Mehmet Altan*
17-31 Mayıs tarihleri dünyada “Gözaltında Kayıplara Karşı Memleketler arası Gayret Haftası” idi. Türkiye’de 90’lardan bu yana 1.338 kişi kaybedilmiş. Kaybedilenlerin vahim öyküleri var…
Kimi kayıp hadiseleri hakkında soruşturma dahi açılmazken, yargıya intikal edenler ise çoğunlukla cezasızlıkla sonuçlandı.
Kaybedilenler, dört kişi tarafından sivil bir araca bindirilen, bir daha hiç haber alınamayan ve araca binerken “Ben İsmail Bahçeci, beni kaybetmeye çalışıyorlar” diye bağıran Türkiye Öğrenci Dernekleri Federasyonu Lideri İsmail Bahçeci üzere kan donduran örneklerle sonlu değil…
15 yıldır yakından izlediğim ve tekraren hakkında yazılar yazdığım İsmail Bahçeci olayındaki üzere toplumun gözüne baka baka kaybedilme süreçlerini baştan sona yaşayarak bildiğimiz diğerleri da var…
***
Kaybedilen insanların olduğu bir toplumda hukuk elbette her açıdan yaralanıyor. Bilhassa kabahat işleyenlerin “ceza almadan” kurtulmaları ve buna güvenerek yeni kabahatler işleyenlerin artması en önemli problemler ortasında.
Bu hafta, gözlerimizin önünde yaşanan iki “cezasızlık” hikâyesiyle ilgili yeni gelişmelerden haberdar oldum. Bir tanesi Nijeryalı Festus Okey’in Beyoğlu Polis Merkezi’nde 20 Ağustos 2007 tarihinde bir polis tarafından öldürülmesiydi. Oburu de 31 Ocak 2008 tarihinde Davutpaşa’da maytap atölyesinde 21 kişinin ömrünü yitirdiği, 115 kişinin de yaralandığı patlamaydı.
Birinin üzerinden 15, başkasının üzerinden 14 yıl geçti…
***
Davutpaşa’daki patlamanın akabinde başlatılan soruşturmada; binanın yapı müsaade dokümanı ile itfaiye onay evrakının bulunmadığı belirlendi. Ortalarında kimi kamu vazifelilerinin de bulunduğu 10 sanık hakkında dava açıldı.
Bakırköy 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yapılan yargılama 14 Temmuz 2014’te karara bağlandı. Mahkeme dönemin Zeytinburnu Belediye Lideri’nin da ortalarında bulunduğu üç sanık için beraat, bina sahibi olan iki sanık için ise başka ayrı 5 yıl 6 ay mahpus cezasına hükmetti. Belediye çalışanı beş sanık hakkında da “görevi berbata kullanmak” suçundan 10 ila 1 yıl 2 ay ortasında değişen mahpus cezaları verildi.
Fakat bu cezalar ertelendi.
***
Kararın Yargıtay tarafından onanmasının akabinde patlamada yakınlarını kaybeden aileler, Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaatta bulundu. “Cezalar caydırıcı olmadı, acımız dinmedi” dediler. Yüksek Mahkeme; kamu vazifelisi sanıklara sembolik cezalar verilmesini “yaşam hakkı”nın ihlali saydı.
Sorumluların fiilleriyle orantılı ceza almadığının vurgulandığı kararda; “Bu durumun cezasızlık sonucu doğurduğu anlaşılmıştır. Bu sonuç bu çeşit durumlara müsamaha ile yaklaşıldığı izlenimini uyandırır ve bireylerin bu kapsamda devlete ve adalet düzeneklerine olan itimatlarını de zedeler” dendi.
AYM, müracaatçılara 1 milyon 200 bin TL tazminat ödenmesini de kararlaştırdı.
***
“Cezasızlık” Türkiye’nin kod adı…
Nijeryalı Festus Okey’in Beyoğlu Polis Merkezi’nde 15 yıl evvel bir polis tarafından öldürülmesine ait dava sonucu da farklı değil. Yargıtay’ın üçüncü defa bozma kararı akabinde tekrar görülen davada mahkeme, 4. sefer verdiği kararda sanık polis Cengiz Yıldız‘ı “Taksirle öldürme” kabahatinden 4 yıl mahpus cezasına çarptırırken, sanığın geleceği üzerindeki mümkün tesirlerini dikkate alarak, cezasının 3 yıl 4 aya indirilmesine hükmetti.
Halbuki nasıl öldürüldüğü o vakit kamuoyuna tüm ayrıntılarıyla mal olmuştu…
***
Davutpaşa katliamının çabucak ertesinde 1 Şubat 2008’de yazdığım “Ruhsatsız ölüm” başlıklı yazı şöyle başlıyordu:
“Televizyonu açtığımda 11 meyyit vardı…
Salona tekrar döndüğümde meyyit sayısı 18’e yükselmişti.
Yazıyı yazmaya başladığımda ise meyyit sayısı 20’ye ulaşmıştı.
Davutpaşa’daki bu cinayetin anatomisi nedir? Bir, kaçak inşaat… İki, kayıtsız işyeri… Üç, kuralsız çalıştırma… Dört, yetersiz ve etkisiz kontrol…
Sonuç: Fakir emekçilerin Perşembe katliamı…”
Ve şöyle bitiyordu:
“Var üzere görünen ancak aslında var olmayan resmî kurumlar… İmaj ile öz ortasındaki bu çelişkiyi yahut uçurumu kim giderecek? Türkiye, türbandan ışıkta temel bu sorunun karşılığını arıyor.
Ve galiba ve maalesef şu an manzara ile öz ortasındaki taammüden cinayetlere yol açan uçurumu kapatmaya niyetli pek kimse de yok… Türkiye, fakir personel çocuklarının topluca katledildiği bir ülke olmaya ne yazık ki devam ediyor…”
***
Artık Türkiye kamuoyuna dönüp sorsak:
– Davutpaşa Cinayeti…
– Festus Okey cinayeti…
Bunlar hakkında ne hatırlıyorsunuz?
Doyurucu bir yanıt alabilmemiz çok zor…
Zira en önce fikri takip öldü…
Halbuki…
“Fikri takip, olayların tek başlarına taşıdıkları ile bir bütünün modülüne dönüştüklerinde söz ettikleri manaların farkına varılmasını ve haberleri bir bütün içinde değerlendirmenin değerine dair bir farkındalık yaratmayı emeller.”
Ve gazeteciliğin özüdür…
Hafızaları taze ve demokratik isyanı yüksek tutacak olan medyanın fikri takibidir. Hukuksuzlukları ve cezasızlıkları unutturmamasıdır. Toplumsal kontrol ve yaptırımı her an canlı tutmasıdır. Tahminen de fikri takip bundan öldürüldü…
***
Basın tarihinin en acıklı vefatlarından biri de fikri takip… Aslında birçok kabahat ve “cezasızlık” fikri takibin vefatıyla gerçekleşiyor.
Toplum unutuyor ve hesap soramıyor.
Bu da cürüm işlemek isteyenlere geniş bir alan açıyor. Basını da ister istemez bir kabahat ortağı durumuna getiriyor.
1998 yılını mercek altına almaya alışılmış ki haftaya devam edeceğiz.
Kapak Görseli: Michael Gaida (Pixabay)
P24’ten alınmıştır.
