İKTİSAT SERVİSİ – Bu husus, 2010 yılından beri gündemde. Dünyada medya şirketleri yıllardır Google ve Facebook üzere teknoloji firmalarının ek bir ödeme yapmadan kendi haberlerini arama sonuçlarından göstermesinden şikayet ediyor.
İspanya’yla başladı
Google’a karşı yasa çıkaran birinci ülke İspanya oldu. 2014’de yasa çıkartılarak Google News’in verdiği linkler için telif ödemesi mecburî kılındı. Google News bir mühlet ülkeden çekildi lakin daha sonra mutabakata varıldı. Bu üslup uygulamalar ise 2021-2022 yılında sürat kazandı. Avustralya hükümeti de benzeri bir karar aldı. 21 Şubat 2021’de, Avustralya hükümeti yeni bir kanun çıkardı. Bu kanuna nazaran Google ve Facebook’un aramalarda çıkan haberler için yayıncılarla görüşerek lisans muahedesi yapması istendi. Google evvel bunu kabul etmedi ve arama hizmetlerini ülkeden çekmekle tehdit etti. Fakat daha sonra mutabakata varıldı.
O devirde Google, Avustralya’da Google News Showcase isimli bir platform çıkardı. Google bir periyot bu sistemin yürüyemeyeceği konusunda Avustralya hükümetine lobi yaptı. Lakin daha sonra ortalarında Canberra Times’ın da bulunduğu yedi lokal yayın için telif ödemesine başladı.
Google’ın News Showcase özelliği Türkçe’ye Haber Vitrini olarak çevriliyor. Evvel Almanya ve Brezilya’da kullanıma sunuldu. Daha sonra Fransa, İngiltere, Avustralya, Arjantin ve Kanada’da devreye girdi. Google bu hizmeti başka ülkelere de açmayı planlıyor. Kanada hükümeti de Google’a misal bir mecburilik getirdi. Firma bunun üzerine 8 yayıncıyla içeriklerine telif ödemek için muahede imzaladı.
Fransa’da çetin uğraş
Mart 2022’de ise Google, Fransa’da misal bir mutabakata imza attı. Ülkede 300 haber kümesini temsil eden Apig isimli birlikle bir muahede imzaladı. Google bu sayede Fransız yayıncıların haber içeriklerini online olarak gösterme hakkı elde etti. Facebook da Apig’le emsal bir muahede yapmak zorunda kaldı. Google’ın ülkenin öteki büyük haber birliğiyle de muahedesi bekleniyor.
Google’ın Fransa’daki gayreti çok çetin oldu. Geçen yıl Fransız Rekabet Kurumu tarafından haber yayıncılarıyla telif hakları konusunda yaptığı görüşmede kurumun talimatlarına uymadığı için 500 milyon euro ceza yedi. Google, Fransa’da en büyük mutabakatlarından birini de ünlü haber ajansı Agence France Presse (AFP) ile yaptı. Uzun süren bir çabanın sonunda 2021 yılında beş yıllık mutabakat imzalandı. Mutabakat kapsamında Google, AFP’nin ürettiği içerikleri ve haberleri kullanması halinde Fransız Rekabet Kurumu’nun belirlediği çerçevede ajansa ödeme yapacak.
300 medya kuruluşuna telif
Alphabet bünyesindeki teknoloji devi Google’ın telif ödeme konusundaki en büyük muahedesi ise 11 Mayıs 2022’de gerçekleşti. 2019’da, Avrupa Birliği Telif Hakları Direktifi yürürlüğe girdi. Üye ülkeler bu direktifi vakit içinde iç hukuklarında kanunlaştırmaya başladılar. 11 Mayıs’ta ise, Avrupa Birliği’ndeki başta Fransa, Almanya olmak üzere başka ülkelerin de yer aldığı 300 medya kuruluşuyla mutabakata vardı. Bu kümeler ortasında Alman Der Spiegel, Die Zeit, Frankfurter Allgemeine Zeitung üzere devler yer alıyor. Platformun başka medya kuruluşlarının da ödeme sistemine dahil olması için süreci kolaylaştıracak bir düzenleme geliştireceği de kaydedildi.
