşecek böylesi bir katkı bu ülkelerle aramızdaki barışçıl bağları güçlendirecektir.
10. Yeni Bir Sosyo-Ekonomik Kalkınma Stratejisi: Son devirde derinleşen ekonomik kriz bilhassa genç kitlelerin bölgeden koparak yalnızca büyük kentlere değil fırsat buldukları anda yurtdışına göç etmeleri sonucunu doğurmaktadır. Bereketli Fırat ve Dicle havzalarında tarım ve hayvancılığın bitme noktasına gelmesi, niteliksiz akademik takımlarla kurulan üniversitelerden mezun olan gençlerin hayat standardı beklentileri ile işsizlik ortasındaki derin uçurumun yol açtığı ümitsizlik, seksenli ve doksanlar yıllarda terör ve güvenlik sıkıntılarının neden olduğu göçlere benzeri bir iç ve dış göç dalgası yaratmaktadır.
Bu korku verici gelişmeye karşı bilhassa genç ve bayan istihdamını önceleyen kapsamlı bir sosyo-ekonomik kalkınma programı uygulamaya konmalıdır. Tarım ve hayvancılık alanında genç çiftçi dayanakları, üniversitelerin nitelikli bilimsel yatırımlarla önemli bir bölgesel teknoloji merkezi haline getirilmesi, bölgenin mukayeseli üstünlüğe sahip olduğu bölümlerde üretim üsleri kurulması, bölgenin etraf ülkelerle ihracat kapasitesinin artırılması üzere önceliklere dayanan yeni ve kapsamlı bir dönüşüm stratejisi hayata geçirilmelidir.”
