Türk Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Orhan Turan, enflasyonun 3’te 1’inin küresel kaynaklı olduğunu vurgulayarak “Ana kısmı ise içeride ürettiğimiz enflasyon” dedi. Üretici fiyatlarındaki artışın durmadan enflasyonun durmayacağını belirten Turan, enflasyonu oluşturan tüm dinamiklerin devam ettiğini ve enflasyonun bir mühlet daha devam edeceğini tabir etti.
Turan, düşük faiz siyasetinin iktisatta başta enflasyon olmak üzere pek çok parametreyi olumsuz etkilediğini de ekledi.
Turan ayrıyeten Merkez Bankası’nın uyguladığı faiz indirimlerinin faal olabilmesi için enflasyonun öngörülebilir olması gerektiğini belirtti. Turan “Uzun vadeli yani yatırım kredi faizlerinde enflasyon yükselmeye başladığından bu yana hiçbir biçimde düşüş olmadı” dedi.
Cumhuriyet’ten Şehriban Kıraç’a konuşan Turan şunları söyledi:
“Resmi enflasyon yüzde 70’e dayandı, enflasyon nereye varacak?
Halihazırda eylülden bu yana uygulamakta olduğumuz iktisadi siyasetler çerçevesinde, rakamsal olarak enflasyonun hangi düzeyden aşağı döneceğini yani hangi düzeyde tavan yapacağını söylemek hayli güç.
Hem küresel enflasyon şiddetli hem de Türkiye iktisadında yalnızca arz taraflı değil talep taraflı bir enflasyon mevcut. Bizim enflasyonumuzun yaklaşık üçte biri küresel kaynaklı. Ana kısmı ise içeride ürettiğimiz enflasyon. ÜFE yüzde 122 ile artışını sürdürüyor. ÜFE tarafında aşağı istikametli bir hareket görmeden TÜFE enflasyonunun da durması çok muhtemel değil. Her şeyden evvel enflasyon yaratan tüm dinamikler devam ediyor ve bunu durduracak rastgele bir tedbir de almadığımız için enflasyonun bir müddet daha yükseleceğini hesaplıyoruz.
“Faiz siyaseti iktisatta pek çok parametreyi olumsuz etkiliyor”
Kur tekrar artıyor, hayat pahalılığını da göz önüne aldığımızda şirketler ve çalışanları nasıl günler bizi bekliyor, neler önerirsiniz?
Kur siyasetindeki belirsizlik, faiz siyaseti ne yazık ki enflasyon başta olmak üzere iktisattaki pek çok parametreyi de olumsuz etkiliyor. Enflasyon baskısı, şirketlerin her kalemde maliyetlerini yükseltirken, fiyatlı kesim dahil olmak üzere toplumun tüm kısımlarında ömür standartlarını olumsuz etkiliyor. Sene başında bilhassa minimum fiyata yapılan yüksek artırım oranına karşın alım gücü süratle düşmekte. Geçen yıl özel bölümde pek çok şirket çalışanlarını enflasyondan korumak için inisiyatif aldı. Şiddetli enflasyon ortamında bu yıl da özel dalda bu bahis tekrar değerlendirilmekte. Bununla birlikte gerçek iktisadi siyaset adımları atılmadığında, maalesef yalnızca fiyatlarda ayarlama yapmanın çalışanların refah artışına kâfi katkıyı sağlamadığını da görüyoruz.
“Cari açığı kapatmak için evvel tasarrufları artırmanız gerekli”
Türkiye’nin uyguladığı iktisat modelini nasıl değerlendiriyorsunuz, cari açığı düşürelim enflasyon iner denklemi şimdiden çöktü üzere?
Sorunuzun iki bacaklı bir yanıtı var. İçeriden başlarsak kurulan bu iktisat siyaseti çerçevesinde, cari açığı durdurmak için öncelikle TL’ye paha kaybettirdik. İhracatı bu formülle artırma fikri vardı. Ancak süratle kıymet kaybeden TL, doğal olarak çok şiddetli bir enflasyon yarattı, zira enflasyon sepeti içinde ithal eser yükümüz çok yüksek. Cari açığı kapatmak için başladığımız nokta en başta tam gerçek değildi. Bir ülkede cari açığı kapatmak istiyorsanız öncelikle tasarrufları artırmanız gerekiyor. Bunun için de birinci evvel enflasyonu düşürmeniz gerekiyor. Enflasyonun artması demek tasarrufların erimesi demek. Geldiğimiz noktada tasarruflar bir yıl öncesine nazaran daha da eridi. Refah kaybı yaşayan herkes de bugün haklı olarak bugün harcamazsam yarın paranın hiç pahası olmayacak alım gücüm daha da düşecek diye daha da tüketmeye başladı. Daha çok tüketmek demek daha az tasarruf demek, daha büyük bir cari açık demek ve hepsinden öte denetim edilemeyen bir enflasyon demek.
“Kredi faizlerinde hiçbir halde düşüş olmadı”
Finansman maliyetleri çok yükseldi. Merkez Bankası faizi ile piyasa faizi ortasındaki makas da açıldı, düşük faizli krediye ulaşabiliyor musunuz?
Vadesine nazaran değişen pek çok kredi çeşidi var. Birinci periyotlar, yani eylül sonrası periyotta bilhassa rotatif kredilerde, yani vadesi kısa ya da altı aya kadar diyelim, faiz düştü ve bu krediler de işletme sermayesine harcandı. Ama uzun vadeli yani yatırım kredi faizlerinde enflasyon yükselmeye başladığından bu yana hiçbir halde düşüş olmadı. Esasen bu kredilerin arzı da yok zira bankacılık kesimi de vade uyumsuzluğundan ötürü bu kredileri şu an tam fiyatlayamıyor. Bir ülke Merkez Bankası faizi düşürdüğünde aktifliğinin olabilmesi için, yani tüm vadelerdeki kredi faizlerine yansıyabilmesi için, en evvel enflasyonun öngörülebilir olması ve düşmesi gerekiyor. Bizde ise şu an enflasyon öngörülebilir değil ve şiddetli yükseliyor. Gerçek kesim elbette yatırım yapabilmek için düşük faizli yatırım kredisine muhtaçlık duyar. Enflasyonun yüzde 70 olduğu bir noktada yüzde 14’lük bir Merkez Bankası faizi ne kadar sürdürülebilir?
