Kozmik müellifi Hakan Güngör, komedyen Cem Yılmaz’ın gündemdeki yerini koruyan Erşan Kuneri dizisi hakkında bir yazı kaleme aldı. Güngör, “Yeşilçam’ın tarihine yaslanıp dizi yaparken şartlardan bu kadar uzak bir kadraj belirlemek bir tercih elbet. Cem Yılmaz bunun yalnızca bir güldürü olduğunu da söyleyebilir lakin nasıl ki masalsı Yeşilçam sorunu bir yığın emek gasbını, sorunlu temsili yok sayıp uydurma nostalji yaratıyorsa, erotik sinema furyasında da durum farklı değil.” tabirlerini kullandı.
“Erşan Kuneri karakteri ya da temsil ettiği erkek oyuncular donunu çıkarmamış olabilir. Ancak gündelik hayatını yaşarken zorluklara maruz kalan, sette dövülen, intihara sürüklenen, sonu öldürülmek olan oyuncu bayanların tarihi kelam konusu olduğunda artık takke düşüyor, fail görünüyor.” görüşünü aktaran Güngör’ün Erşan Kuneri üzerinden erotik sinema furyasına dair yazısı şöyle:
“Her şey 1973 ve 1974’te Lando Buzzanca’nın sinemalarının Türkiye’de gösterime girmesiyle başladı. Buzzanca sineması gösterilen her sinemanın önünde kuyruklar oluşuyordu. Bu sinemalar, o güne dek Türkiye’de birtakım denemeleri yapılsa da birinci sayılabilecek bir çeşidi seyircilerle buluşturuyordu. Sinemalarda oldukça erotik sahne vardı. Bunları, öbür İtalyan üretimleri, bir mühlet sonra Japon sinemaları takip etti.
Sinemaların gişedeki muvaffakiyetini gören yapımcıların aklına çabucak o “parlak fikir” geldi. Bu sinemalardan kendileri de yapabilirlerdi. Dahası, Oyuncu Sermet Fedai, Buzzanca’ya epey benziyordu.
Serdengeçti’nin ikna olmasıyla bir arada 1974’te “Beş Tavuk Bir Horoz” sineması çekildi. Başlangıç sinemasının hangisi olduğu tartışılsa da genelde birinci hatırlanan da bu sinema oldu. Alışılmış sonrası geldi. Gibisi sinemalarla Yeşilçam’da erotik sinema furyası bu türlü başladı.
Cem Yılmaz da Erşan Kuneri dizisinde bu furyanın çabucak sonrasını anlatıyor. Rol aldığı erotik sinemaları unutturmak için diğer sinemalar çekmeye çalışan Erşan’ın öyküsünü.
Anlatıyordu anlatmasına fakat Cem Yılmaz tarihle haşır neşir olmayı bu kadar severken bunu bir karton güldürü hudutları içinde, öncesiz, sonrasız, “neşeli ve güçlü çabalar” ekseninde gösteriyordu.
Halbuki o dünya Cem Yılmaz’ın anlattığından çok daha farklıydı…
Bayan oyunculara ne oldu?
“Beş Tavuk Bir Horoz” ve benzeri birinci üretimler o kadar büyük gelir getirdi ki müthiş bir süratle benzeri sinemalar çekilmeye başlandı.
Bu süreçte yapımcıların yüzü oldukça güldü. Sinemaların, erkek direktör ve oyuncuların mesleğine olumsuz bir yansıması da olmadı. Hayatlarına devam ettiler, büyük kısmı saygın tiyatrocular olarak anıldı. Lakin bayanlar için işler o denli gitmedi.
Bayanlar için o setlere dahil olmak da o sinemalarda oynadıktan sonra gündelik hayata devam etmek de kolay olmadı.
Mesela Alev Altın soyunması gereken birinci sahnede çekindi. Soyunmakta gecikince üretimci, Altın’a yumruk attı ve Altın hayatı boyunca o yumruğun izini burnunda taşıdı.
Dilek Okay… Ticaret yapmak istedi. Dükkan kiralayacağında onu tanıyanlar ya rahatsız ediyor ya da dükkanı kiraya vermiyordu. “Toplum baskısına maruz kaldığım doğrudur” diyordu. Sonunda Fransa’ya taşındı.
Zerrin Egeliler… “Araya ‘Parça’ Giren Yıllar” Kitabının Müellifi Cihan Demirci’ye, “Yaptığım sinemalardan sonra seksten iğrendim. Çıplaklıktan nefret ettim” dedi. Üstelik devlet, uzun yıllar görmezden geldiği sinemalara dur demeye karar verince hakkında soruşturma başlatılan isimlerden biri Zerrin Egeliler oldu. Egeliler daha sonra Bursa’ya yerleşti.
Karaca Kaan… Kendi sözüyle, itibarsızlık ve aşağılamaya maruz kaldı. Sonunda İstanbul’dan ayrıldı, saçlarını boyayıp diğer bir kentte yeni bir hayat kurmaya çalıştı.
Seher Şeniz intihar etti, Feri Cansel öldürüldü
Seher Şeniz… İntihar etti. İntihar mektubunda, “Nihayet bu iğrenç dünyadan gitmeyi başardım. Ölmenin, ölmeye çalışmanın bu kadar sıkıntı olduğunu söyleselerdi alay ederdim” dedi.
Feri Cansel… 39 yaşındayken bir erkek tarafından öldürüldü.
Erotik sinemalar çeken Direktör Yılmaz Atadeniz o cinayeti yıllar sonra nasıl anıyordu biliyor musunuz? Bugün bayan cinayetleri sonrası birtakım kesitlerden duyduğumuz saçmalıklara çok benzeri formda, Feri Cansel’i suçlayarak, Cansel’i öldüren erkeği savunarak!
“Bir orta birlikte olduğu bir adam vardı. Karınca bile incitemeyecek kadar zararsız biri idi. Feri ne çektiyse lisanından çekti. Adama hakaretler etmiş, erkekliğine dokunan laflar söylemiş ve adamı kışkırtmış. Lisanı yüzünden hem kendini hem adamı yaktı Feri.”
“Merhaba” gazetesi haberi, “Feri’nin sonu” manşetiyle duyururken göğüsleri açık haldeki cansız vücudunun fotoğrafını yayımladı.
Reklam
Pekala Feri Cansel’i öldüren Melih Ük’e ne oldu dersiniz?
24 yılla yargılandı, 15 yıl ceza verildi, 7 yılın akabinde özgür kaldı.
“Yapımcısı, oyuncusu, senaristi erkek; bir ben mi utanacağım?”
Evet, bayanların başına bunlar ve daha fazlası geldi. “Utanılası” görülen yük, bayanların omzuna yüklenmek istendi. Dilek Okay bu nedenle “Erkek imalcisi, oyuncusu, senaristi utanmayacak, bir tek ben mi utanacağım seks sinemalarından?” diyordu.
Bu bahiste bir isyan da Karaca Kaan’dan gelmişti:
“Bunları yapanlar ünlü direktörler, yapımcılardı, Yılmaz Atadeniz, Çetin İnanç, Aram Gülyüz üzere. Onlara neden artık seks sinemaları direktörü denmiyor? Siz yapmadınız mı bunları? Karaca kapıdan girsin, erkeği görsün, sabahlığını çıkarsın, sevişsin… Kim yazıyordu bunları? Güya sineması ben yaptım, aldım, çektim, yönettim, sattım!”
Cem Yılmaz’ın dizisindeki bayan karakterlerin ismi Alev Alev, Seyyal Par ve Feride Orhun’du.
Bu isimleri koyarken aklına Alev Altın, Seyyal Taner, Feri Cansel mi geldi, bilmiyorum.
Seher Şeniz’in, Zerrin Egeliler’in, Dilek Okay’ın yaşadıklarını ne kadar biliyor, emin değilim.
Lakin furya, “Olağandan çok fazla bulunma durumu” manasına geliyor; erotik sinema furyasında ve sonrasında bayanlara hayatlarını olağan formda sürdürme hakkı “Fazla bulunmuştu”, bunu biliyorum.
Üretimci ve direktör bahaneleri
Sinemaların üretimcileri, direktörleri sonraki yıllarda kendilerini savunmak için iki yol buldular.
Birincisi, krizdeki Yeşilçam sinemasını kurtardıkları argümanıydı.
O yıllar Türkiye’de diğer sinemalar de çekildi. Bu çekilen sinemalar ortasında çok büyük gişe yapanlar oldu. Bu bir kurtarma operasyonu ya da fedakarlık değil, üretimci uyanıklığıydı.
Aslında erotik sinemalar de çekmiş olan Direktör Aram Gülyüz, 2004’te Sabah’a konuşmuş ve “Kriz filan öykü. Tüm üretimciler iş yapıyor diye bu türlü erotik sinemalar istedi” demişti. Esasen bölümü bu kadar domine etmeleri birçok sinemacının ve seyircinin sinemadan uzaklaşmasına sebep oldu.
İkinci argüman, “Türkiye’de bir tabu olan cinselliği öğrettik” formundaydı. Kuşkusuz bu da bir çarpıtmaydı.
Erkek eseri sinemalarda yaratılan bayan ve bayan cinselliği temsillerinin çarpıklıklarını görebiliyorduk.
Yeşilçam’ın tarihine yaslanıp dizi yaparken şartlardan bu kadar uzak bir kadraj belirlemek bir tercih elbet. Cem Yılmaz bunun yalnızca bir güldürü olduğunu da söyleyebilir fakat nasıl ki masalsı Yeşilçam sıkıntısı bir yığın emek gasbını, sorunlu temsili yok sayıp uydurma nostalji yaratıyorsa, erotik sinema furyasında da durum farklı değil.
Erşan Kuneri karakteri ya da temsil ettiği erkek oyuncular donunu çıkarmamış olabilir.
Lakin gündelik hayatını yaşarken zorluklara maruz kalan, sette dövülen, intihara sürüklenen, sonu öldürülmek olan oyuncu bayanların tarihi kelam konusu olduğunda artık takke düşüyor, fail görünüyor.
Erkek oyuncular yoluna nasıl devam etti?
Erşan Kuneri’nin dizide “Donumu çıkarmadım hiç” diye kendini başka bir yere koyma gayreti aslında periyodun pek çok erkek oyuncusunun argümanıydı. Mesela Aydemir Akbaş, “Bana servet döktüler, donumu çıkarmadım” diyordu. Lakin bahis bir don sorunu değildi. Bayan oyuncular türlü zorluklarla, zorbalıklarla cebelleşirken erkekler mesleklerine devam etti.
Mete İnselel, Bülent Kayabaş, Haydi Çaman, Yılmaz Köksal birer tiyatrocu olarak sanat etraflarında saygınlığını korudu. Ali Poyrazoğlu bir televizyon programında “Bana seks sinemalarını sormayın!” deyip çıkabildi işin içinden. Ya da Rüştü Asyalı… “Keloğlan İş Başında” sinemasıyla o da furyaya katıldı fakat o sinema unutuldu gitti.
İsmini yazmayanlar da vardı. İstek Okay’ın “Yönetmen Memduh Ün’ün çevirdiği erotik sinemada oynadım. Ancak o ismini öteki yazdırdı” açıklaması sanırım durumu özetlemek için kâfi.
Devletle yapımcıların kelamsız muahedesi ortaya atılan parçalar
Sayısız sinemanın doruğuna dikilen sansür sistemi bu sinemaları nasıl görmedi dersiniz?
Devletle üretimciler ortasında kelamsız bir muahede vardı. Sinemalar sansür şurasına gönderilmeden evvel sevişme sahneleri kesiliyordu. Sinema onay aldıktan sonra kesimler yerine yerleştiriliyor ve vizyona o denli sokulurdu. Bu sinemaların ne biçimde gösterildiğini devlet de biliyordu fakat bürokratik danışıklı dövüş sürüp gidiyordu.
Natürel üretimciler “parça” konusunda vakitle düzgünden güzele gemi azıya aldı. Sinemaların ortasına porno sinemalardan modüller koymaya başladılar. Periyodun direktörlerinden Mehmet Açar, Sinematürk’ten Yakup Sancı’ya, “Zerrin Egeliler, Mine Keyifli, Figen Han, Melek Görgün, Feri Cansel, bunların hiçbiri porno sinema çekmedi. Bu isimlerin sinemalarına daima montaj yapıldı” diyecek ve devam edecekti:
“Kimsenin haberi yok. Ben sana da porno sinema çektiririm, sen istediğin kadar ben yapmam de. Yüz senin yüzün olur alt taraf diğer biri. Ne oldu, sen de porno sinema çekmiş oldun. Bu işler bu türlü döndü.”
Bir noktadan sonra direkt porno sinemalar çekilmeye başlandı. Bu sinemalar yaş sonu olmaksızın sinemalarda gösterildi. Yıllar süren kelamsız mutabakat 12 Eylül sürecinde bitti. Salonlara baskınlar, sinemalara el koymalar, soruşturmalarla furya sona erdi.
Her şey 1973 ve 1974’te Lando Buzzanca’nın sinemalarının Türkiye’de gösterime girmesiyle başladı. Buzzanca sineması gösterilen her sinemanın önünde kuyruklar oluşuyordu. Bu sinemalar, o güne dek Türkiye’de birtakım denemeleri yapılsa da birinci sayılabilecek bir çeşidi seyircilerle buluşturuyordu. Sinemalarda oldukça erotik sahne vardı. Bunları, öteki İtalyan üretimleri, bir mühlet sonra Japon sinemaları takip etti.
Sinemaların gişedeki muvaffakiyetini gören yapımcıların aklına çabucak o “parlak fikir” geldi. Bu sinemalardan kendileri de yapabilirlerdi. Dahası, Oyuncu Sermet Fedai, Buzzanca’ya epeyce benziyordu.
Serdengeçti’nin ikna olmasıyla birlikte 1974’te “Beş Tavuk Bir Horoz” sineması çekildi. Başlangıç sinemasının hangisi olduğu tartışılsa da genelde birinci hatırlanan da bu sinema oldu. Alışılmış sonrası geldi. Gibisi sinemalarla Yeşilçam’da erotik sinema furyası bu türlü başladı.
Cem Yılmaz da Erşan Kuneri dizisinde bu furyanın çabucak sonrasını anlatıyor. Rol aldığı erotik sinemaları unutturmak için diğer sinemalar çekmeye çalışan Erşan’ın öyküsünü.
Anlatıyordu anlatmasına fakat Cem Yılmaz tarihle haşır neşir olmayı bu kadar severken bunu bir karton güldürü hudutları içinde, öncesiz, sonrasız, “neşeli ve güçlü çabalar” ekseninde gösteriyordu.
Halbuki o dünya Cem Yılmaz’ın anlattığından çok daha farklıydı…
