TİHV Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri Raporu’na nazaran azap ve berbat muamele gördüğü için müracaat yapanların sayısının 30 yılın doruğuna ulaştığı kaydedildi.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) 2021 Yılı Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri Raporu yayınlandı. Türkiye’de azabın boyutunu gözler önüne seren rapora nazaran geçtiğimiz yıl kendisi yahut bir yakını azap ve öbür berbat muameleye gördüğü için 984 kişi TİHV’e başvurdu.
Başvuranların 616’sı yıl içinde azaba maruz kaldığını belirtirken, bu sayı Vakfın kuruluşundan bu yana yıl içinde azap nedeniyle yapılan en yüksek müracaat sayısına tekabül ediyor.
Rapora nazaran, gözaltı sürecinde azaba maruz kalan 10 bireyden 7’si açık alanda yahut toplumsal şovlarda azap gördü. Müracaatların en küçüğü 5 yaşında, en büyüğü ise 76 yaşında.
Rapor, azabın yaygınlığına ait çarpıcı bilgilen sunuyor. Rapora nazaran;
-TİHV Temsilcilikleri ve Referans Merkezlerine 2021 yılında 984 başvuru yapıldı. Müracaatlardan 915’i kendisi azap ve öteki berbat muamele gördüğü için başvurdu. Bir yakını azap gördüğü için başvuranların sayısı ise 57 oldu.
-Kendisi azap gördüğü için vakfa başvuran 915 bireyden 871’i Türkiye içinde, 44’ü ise öbür bir ülkede azap gördüğü için başvurdu.
-İşkence görenlerin 616’sı 2021 yılı içinde azap gördüğü için 211’i ise 2016-2020 yılları ortasında azap gördüğü için TİHV’e başvurdu.
-En çok müracaat 307 kişi ile TİHV İstanbul Temsilciliğine gelirken, Van Temsilciliği’ne 263, Diyarbakır Temsilciliği’ne 166, İzmir Temsilciliği’ne 134, Ankara Temsilciliği’ne 66 ve Cizre Referans Merkezi’ne 48 kişi başvurdu.
-Boğaziçi Üniversitesi’nde öğrencilerin atanmış rektör protestolarıyla başlayan süreç gözaltılar, ihlaller, homofobik telaffuzlar ve LGBTİ+ karşıtı nefret kampanyalarıyla tüm yıla yayıldı. Ocak ve Şubat aylarında öğrenciler ve LGBTİ+’ların İstanbul ve İzmir Temsilciliklerine yoğun başvurusuna yol açtı.
-İstanbul Sözleşmesi’nin iptali sonrası bayanlara yönelik ihlallerde de artış görülmeye başlandı. Haziran ayında Pride yürüyüşü ve Suruç anmasına yönelik müdahaleler sonrası Haziran ve Temmuz aylarında başvurularda yeniden bariz bir artış görüldü.
-Türkiye içinde işkenceye maruz kaldığı için başvuru yapan 871 kişinin cinsiyet kimliklerine nazaran dağılımı incelendiğinde 307 başvurunun (%35,2) bayan, 527 müracaatın (%60,5) erkek, 37’sinin (%4,2) ise bu sınıflama dışında LGBTİ+ olduğu görülüyor. 2020 yılının dataları ile karşılaştırıldığında LGBTİ+ başvurularındaki artış dikkat çekti.
-2021 yılında işkence nedeniyle tedavi merkezlerine başvuran kişilerde en küçük yaşın 5, en yüksek yaşın 76 olduğu tespit edildi. Başvuranların yarısından fazlasını 30 yaş ve altı bireyler oluşturdu.
-2021 yılında TİHV’e 56 çocuk başvururken, 30’u Türkiye’de, 5’i ise yurt dışında gördüğü işkenceler nedeniyle müracaatta bulundu. Türkiye’de işkence gördüğü için başvuran çocukların 17’sinde işkence gördüğü tarihin 2021 yılı olduğu belirlendi. Çocukların 12’si mesken baskınlarında, 11’i kayıt dışı gözaltılarda, 4’ü resmi gözaltılarda, 2’si hapishanede 1’i ise mülteci toplama merkezinde işkenceye maruz kaldığını belirtti.
-Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi doğumlular Türkiye nüfusunun yüzde 30,6’sını oluştururken azap nedeniyle TİHV’e başvuranlar içinde bu bölgede doğanların oranı yüzde 63,7 oldu.
-Başvuruların yüzde 89,9’u siyasi düşünce, kimlik yahut hareketleri nedeniyle gözaltına alındıklarını belirtti.
-2021 yılı içinde gözaltında azap gören her iki şahıstan biri en az iki yahut daha fazla ünitede azap gördüğünü belirtirken; 10 başvurucudan 7’si sokakta yahut toplumsal şovlarda, 10 başvurucudan 4’ü araç içinde, yeniden 10 başvurucudan 4’ü ise emniyet müdürlüklerinde azaba maruz kaldı.
-2021 yılı içinde en çok azap olayının yaşandığı tespit edilen resmi gözaltı merkezi İstanbul ve Van Emniyet Müdürlükleri oldu.
-Başvurucuların değerli kısmının birden çok azap formülüne maruz kaldıkları görüldü. 10 başvurucudan 8’inin hakaret ve aşağılamaya, 10 şahıstan 7’sinin fizikî müdahaleye maruz kaldığı belirlenirken, 10 şahıstan 5’i de cinsel azap gördüğünü tabir etti.
-10 başvurucudan en az 9’unda travma sonrası gerilim belirtileri tespit edildi.
-Başvuruculardan 14’ünün tedavi sürecinde cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyduğu tespit edildi.
-Raporda, gözaltına alınanların tıbbi kıymetlendirme sürecinde temel milletlerarası düzenlemeler, İstanbul Protokolü unsurları ve ulusal düzenlemelerin yanı sıra tıp mesleğinin etik ve mesleksel standartlarının dikkate alınmadığı tespiti yapılarak, bu durumun sıhhat alanında kalıcı bir sorun hâline geldiği söz edildi.
