Gayrimenkul Pazarlama ve Satış Profesyonelleri Derneği (GAPAS), satılık ve kiralık konutta fiyat artışlarına tahlil olarak İngiltere’de uygulanan ‘kullanım hakkı satışı’ sistemini önerdi.
Bu modelde, şahıslar yalnızca konutun yapı ömrü boyunca kullanım hakkını satın alıyor. Arsa mülkiyeti yeniden hak sahibinde kalıyor. Müteahhit yalnızca yaptığı konut bedelini ve kârını alıyor. Konutu alan şahıslar ise müteahhide konut bedelini ödedikten sonra, konutun yapı ömrü kadar yapılan kontrat kapsamında kira ödüyor. Kullanım hakkı alan kişinin, binanın ömrü boyunca konutu çocuklarına miras bırakabileceği kaydediliyor.
Uzun periyodik kira ödeniyor
Dünya gazetesinin haberine nazaran, düzenlenen basın toplantısıyla konut üretimini ve fiyatını düşürmesi beklenen yeni modeli tanıtan GAPAS Lideri İsmail Özcan, sistemin Türkiye’de turizm, madencilik ve tarım üzere alanlarda kullanıldığını tabir ederek, perakende konut piyasasına da bu modeli adapte etmek gerektiğini söyledi. Önerdikleri Yeni Mülkiyet Sistemi’nin arsa maliyetini, konutun yahut ticari ünitenin birinci yatırım maliyetinden çıkardığını söyleyen Özcan, “Yeni mülkiyet sistemiyle; yerin mülkiyeti birinci sahibinde kalıyor, daire yahut dükkan alan, satış fiyatı olarak yerin bedelini değil, müteahhidin inşaat maliyetini ödüyor, arsa sahibine de uzun müddetli olarak kira ödüyor” dedi.
Bu sistemin, mevcut kanunlarda kısmen ‘intifa’ hakkı olarak tanımlanan hakkın satışına dayandığını söz eden Özcan, bugün 1 milyon TL’ye satılan bir dairenin, uygulanacak yeni mülkiyet sistemiyle 500 bin-600 bin TL’ye satılabileceğini, arsa bedelinin birinci satın almada ödenmeyip, bunun yerine, arsa için aylık bir kira bedelinin arsa sahibine ödenebileceğini söyledi. Yeni mülkiyet sisteminde her kesitin yararlı çıkacağını savunan Özcan, “Vatandaş fiyatı erişebilir bir konuta sahip oluyorken, müteahhit inşaat yapıp satıyor. Arsa sahibi arsayı elden çıkarmadan uzun vadeli getiriye kavuşuyor” dedi. Arsa sahibinin, binanın kullanım ömrü dolduğunda yere istediği öbür bir gayrimenkulü yapabileceğini aktaran Özcan, “İsterse toplu para alıp fonlara projeyi kiralayabilir. Bu açıdan büyük avantaj sağlıyor” dedi.
Kamu öncü olabilir
Sistemin kamu içinde yararlı olacağı görüşünü lisana getiren İsmail Özcan, “Bugün kentsel dönüşüm önünde en büyük mani kesimli mülkiyet yapısı ve artan maliyetler. Tek mülkiyeti olacağı için sonrasında kamunun dönüşüm yapması da çok daha rahat olacak” dedi. Özcan, bilhassa büyük hazine yerlerini elinde bulunduran kamunun TOKİ ve Emlak Konut eliyle bu sistemin hayata geçirilmesi gerektiğine dikkat çekti.
“Teşvikler sağlanmalı”
Diğer taraftan gelecekte konut muhtaçlığı olacak kentlerde özel dalın inisiyatif alması, kooperatifl eşme uygulamalarının artması, çelik karkas üzere inşaat sürecini kısaltan imal sistemlerinin tercih edilmesinin de değerine vurgu yapan İsmail Özcan, “Yaşlı nüfus için büyük kentlerde bilakis mortgage sistemi uygulanarak onlara yazlık yerlerde yahut memleketteki ikinci konutların daha verimli kullanılmasını sağlayacak teşvikler de sağlanabilir” dedi.
