*Mahfi Eğilmez
Kur muhafazalı mevduat hesabının devreye girmesiyle gerileyen USD/TL kuru, bu uygulamanın da tartışılır hale gelmesiyle birlikte yavaş yavaş yine yükselince iktisat idaresi birtakım tedbirler açıklanacağı bildirisini verdi. Bu iletiyle birlikte gerileyen kur, alınan tedbirler açıklandıktan sonra tekrar yükselmeye başladı.
Açıklanan tedbirlerin özeti
Gelire endeksli senet (GES) çıkarılıyor: Yalnızca ismi açıklanan ve şimdi içeriği belirli olmayan bu araç konusunda piyasada konuşulanlara nazaran bu borçlanma senetlerinin seçilmiş birkaç kurumun gelirine endeksli olarak ihraç edileceği anlaşılıyor. Bu senetler için getiri oranının yüzde 25 ile 30 ortasında olacağı iddia ediliyor.
Devlet tahvili ile rastgele bir geliri karşılık göstermeden borçlanmak varken, Osmanlı’nın borçlanamaz hale geldikten sonra Rüsum-u Sitte ismi altında bir kadro vergileri karşılık göstererek Galata Bankerlerinden borçlanması üzere bir formülün niye tercih edildiğini anlamak güç. Tek açıklaması ödenecek olan getiriye faiz ismini vermemek üzere görünüyor.
Kredilere sınırlamalar getiriliyor: BDDK, muhtaçlık kredileri kullanımı yoluyla kredi genişlemesinin sonlandırılmasını amaçlayarak tüketici kredilerinde geri ödeme müddetini kısalttı. Bununla birlikte 50 bin liranın altındaki tüketici kredilerinin 36 ay olan vadesini değiştirmedi. Zira bu meblağın altındaki krediler daha çok kredi kartı borçlarının ödenmesinde kullanılıyor. Bunun yanı sıra 25 bin lira üzerindeki kredi kartı limitlerinde de yüzde 40 oranında minimum ödeme ölçüsü getirilerek sonlandırma pekiştirildi
Kredilere uygulanan zarurî karşılık oranında değişiklik: Merkez Bankası 23 Nisan 2022 tarihli kararla KOBİ kredileri, esnaf kredileri, ziraî krediler üzere kimi istisnalar dışında kredilere de mecburî karşılık uygulamaya başlayarak selektif kredi siyasetine geçiş yapmıştı. Bu düzenlemede nakdi ticari kredilere yüzde 10 zarurî karşılık uygulanıyordu. Alınan yeni kararla birlikte bu oran yüzde 20’ye yükseltildi. Böylelikle enflasyonu yükselttiği düşünülen kredi genişlemesine set çekilmesi fikri yaşama geçirilmiş oldu. Doğal olarak bu düzenleme büyüme üzerinde olumsuz tesir yaratacak. Hükümetin enflasyon ve büyüme ortasındaki seçimde tercihi şimdiye kadar büyümeden yana olmuştu. Bu kararla birlikte ya o fikirden vaz geçiliyor ya da ortada bir çelişki kelam konusu.
Yabancıya swap imkanı tekrar açılıyor: Yabancı yatırımcıların Türk Lirası’na erişimi bir mühletten beri epeyce hudutlu tutuluyordu. BDDK’nin dün açıklanan kararında, şimdi detayları açıklanmamış olmakla birlikte, ‘yurt dışı yerleşiklere tahsisli swap imkânının getirilmesi’ tabirine yer verilmiş bulunuyor. Piyasa yorumcuları bu düzenlemeyi; açığa satış yapılmayacağı taahhüdüyle gelen yatırımcılara TL’ye erişim imkânı sağlanabileceği biçiminde yorumluyor.
Sermaye Piyasası Şura fiyatlarında indirimler yaptı: SPK, dün aldığı kararla halka arzlar ve yurtdışına pay arzlarında alınan konsey fiyatlarında indirime gitti. Böylelikle halka arz yoluyla şirketlere sermaye sağlanması özendirilmiş oluyor.
Değerlendirme
Bu tedbirler açıklanmadan evvel USD/TL kuru 17,20’lerdeydi, tedbir açıklanacağı duyulduktan sonra 16,80’in altına geriledi, tedbirler açıklandıktan sonra yine 17,20’lere geldi. Ortada inişler olduysa da bu düşülerin açıklanan tedbirlerden ötürü olmaktan çok döviz piyasasına yapılan müdahale satışlarıyla olduğu kestirim ediliyor. Demek ki piyasalar kuru düşürmek hedefiyle alınan bu tedbirlerin kuru ve münasebetiyle enflasyonu düşüreceğine ikna olmamış.
Ekonomi siyaseti ikiye ayrılır: Maliye siyaseti ve para siyaseti. Maliye siyasetinin üç kıymetli alt siyaseti vardır; vergi siyaseti, harcamalar siyaseti ve borçlanma siyaseti. Bunlar ortasında en tesirli olanı vergi siyasetidir. Para siyasetinin da üç alt siyaseti vardır; açık piyasa süreçleri, mecburî karşılıklar ve faiz siyaseti. Bunlar ortasında en tesirli olanı faiz siyasetidir.
Napolyon, kaybedilen bir savaştan sonra kumandanları toplamış ve savaşı niye kaybettiklerini sormuş. Kumandanlardan birisi: ‘birçok nedeni var’ demiş ve saymaya başlamış: ‘Birinci nedeni barut bitti’ deyince Napolyon kumandanı susturmuş: ‘Gerisini saymana gerek yok.’
Eğer faiz siyasetini faal bir biçimde kullanmıyorsanız enflasyon meselesini çözemezsiniz.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in ferdî blogundan alınmıştır
TIKLAYIN | Hazine, BDDK, SPK; iktisatta yeni adımlar neler?
Hazine’den gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi açıklaması
Ekonomistlerden Hazine ve Maliye Bakanlığı yansısı: Bu yaptığınız ayıp; piyasayla ilgili bilgiler piyasalar açıkken açıklanır
‘Gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi’ nedir?
SPK’dan yurt dışı fonları için indirim kararı
TCMB’den zarurî karşılıklara ait açıklama
