Metabolik sendrom, 21. yüzyılın kıymetli halk sıhhati meselelerinin başında geliyor. Metabolik sendrom, birden fazla kalp damar hastalığı risk faktörünün kümelendiği hastalıklar kümesi olarak tanımlanıyor. Son yüzyılda gitgide değer kazanmakla birlikte gelişmiş ülkelerde kardiyovasküler hastalıkların ve bu hastalıklardan ölümlerin kıymetli nedenlerinden biridir. Batı tipi ömür şekli olan ülkelerde daha sık gözleniyor. ABD’de yetişkin nüfusun yüzde 34-39’unda metabolik sendroma rastlanıyor. Metabolik sendrom görülme sıklığı ülkemizde de Avrupa ve Amerika’daki oranlara benzerlik gösteriyor. Günümüze kadar farklı sıhhat otoriteleri tarafından birçok tanımlama yapılmıştır. Tüm tanımlamaların beş ortak bileşeni artmış açlık kan şekeri (insülin direnci), artmış kan basıncı, yükselmiş trigliserid düzeyi (TG), düşmüş yüksek dansiteli lipoprotein düzeyi (HDL) ve obezitedir.
Metabolik sendromlu şahıslarda ürolojik sorunlar daha sık görülüyor
Yeni araştırmalar metabolik sendromun çeşitli ürolojik hastalıklar ile de bağlı olduğunu ortaya koymuştur. Bu şahıslarda yeterli huylu prostat büyümesi, prostat kanseri, böbrek kanseri, çok faal mesane, erkek kısırlığı, gerilim tipi idrar kaçırma ve hipogonadizm üzere ürolojik sorunlar daha sık gözleniyor.
Diyabet, hipertansiyon, obezitesi olanlar dikkat!
Metabolik sendrom, kardiyovasküler hastalıklar ve sertleşme bozukluğu ortasında kuvvetli bir bağ olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir. Metabolik sendrom bileşenleri tıpkı vakitte vasküler enflamasyona ve damar iç yüzeyini döşeyen endotel işlev bozukluğuna neden oluyor ve bileşenlerinin sayısı arttıkça sertleşme bozukluğu sıklığı ve şiddeti artırıyor. 50 yaş altı metabolik sendromlu hastalarda çeşitli derecede sertleşme bozukluğu görülme sıklığı yüzde 68.4, 50 yaş üstü metabolik sendromlu hastalarda görülme sıklığı yüzde 74.8 olarak bildirmişlerdir. Ülkemizde metabolik sendromu olan hastaların yüzde 79’unda rastgele bir derecede sertleşme bozukluğu ve yüzde 24.8 oranında şiddetli sertleşme bozukluğu rapor edilmiştir.
Birçok çalışmada 50 yaşın üzerinde sertleşme bozukluğu ile başvuran hastaların yaklaşık yarısında metabolik sendrom varlığı saptanmış ve bu hastaların yaklaşık yarısında da şiddetli sertleşme bozukluğu olduğu gösterilmiştir. Farklı çalışmalarda diyabet, hipertansiyon, obezitenin şiddetli sertleşme bozukluğu gelişimi için en kıymetli metabolik sendrom bileşenleri olduğu belirtilmiştir. Testosteron hormonu karın etrafındaki artmış yağ dokusu varlığında östrojene dönüşüyor. Bu durum cinsel işlev bozukluğuna ve cinsel isteksizliğe neden olabiliyor. Bu nedenlerle sertleşme bozukluğunun gelecekteki damar sertleşmesi, tıkanmalar, inme ve kalp krizi gibi kardiyovasküler hastalıkların ön belirtisi olabileceği belirtiliyor.
Metabolik sendromlu şahıslarda prostat büyümesi yaygın görülüyor
Metabolik sendromu olan erkeklerde olmayanlara nazaran yıllık prostat büyüme suratı daha fazla bulunmuştur. Bu şahıslarda idrar yapma ile ilgili kasvetler daha erken yaşta görülüyor. Metabolik sendrom bileşen sayısı arttıkça idrar yapma ile ilgili semptom şiddeti artmakta ve idrar akım suratı azalıyor. Âlâ huylu prostat hastalarında birinci basamak tedavi seçeneği olan alfa bloker ilaç tedavilerine cevap metabolik sendrom varlığında daha azdır. Son yıllarda metabolik sendrom ile prostat kanseri ortasında bağ olabileceğini gösteren çalışmalar da yapılmıştır. Bu hastalarda prostat kanserinin daha saldırgan olduğu tedavi muvaffakiyetinin ve kanser nüksünün daha fazla olduğu söyleniliyor.
Ömür şekli değişikliği çok değerli
Genetik ve çevresel faktörlerin birlikte rol oynadığı metabolik sendromun temelinde insülin direnci yatar. İnsülin direnci ise bedenin insülin salgılamasına karşın, insülinin hücre içine girip glukozu taşıyamaması durumudur. İnsülin tesirinin yetersiz olduğu bu durumlarda kanda ve organlarda yağ ölçüsü artar. İnsülin direncini artıran temel faktörler; hareketsiz hayat biçimi ve yüksek kalori alımı sonucu oluşan çok kilodur. Bir müddet sonra karın bölgesi etrafındaki yağlanma ve insülin direnci ortasında kısır bir döngü oluşuyor. Bu döngünün istikrarlı beslenme, tertipli orta-yüksek tempolu fizikî aktivite artışı ile kırılması gerekli. Akdeniz tipi beslenme, yüksek kalorili besinlerden ve aterojenik diyetten kaçınmak ve fizikî aktivite artışı tedavinin temelini oluşturuyor. Ömür biçimi değişikliği olmadan yalnızca ilaç tedavisinin kâfi olmayacağının bilinmesi gerekiyor.
