Ayşe Sayın
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Lider Yardımcısı Tayip Temel, o
Temel ayrıyeten partilerinin kapatılması muhtemelliğine karşı bütün tedbirleri aldıklarını ve seçmenlerini partisiz bırakmayacaklarını, beklenen siyasi yasaklara karşı da “800-1000’e yakın isim havuzu” oluşturduklarını açıkladı.
Hakkında kapatma davası süren HDP, daha evvel ertelediği 5. Olağan Kongresi’ni 3 Temmuz’da Ankara Spor Salonu’nda yapma kararı aldı.
HDP Eş Genel Lider Yardımcısı Tayip Temel, kongre hazırlıkları ve partisinin kapatma davasına ait mümkün gelişmeler, cumhurbaşkanı adaylığı tartışmaları ve partisinin ittifak hazırlıklarına ait BBC Türkçe‘nin sorularını yanıtladı:
Kongre kararınız daha evvel ertelenmişti, artık ise 3 Temmuz’da yapma kararı aldınız. Bu karar değişikliğinde hangi etkenler neden oldu?
Aslında bizim olağan kongre tarihimiz, Şubat ayında yapılacaktı. Parti Meclisi (PM) toplanarak 1 yıl içinde kongre yapma kararı aldı. PM’nin kendi inisiyatifi ile kongreyi ertelemesinin temel nedenlerinden birisi kapatma davası, Kobani davası ve bir biçimde emsal yoğunlukların partiyi meşgul etmesiydi. Hasebiyle kongrenin biraz ötelenmesi düşünüldü. PM kongreyi 1 yıl tamamlanmadan yaz başında yapma kararı aldı. Güçlü bir kongre ve güçlü idareyle yeni periyoda hazırlanıyoruz. Yani biz, kapatmayı da, siyasi yasak sıkıntısını de yöneticilerimizin maksat alındığı davaları da hesaplayarak bir kongre yapıyoruz. Münasebetiyle aslında biraz kendi yolumuzu, yeni devirdeki çetin siyasi şartlara partimizi hazırlıyoruz bu kongreyle. Yani temel belirleyici olan şey, erken seçim yahut olağan vaktinde yapılacak seçime daha hazırlıklı olmak.
Bizim parti idaremizde faal parti idaresinde olan onlarca arkadaşımız tutuklu. 6-7 PM üyesi arkadaşımız Kobani davası nedeniyle tutuklandı, bunlardan ikisi Merkez Yürütme Konseyi (MYK) üyesiydi. Biz ısrarla çeşitli etkinliklerle ve demokratik eylemsellikle; kapatmayla, öbür kumpas davalarıyla meşgul edildiğimiz kendi içine büzüldüğümüz kendimizle uğraşma durumunu aştık. Bu yönelimler HDP’nin daha fazla savunulmasına neden oldu. Çeşitli çevrelerin HDP’ye iştirak talebini artırdı. Tekrar diğer siyasi güçlerin HDP ile ittifak dileğini ve talebini tetikledi. HDP’yi savunma sınırı oluştu. Hem tabanımızda, hem de siyasi çeperde yer alan ittifak güçlerinde, muhalefet tabanında…Dolayısıyla bunu kongreyle taçlandırmak istiyoruz.
‘Sorunların anahtarıyız, kim oynarsa büyük kaybedecek’
-Kongre temanız, bu şartlara mı dikkat çekecek? Klasik sorudur ya, kongrenin ana sloganı, teması ne olacak?
Biz sloganı olağan ki o güne saklıyoruz. Ancak fikir olarak, temelde üç başlık ön plana çıkıyor. Biri, “Biz buradayız ve hiçbir yere gitmiyoruz”. Münasebetiyle bu kongre son değil, güçlü bir başlangıç olarak bedellendiriliyor. Öteki bir tema da aslında, bizim Türkiye’de sıkıntıların, sorunların anahtarı olmamız. Belirleyen gücüz, hala o gücümüzü koruyoruz ve büyütüyoruz. Kongrede temel olarak ön plana çıkacak şey şu: Kim bu kilitle, bu anahtarla oynarsa hem kendisi büyük kaybedecek, hem Türkiye’ye kaybettirecek. Bizim belirleyen, anahtar rolümüz, temelde kongrede ön plana çıkacak temadır. Başkası de, iştirak olarak en büyük kongreyi planlıyoruz. Son 2-3 kongredeki iştiraki aşan bir planlama içindeyiz ve bunu yakalayacağımıza da inanıyoruz. Salonlar yetmeyecek.
‘Orta Doğu’dan kıymetli isimleri bekliyoruz’
Bu hususta nasıl bir hazırlık yapılıyor?
Teşkilatlarımızla esasen bir teknik hazırlığa başladık. Güçlü bir halde her vilayetten üyelerimizi tabanımızda yükü olan ve Ankara’ya gelme konusunda istekli olan insanların başvurusunu almaya başladı teşkilatlar. Kongreleri esasen otobüslerle, dört koldan Türkiye’nin her yerinden insan getirme maksadımız var. Zira HDP tam bir Türkiye fotoğrafı ve bunu kongrede göstermek istiyoruz. Esasen Ankara ve etrafındaki insanlardan kuşku duymuyoruz. Güçlü bir dış delegasyon davetimiz olacak. Hem Avrupa’dan, hem Orta Doğu’daki ülkelerden. Tahminen bu seferki kongrenin, başkalarından farkı, Orta Doğu’dan yüklü değerli isimlerin katılacağını bekliyor olmamız.
Kimler mesela?
Şu basamakta teyit edilen ve gelmesi katılaşan isimler yok lakin davet listemiz var. Şu etapta açıklamasak daha uygun.
‘Ülkenin kilidini kırmayın diyoruz’
Kongrede, hem partinin kilit rolüne hem de ‘Hiçbir yere gitmiyoruz” iletisi vereceğinizi belirttiniz. Bu iktidara ve 6’lı masada yer alan muhalefet partilerine bir meydan okuma mı? Bu başlıkları biraz açabilir miyiz?
Nitekim biz bu kapatma davası açıldığı günden beri şunu daima söyledik: HDP’yi savunmak, bir siyasi partiyi savunmanın ötesinde, Türkiye’de oluşmuş olan toplum-siyaset münasebetini sağlamaktır. Zira bu istikrar bozulduğunda; kimin lehine, kimin aleyhine bozulduğu gerçeğinden bağımsız, büyük sorunlara yol açar. HDP’yi kapatma, tasfiye etme planlarının altında yatan şey, bu dokuyla oynamak; toplumsal siyasal dokuyu bozmaktı, buna dönük planlardı. Artık bu planların iktidar tarafından neden yapıldığını biliyoruz, hedefinin ne olduğunu da biliyoruz. Kendileri karşısında neyin pürüz olduğunu da biliyoruz. Bu 3 yıl evvel 31 Mart seçimlerinde çok açık olarak ortaya çıktı. Lakin muhalefetin bunu yetkince ve gereğince bilince çıkarmama hali bizi üzüyor. Yani biz, haksızlığın hukuksuzluğun, zorbalığın olduğu her yerde, bu zorbalıklara uğrayanların yanında duruyoruz. Ama her iki bloğu da HDP’yi tasfiye planlarına dair yetkince düşünmeye çağırıyoruz bu kongreyle. Aslında evet, dediğiniz üzere bu kongreyle herkese, yani bizim üzerimizden küçük ucuz hesaplar yapanlara da, tekrar bizi tasfiye ederek, bizi siyaset sahnesinin dışına atarak iktidarını sürdüreceğine inanan iktidara da bildirimiz şu: Bu kilitle, bu anahtarla oynarsanız ve ülkeyi kapatırsınız, kapanan HDP olmaz, ülkenin ülkenin geleceği olur. “Ülkenin geleceğinin kilidini kırmayın” diyoruz. Tüm ülkedeki tüm siyasi güçlere temel bildirimiz bu olacak.
Eş genel lider değişimi olur mu kongrede?
Biz kongreye giderken eş liderlerin durumunu ve tüm parti idaresini kıymetlendirme konusu yapıyoruz. Lakin mutabakat komitesi hala bu hususta bir tartışma yürütüp, bir tutum belirlemediği için şimdiden bir şey söylemek mümkün değil.
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, iktidar olduklarında Selahattin Demirtaş’ın Osman Kavala’ın hür bırakılacağını, sık sık söylüyor. Van’da Mansur Yavaş, Demirtaş’la ilgili “İnşallah” kelamını sonradan düzeltmesi çok tartışıldı. Siz nasıl yorumladınız bu tavrı?
Aslında uzun müddettir şu değerlendirmeyi yapıyoruz: Bir akıl Millet İttifakı’nı da adeta iktidar üzere kilitlemeye çalışıyor. Yani ırkçı, milliyetçi ve kimi kısımlara özel düşmanlık besleyen hisleri ki buna Kürtler, bayanlar dahil bir hassasiyet oluşturma ismine öbür bloğa benzeştirmeye çalışıyor. Hasebiyle Millet İttifakı, kendi farkını, iktidar karşısındaki alternatifini bu nedenle yeteri kadar oluşturamıyor, programa dönüştüremiyor.
Bunda UYGUN Parti’nin çok besbelli bir rolü var, kodları sebebiyle. Kılıçdaroğlu’nun, “Demirtaş, Kavala özgür bırakılacak, hukuksuzluklar bitecek”söylemi bir proje, bir plan değil. Zira bunlar iktidar tarafından yaratılmış haksızlıklardır. Haksızlıkları gidermek bir lütuf, bir vaat olamaz.
Siz mesela Van’da Vanlılara ne öneriyorsunuz? Kürtlerin sıkıntısını, 100 yıllık sorunu nasıl çözeceksiniz? Ülke bütünlüğü, ülkenin demokratikleştirilmesi perspektifinde, nasıl çözeceksiniz? Mesela HDP’nin buna dair kelamı var.
Yani eşeğini yoksula kaybettiriyor evvel, sonra da bulduruyor ve sevindiriyor misali. “İktidarın neden olduğu ağır ihlaller bitecek demek” bir tahlil değil. Bu biraz Sayın Kılıçdaroğlu’na dair eleştirimizdir. Yani Demirtaş’ın özgür bırakılması çok istediğimiz ve yılmadan çaba ettiğimiz bir şey. Demirtaş ve tüm arkadaşlarımız…Ama bu bir tahlil değil, iktidarın neden olduğu bir sorunu doğal olarak çözmek oluyor.
Mansur Yavaş’ın “inşallah” sonrası, “İnşallah demedim” demesi. Kürtlere adeta şunu hissettiriyor: “Sizin en doğal talebinize bile, inşallah bile demiyoruz”. “İnşallah” sözcüğü, İslam kültüründe, hayra vesile olacak her şey için kullanılır. Artık aslında bir yol kazası mı, değil. Oradaki hakikat onu gerektiriyordu, zira beşerler talep ediyordu. Orada insanların yüzüne “Yanlış söylüyorsun”. Bu, “Diyarbakır’da öteki, Ankara’da farklı konuşuyor” üzere. “Van’da farklı Ankara’da farklı konuşuyorsunu” biraz ispatlayan bir örnek Yavaş örneği. Hakikaten, AKP’nin de, Erdoğan’ın da kurduğu oyun alanında oyun oynamak manasına geliyor. Bu çok tehlikeli. Buradan çıkılmadığı sürece, alternatif bir gücün Millet İttifakı tarafından oluşturulamayacağı kuşkusu ya da tasası derinleşiyor.
‘Erdoğan’dan daha az berbat birini de tercih etmek zorunda değiliz’
Siz kendiniz bir seçim ittifakı yapacağınızı açıkladınız. Ancak cumhurbaşkanlığı konusunda ortak aday arayışı var. Siz daha net bir hal koymadınız. Adaylık konusunda tavrınızı açıklamak için neyi bekliyorsunuz?
Biz tavır evrakımızda aslında bu soruların bir biçimde önümüze geleceğini öngörerek halimizi açıkça muhakkak etmiştik. O da şuydu: Biz parlamento seçimlerinde güç olmayı, her iki bloğu da sayısal olarak kilitleyen bir gücüz. Bizsiz adım atılamaz bir tablo oluşturma konusunda iddialıyız. Ve bu gücümüzün önüne ne kapatma davası ne de öbür bir şeyin bunun geçemeyeceğine de çok inanıyoruz.
Lakin iş cumhurbaşkanlığına gelince değişiyor doğal. Zira cumhurbaşkanlığı konusunda farklı bir pozisyonda Türkiye. Toplumun tüm bölümlerine en büyük berbatlığı yapan kişi tarafından bu makam ele geçirilmiş. Erdoğan’ın yarattığı rejim, Türkiye’nin başına bugüne kadar tarihi boyunca gelmiş, en makûs ve uzun periyodik rejim. Darbe idarelerinde bir periyot olurdu, geçiş süreçleri olurdu. Bu kadar berbat birinin temsili karşısında, şöyle yanılgılara düşüyor muhalefet: Bu kadar kötüyken, biz daha az kötüsünü göstersek herkes mecburen takviyeler. Bu vahim bir şey. Bizim HDP olarak bunu benimsememiz mümkün değil. Biz Erdoğan’a elbette mecbur değiliz, eyvallahımız da yok. Fakat biz Erdoğan’dan daha az makûs birini de tercih etmek zorunda değiliz.
Bu ülkenin düze çıkması lazım, nitekim demokratik tabanda ve prensiplerde yine inşasına sebep olacak bir aktöre gereksinim var. Münasebetiyle da en değerlisi, Erdoğan’ın yaptığı hiçbir şeyi yapmayacak, Erdoğan’ın yaptığının karşıtını yapacak bir aktöre muhtaçlık var. Bu hususta hala biz muhalefetle çeşitli temaslar içinde olsak bile bir karara varmış değiliz. Aday üzerine unsurlarımızı şartlarımızı, tavır dokümanında belirttiğimiz üzere muhalefetle de konuşuyoruz. Muhalefet dediğimiz de elbette CHP, DEVA, Saadet ve o eksendeki partiler. Lakin natürel UYGUN Parti ile bir temasımız yok.
Biz tekrar 27 Eylül 2021’de açıkladığımız tavır dokümanına atıfta bulunarak unsurlarımızın ne olduğuna bakılmasını talep ediyoruz. Yani birtakım mevzularda topluma da, partimize de ve partimizin ittifak güçlerine de kelamı olacak, kelamını tutacak bir aktöre muhtaçlık var. Tahminen bu aktörün etrafında tek günlük bir ittifak da gerçekleşebilir. O da seçim ittifakı. Dünyadaki bir sürü faşist rejim, tek günlük, tek gecelik ittifak sonucu değiştirildi. Ancak beyan etmeli kendi niyetini. Örneğin, Kürt Sıkıntısı’na yönelik tahlili ne? Cezaevleri sıkıntısına, adaletsizliğe, kayyum gaspına yönelik tahlili ne?
Bu mevzularda tavır belirleyecek aday. Şayet aday, bu tavır ve kelamını kamuoyunun önünde ve çeşitli temaslarında ortaya koyarsa, elbette biz takviyemizi de prensiplerimizi ortaya koyarak uzlaşmaya hazırız. Ancak diyelim ki bizi Erdoğan’la, Erdoğan’a misal bir aktör ortasında tercih yapmaya zorlarlarsa, biz o berbatların tarafı olmayız. Aday çıkarmayı tartışırız. Zira iki berbatın karşısında bir uygunun talihi olabilir Türkiye’de diyoruz.
Aslında muhalefet cephesinde adaylık için konuşulan üç isim var: Kemal Kılıçdaroğlu, Ekrem İmamoğlu ve Mansur Yavaş. Erdoğan’a karşı bu isimler içinde tercihiniz ne olur?
İmamoğlu, Kılıçdaroğlu yahut Mansur Yavaş’ın adaylıkları üzerine parti konseylerimiz hakikaten bir tartışma yürütmedi. Lakin Mansur Yavaş’a yönelik bizim parti tabanımızın ve parti çeperimizde yer alan güçlerin tavrı çok belirli. Fakat İmamoğlu ve Kılıçdaroğlu’na dair ve tahminen de bunların dışındaki aday tartışmalarına dair de çok çeşitli fikirlerimiz ve görüşlerimiz olabilir.
Yavaş’a olumsuz baktığınızı anlıyorum söylediğinizden…
Bizim görüşümüz nettir ona dair. Ahmet Türk aslında bu mevzuda çok sade konuşmuştu (Geçen ay Independent Türkçe’den Faik Bulut’a konuşan Kürt siyasetinin önde gelen isimlerinden Ahmet Türk, Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Mansur Yavaş’ın cumhurbaşkanı adayı olması durumunda Kürtlerin dayanağını alıp alamayacağı sorusuna “Mansur Yavaş’ın aday olması halinde Kürtlerin ona oy vereceklerini sanmıyorum” karşılığını vermişti). Bizim parti görüşünü de söz ediyor o. Bu son tavrıyla, ne kadar haklı olduğumuz de tahminen görüldü. Lakin öteki iki aktör, Kılıçdaroğlu ile İmamoğlu ve onların dışındaki öbür siyaset dışı yahut partiler üstü şahsiyetlerle ilgili tesirli kelamımız olur.
- HDP savunmasını AYM’ye sundu: ‘Kapatma davası partiyi demokratik siyasetin dışına itme operasyonu’
- HDP’den Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem teklifine tenkit: ‘Alevi ya da Kürt sözü dahi yok’
- 6 önderin ‘yuvarlak masa’ toplantısının akabinde, HDP ile müzakere kapısı açılabilir mi?
Şayet muhalefetle uzlaşma olmazsa, Selahattin Demirtaş’ın adaylığı yahut eşi Başak Demirtaş’ın gündeme gelir mi?
Bizde bu türlü bir tartışma hiç yürümedi. Hatta bizim dışımızdaki adaylara yönelik de bir tartışma olmadı. O nedenle Selahattin Demirtaş’ın da, Figen Yüksekdağ’ın da fikrini alarak bir tartışma yürüteceğiz o gün geldiğinde. Adeta partimizin gücünün yarısı neredeyse içeride, hasebiyle içeridekilerin de tavrı kıymetli.
6-7 Haziran’daki büyük konferansta aday, ittifaklar konusunda bir davet, bir açıklama bekleyelim mi?
Evet, çok değerli konferansımızın hem eş liderlerinin yapacağı açılış konuşmasında hem de alacağı kararlarda bu bahislerde belirleyici, kıymetli ve tesir seviyesi yüksek değerlendirmeler bekleyebiliriz. Birincisi demokrasi ittifakına dair güçlü bir tavır alacak, zira bir sonuca ulaşıyor. Konferansımızda partimizin kararına dönüşecek. Cumhurbaşkanı adaylığı ve parlamento seçimine dair, kapanma riskine dair çok kıymetli karar ve değerlendirmeler olacak.
Seçim öncesinde, partinize yönelik bir kapatma kararı bekliyor musunuz ve natürel buna karşı ne cins hazırlıklar yapıyorsunuz? Diyelim ki, aday listeleri YSK’ya verildikten sonra kapatma kararı geldi, ne yapacaksınız?
Aslında bu seçeneklerin tümünün netleştiği bir süreç yaşıyor HDP. HDP’nin kapatma davasının uzuyor olması elbet bir siyaset. Münasebetiyle sinsi bir vakitte ve bizi kilitlemek isteyeceği bir vakitte yargı iktidarın işaretiyle bu harekete geçebilir. O yüzden biz şöyle bir seçenekler dizisini tartışıyoruz: Birincisi, HDP aslında karar açıklandığı güne kadar çatı partimizdir. Ve ittifaklarımızın da duruşu onu gösteriyor. Mesela hiçbir ittifak gücü yahut bu bahiste gittiğimiz hiçbir parti, “Siz kapatma tehdidi altındasınız, biz niçin sizle tartışalım” demedi. İkincisi zati biz parti olarak birden fazla partiden oluşan bir çatı partisiyiz. Ve o partilerin tümü dipdiri duruyor. Bir de bizim hali hazırda yaptığımız yedili ittifak içinde seçim konusunda imkanları uygun 3-4 parti var. Bu seçeneklerin tümü düşünüldüğünde HDP asla adaylar açıklandığında, listeler YSK’ya verildiğinde kilitlemez kendini. Kendini o riske karşı da müdafaaya alır ve önlemini alır. O mevzuda her şartta biz gücümüze güç katarak seçimden çıkacağız. O bahiste bir tereddüt yok. İttifak partilerimizin tümü buna hazırdır. Hatta ittifak dışındaki partiler bile “Biz o gün geldiğinde HDP’nin yanındayız” diyor.
‘800-1000’e yakın isim havuzumuz hazır’
Ancak HDP’nin aktif takımları, yönetici takımları yasaklı hale gelebilir, alternatif bir liste mi hazırlayacaksınız?
Her şey düşünüldü, o bahiste hiçbir şey gözden kaçırılmadı. Bu asla iktidarın da, muhalefetin de yararına olmayacak halde önlemi alınmış bir durumdur. Bizden neredeyse 300-400 şahsa siyaset yasağı isteniyor. Bizim şu anda 800-1000’e yakın isim havuzumuz hazır.
