Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) İdare Konseyi Lideri Orhan Turan, “Küresel iktisatta bol para devrinin azaldığı ve finansman şartlarının geçmişe kıyasla daha sıkıntı olacağı bir periyoda girdik. Türkiye bu periyotta akranlarının tersine farklı bir siyaset tercihi ortaya koydu. Dünyada akran ülkelere baktığımızda hem en yüksek enflasyona hem de son derece yüksek risk primine sahip ülke pozisyonundayız. Küresel görünüm de lehimize değil. Enflasyonda her geçen gün gaye dediğimiz noktadan uzaklaşıyoruz” dedi.
Koç Üniversitesi ve TÜSİAD iştirakiyle oluşturulan Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) tarafından “Enflasyon Artarken Neo-Fisher Yaklaşım Ne Diyor” başlıklı seminer düzenlendi. İnternet üzerinden yapılan seminerin açılış konuşmasını yapan TÜSİAD İdare Heyeti Lideri Turan şunları söyledi:
“Mücadeleci süreç bugün hesapladığımızda çok daha uzun sürebilir”
Geride bıraktığımız kısa devirde küresel iktisat kıymetli şoklara maruz kaldı. Evvel Covid-19 krizini yaşadık. Akabinde da Rusya, Ukrayna savaşına şahit oluyoruz. Her ne kadar Covid krizinin tesirleri yerini değerli bir küresel toparlanmaya bırakmış olsa da hem tedarik zincirlerinde değişime hem de yüksek enflasyonun yarattığı yeni bir uğraş sürecine girmiş durumdayız. Bunlarla birlikte iklim değişikliğini ve savaşın besin ve su güvenliği üzerindeki artan tehdidiyle karşı karşıyayız. Münasebetiyle global iktisadın maruz kaldığı mücadeleci süreç bugün hesapladığımızda çok daha uzun sürebilir.
“14 yıllık vadedeki genişlemeci küresel para siyaseti devri kapanıyor”
2008 küresel finans krizinin akabinde ve Covid pandemisinde gördüğümüz büyük kapanmayla devam eden süreçte dünya iktisadı muazzam bir likidite enjeksiyonuna, yani nakdî genişlemeye ve düşük faiz ortamına maruz kaldı. Bu siyaset uygulamaları bu kriz periyotlarının daha az hasarla atlatılmasında kıymetli rol oynadı. Bugün geldiğimiz noktada ise yüksek global enflasyon ve bilhassa küresel para siyasetinde değerli bir değişim görüyoruz. Geride bıraktığımız 14 yıllık vadedeki genişlemeci küresel para siyaseti periyodu kapanıyor.
“Majör merkez bankalarının faiz artışları ve bilanço küçültme adımları devam edecek”
Bugün büyük Merkez Bankaları, Fed öncülüğünde düşük büyüme değerine bile olsa enflasyon ile uğraş edeceklerini hem alınan tedbirler hem de verilen iletilerle açıkça ortaya koyuyor. Gelişmekte olan ülkeler ise Fed’in şahinleşen duruşuna paralel olarak geçtiğimiz yılın ortasında yaşadıkları faiz artırım süreçlerine devam etmekteler. Önümüzdeki periyotta de Fed başta olmak üzere majör merkez bankalarının faiz artışları ve bilanço küçültme adımları devam edecek.
“Türkiye farklı bir siyaset tercihi ortaya koydu”
Global iktisatta bol para devrinin azaldığı ve finansman şartlarının geçmişe kıyasla daha güç olacağı bir periyoda girdik. Türkiye bu devirde akranlarının bilakis farklı bir siyaset tercihi ortaya koydu. Dünyada akran ülkelere baktığımızda hem en yüksek enflasyona hem de son derece yüksek risk primine sahip ülke pozisyonundayız. Unutmayalım ki yakın geçmişte yaşadığımız ekonomik zorluk devirleri küresel rüzgarları gerimizden estiği devirlerdi. Ve bu zorluklarla bir formda gayret edebildik. Meğer şu an küresel iktisadın geçmekte olduğu döngüde rüzgar önümüzden esmekte ve işimizi çok daha zorlaştırmakta. Küresel görünüm de lehimize değil.
“Gerekli adımları gerçek zamanlama ile atamıyoruz”
Bugün gelişmiş ekonomilerde yıllık enflasyon yüzde 7-8. Gelişmekte olan ülkelerde de yüzde 10’a yakın seyrediyor. Ülkemizde ise enflasyon oranı dünyada var olan genel seviyenin maalesef katbekat üzerinde, yüzde 70 düzeylerini oluşturmaktadır. Enflasyonda her geçen gün amaç dediğimiz noktadan uzaklaşıyoruz. Aslında enflasyon sorunu bizim yalnızca son 9 aydır yaşadığımız bir durum değil. Bilhassa son 4-5 yıldır enflasyon dinamiklerinin yapısının besbelli seviyede bozulduğunu görmekteyiz. Gerekli adımları yanlışsız zamanlama ile atamıyoruz. Bu türlü olunca da para siyaseti aktifliğini kaybediyor ve gün sonunda enflasyonda yaşadığımız tablo ortaya çıkıyor.
“Dünyada kanıtlanmış süreçleri ve tecrübesi merkeze koyarak muvaffakiyete ulaşırız”
Tahlil için atılacak adımlar muhakkak. Lakin zamanlama en kıymetli konu. Tahlilsiz geçen müddet tüm bireylerin ve kurumların üzerine her geçen gün daha fazla ek maliyet olarak dönüyor. Hakikat uygulanan bir para siyasetine buna eşlik eden mali siyasetlere ve makro sektörel arzı destekleyen yapısal değişimlere muhtaçlığımız var. Uzunca bir müddettir söz ettiğimiz üzere iktisadi siyaset dizaynında lakin ve lakin bilimi dünyada kanıtlanmış süreçleri ve tecrübesi merkeze koyarak çabada muvaffakiyete ulaşmamız mümkün olur.”
