Çağdaş tarihin en dehşetli kuşatmasını Leningrad, eski ve şimdiki ismiyle St. Peterburg yaşadı. Naziler, Barbarossa Operasyonu’nda SSCB’yi işgallerini başlattıktan yalnızca birkaç ay sonra, o zamanki Sovyet başşehrini aç bırakarak teslim olmaya çalışmalarını istiyordu. Leningrad kuşatması 8 Eylül 1941’de başladı. 872 gün boyunca bu ikonik kentin sakinleri, açlık, soğuk ve bombardımanlarla yaşadı. Yaklaşık üç milyon insan Leningrad’da cehenneme şahit olmuştu. Almanya 22 Haziran 1941’de Sovyetler Birliği’ni işgalini başlattığında Leningrad büyük bir amaçtı. Leningrad, Sovyetler Birliği’ni yok etmeye çalışan Adolf Hitler için açık bir ehemmiyet taşıyordu. Fransız tarihçi Pierre Vallaud, “Kent her şeyden evvel bir semboldü” demişti. Hitlerin bu amansız hırsı tarihte yaşattığı en büyük vahşetlerden birine daha taban hazırlamıştı. Tam 2 yıl 3 ay süren bu dehşetli kuşatma Leningrad’da dehşet verici sahnelere sebep oldu.
‘SADECE TANYA KALDI’
Leningrad’da yaşanan her şeyi meskeninde yalnız başına kalan şimdi 11 yaşında bir çocuk olan Tanya Savicheva günlüğüne yazmıştı. Birçok insan bu felakete günlük tutarak göğüs germeye çalıştı. Küçük Savicheva ise günlüğüne şunları not etmişti:
“Zenya 28 Aralık’ta saat 12’de öldü, 1941. Büyükanne 25 Ocak’ta saat 3’te öldü, 1941. Leka 17 Mart’ta sabah 5’te öldü, 1942. Vasya Amca 13 Nisan’da sabah 2’de öldü, 1942. Leşa Amca 10 Mayıs’ta öğlenden sonra 4’te öldü, 1942. Annem 13 Mayıs’ta sabah 7.30’da öldü, 1942. Saviçev’ler öldü. Herkes öldü. Yalnızca Tanya kaldı”.
YAPIŞKANLA EKMEK YAPILIYORDU
Sahip olduğu tüm aile üyelerinin vefatını mavi kalemle bu türlü not etti. Vefatlar sadece Tanya’nın meskeninde gerçekleşmedi. 1942 baharında Leningrad’ın sokakları, caddeleri ve bahçeleri Hitler’in açlıktan mevte terk ettiği insanların vücutlarıyla doluydu. Kuşatma buyruğunun verildiği 8 Eylül 1941 yılından itibaren Leningrad’da yaşayan 1 milyon kişi açlıktan ölecekti. Kentte tüketilecek hiçbir şey kalmamıştı. Tüm yollar kapatılmış ve halk bir halde soğukla da baş etmeye çalışıyordu. 20 Kasım 1941’de ekmek karnelerindeki ölçü çocuklar, çalışmayanlar ve beyaz yakalılar için 125, emekçiler, teknisyenler ve mühendisler için 250 gramdı.
Bu ekmeğin yüzde 60’ı un, geri kalanı kepek ve tahta selülozundan oluşuyordu. Hayvanlara verilen yemekler de artık sofralara konuluyordu. Kabak başının dış yeşil yapraklarından yapılma ‘khryapa’ denilen yeni bir yemek geliştirdiler, marangoz zamkı yahut çam kozalaklarından ‘et peltesi’ yapmaya başlamışlardı. Endüstride kullanılan bir yapıştırıcıdan ekmek yapmaya çalışan fabrikalar da oldu. Nişastadan yapılan bu yapıştırıcıya desktirin ismi veriliyordu. Bununla yapılan ekmek, insanların dişlerinin yapışmasına yol açıyordu lakin ezdikleri bir kaşık dekstrini ağızlarına atıp suyla yutarak bu sorunu aşmayı başardılar.
ÇOCUKLAR VE CESETLER KAYBOLUYORDU
Leningradlılar karneyle verilen bu ekmek dışında yemek bulabilmek için her yolu deniyordu. Mideleri neyi alabiliyorsa onu yemeye çalışıyorlardı. Deri kemerleri kaynatıp pelte yaptılar, duvar kağıtlarının gerisinden kazınan tutkal, kürk mantolar derken yiyebilecekleri ne varsa yemeye çalışıyorlardı. Domuz derisinden kemerleri pişirip bununla bir jöle bile hazırlıyorlardı. Bu sistemsiz beslenme ve açlık kentte hastalıkları da beraberinde getiriyordu. Üstelik kentin sıcaklığı -40’ları görmeye başlamıştı. Açlık da baş edilemez bir hal almaya başladı. Vakitle sokaktaki kediler, güvercinler, köpekler ve kargalar yok olmaya başladı. Bir süre sonra beşerler evcil hayvanlarını komşularıyla değiş tokuş etmek zorunda kaldı. Daha sonra çocuklar da ortadan kaybolmaya başladı. Sonlar her geçen gün geriliyordu. Evvel komşular sonra aileler gerilmeye başladı. Karne için birbirilerini öldüren oldu. Hatta kimileri sevdiklerinin de karne hissesini almak için onların öldüklerini gizlemek zorunda kalıyordu. Evvel çocuklar ortadan kayboldu sonra mezarlıklardaki cesetler. Hatta sokaktaki kimi cesetlerin uzuvları eksikti.
2 BİN KİŞİ TUTUKLANDI
Akıllara gelen endişe 13 Aralık 1941 günü katılaştı. Yemek için birini öldürenlerin sayısı ağızları açık bırakmıştı. 1941 sonbaharıyla 1942 sonu ortasında 2 bin kişi bu münasebetle tutuklandı. Bahar gelip herkesin boş emlakı bostana çevirmesi teşvik edilince yaşanan bu hadiselerin hepsi bitti. Herkes yavaş yavaş norma hayata dönmüştü. Geriye ise yaşanan bu vahim anlar kalmıştı.
Savaştan sonra Nürnberg Mahkemesi’nde Alman kumandanlar yargılanırken, savcılar ispat olarak bir doküman sundular. Tanya Saviçeva isminde 11 yaşındaki Leningradlı bir kız çocuğunun küçücük defteriydi bu. Kendisi 1944’te bir hastanede bağırsak tüberkülozundan ölmüştü. Günlüğünün son cümlesinde şu yazıyordu: “Herkes öldü, yalnızca Tanya kaldı.”
Çağdaş tarihin en dehşetli kuşatmasını Leningrad, eski ve şimdiki ismiyle St. Peterburg yaşadı. Naziler, Barbarossa Operasyonu’nda SSCB’yi işgallerini başlattıktan yalnızca birkaç ay sonra, o zamanki Sovyet başşehrini aç bırakarak teslim olmaya çalışmalarını istiyordu. Leningrad kuşatması 8 Eylül 1941’de başladı. 872 gün boyunca bu ikonik kentin sakinleri, açlık, soğuk ve bombardımanlarla yaşadı. Yaklaşık üç milyon insan Leningrad’da cehenneme şahit olmuştu. Almanya 22 Haziran 1941’de Sovyetler Birliği’ni işgalini başlattığında Leningrad büyük bir amaçtı. Leningrad, Sovyetler Birliği’ni yok etmeye çalışan Adolf Hitler için açık bir ehemmiyet taşıyordu. Fransız tarihçi Pierre Vallaud, “Kent her şeyden evvel bir semboldü” demişti. Hitlerin bu amansız hırsı tarihte yaşattığı en büyük vahşetlerden birine daha taban hazırlamıştı. Tam 2 yıl 3 ay süren bu dehşetli kuşatma Leningrad’da dehşet verici sahnelere sebep oldu.
‘SADECE TANYA KALDI’
Leningrad’da yaşanan her şeyi meskeninde yalnız başına kalan şimdi 11 yaşında bir çocuk olan Tanya Savicheva günlüğüne yazmıştı. Birçok insan bu felakete günlük tutarak göğüs germeye çalıştı. Küçük Savicheva ise günlüğüne şunları not etmişti:
“Zenya 28 Aralık’ta saat 12’de öldü, 1941. Büyükanne 25 Ocak’ta saat 3’te öldü, 1941. Leka 17 Mart’ta sabah 5’te öldü, 1942. Vasya Amca 13 Nisan’da sabah 2’de öldü, 1942. Leşa Amca 10 Mayıs’ta öğlenden sonra 4’te öldü, 1942. Annem 13 Mayıs’ta sabah 7.30’da öldü, 1942. Saviçev’ler öldü. Herkes öldü. Yalnızca Tanya kaldı”.
YAPIŞKANLA EKMEK YAPILIYORDU
Sahip olduğu tüm aile üyelerinin vefatını mavi kalemle bu türlü not etti. Vefatlar sadece Tanya’nın meskeninde gerçekleşmedi. 1942 baharında Leningrad’ın sokakları, caddeleri ve bahçeleri Hitler’in açlıktan mevte terk ettiği insanların vücutlarıyla doluydu. Kuşatma buyruğunun verildiği 8 Eylül 1941 yılından itibaren Leningrad’da yaşayan 1 milyon kişi açlıktan ölecekti. Kentte tüketilecek hiçbir şey kalmamıştı. Tüm yollar kapatılmış ve halk bir halde soğukla da baş etmeye çalışıyordu. 20 Kasım 1941’de ekmek karnelerindeki ölçü çocuklar, çalışmayanlar ve beyaz yakalılar için 125, emekçiler, teknisyenler ve mühendisler için 250 gramdı.
Bu ekmeğin yüzde 60’ı un, geri kalanı kepek ve tahta selülozundan oluşuyordu. Hayvanlara verilen yemekler de artık sofralara konuluyordu. Kabak başının dış yeşil yapraklarından yapılma ‘khryapa’ denilen yeni bir yemek geliştirdiler, marangoz zamkı yahut çam kozalaklarından ‘et peltesi’ yapmaya başlamışlardı. Endüstride kullanılan bir yapıştırıcıdan ekmek yapmaya çalışan fabrikalar da oldu. Nişastadan yapılan bu yapıştırıcıya desktirin ismi veriliyordu. Bununla yapılan ekmek, insanların dişlerinin yapışmasına yol açıyordu lakin ezdikleri bir kaşık dekstrini ağızlarına atıp suyla yutarak bu sorunu aşmayı başardılar.
ÇOCUKLAR VE CESETLER KAYBOLUYORDU
Leningradlılar karneyle verilen bu ekmek dışında yemek bulabilmek için her yolu deniyordu. Mideleri neyi alabiliyorsa onu yemeye çalışıyorlardı. Deri kemerleri kaynatıp pelte yaptılar, duvar kağıtlarının gerisinden kazınan tutkal, kürk mantolar derken yiyebilecekleri ne varsa yemeye çalışıyorlardı. Domuz derisinden kemerleri pişirip bununla bir jöle bile hazırlıyorlardı. Bu sistemsiz beslenme ve açlık kentte hastalıkları da beraberinde getiriyordu. Üstelik kentin sıcaklığı -40’ları görmeye başlamıştı. Açlık da baş edilemez bir hal almaya başladı. Vakitle sokaktaki kediler, güvercinler, köpekler ve kargalar yok olmaya başladı. Bir süre sonra beşerler evcil hayvanlarını komşularıyla değiş tokuş etmek zorunda kaldı. Daha sonra çocuklar da ortadan kaybolmaya başladı. Sonlar her geçen gün geriliyordu. Evvel komşular sonra aileler gerilmeye başladı. Karne için birbirilerini öldüren oldu. Hatta kimileri sevdiklerinin de karne hissesini almak için onların öldüklerini gizlemek zorunda kalıyordu. Evvel çocuklar ortadan kayboldu sonra mezarlıklardaki cesetler. Hatta sokaktaki kimi cesetlerin uzuvları eksikti.
2 BİN KİŞİ TUTUKLANDI
Akıllara gelen endişe 13 Aralık 1941 günü katılaştı. Yemek için birini öldürenlerin sayısı ağızları açık bırakmıştı. 1941 sonbaharıyla 1942 sonu ortasında 2 bin kişi bu münasebetle tutuklandı. Bahar gelip herkesin boş emlakı bostana çevirmesi teşvik edilince yaşanan bu hadiselerin hepsi bitti. Herkes yavaş yavaş norma hayata dönmüştü. Geriye ise yaşanan bu vahim anlar kalmıştı.
Savaştan sonra Nürnberg Mahkemesi’nde Alman kumandanlar yargılanırken, savcılar ispat olarak bir doküman sundular. Tanya Saviçeva isminde 11 yaşındaki Leningradlı bir kız çocuğunun küçücük defteriydi bu. Kendisi 1944’te bir hastanede bağırsak tüberkülozundan ölmüştü. Günlüğünün son cümlesinde şu yazıyordu: “Herkes öldü, yalnızca Tanya kaldı.”
