Türkiye, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan‘ın geçen cumadan bu yana sinyalini verdiği halde bugün resmen müracaatlarını sunan Finlandiya ve İsveç’in üyelik müzakere sürecinin başlamasını NATO daimi temsilcileri toplantısında önledi. Bu karar doğrultusunda gelecek günlerde ABD, Finlandiya, İsveç ve Türkiye ortasında diplomasi trafiğinin ağırlaşması bekleniyor.
Bugün ne oldu?
Finlandiya ve İsveç’in büyükelçileri bugün Brüksel’e giderek resmi başvurusu evraklarını NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg‘e sundu.
Sürecin nasıl işlediği konusunda bilgisi olan bir eski üst seviye yetkili, T24‘e yaptığı açıklamalarda NATO’nun üyelik için gerekli protokollerin hazırlanması sürecini başlatmak ve müracaatlar konusunda birinci değerlendirmeleri yapmak doğrultusunda NATO’nun büyükelçileri düzeyinde, yani daimi temsilciler düzeyinde bugün toplandığını belirtti. Türkiye, Ankara’nın açıklamaları doğrultusunda sürecin ilerlemesini engellemiş oldu.
Şayet sürecin ilerletilmesine müsaade verilseydi iştirak protokolleri hazırlanmaya başlayacak, ilerleyen tarihte katılma protokolü taslakları üye ülkelerin dışişleri bakanlarına sunulacak, bundan sonra da Haziran sonunda Madrid’de yapılacak dorukta devlet liderleri düzeyinde değerlendirilecekti.
Stoltenberg, sürecin süratli ilerlemesini istiyordu. Fakat üst seviye yetkiliye nazaran NATO üyeliği üzere uzun bir sürecin bu kadar süratli ilerlemesi mümkün gözükmüyor; zira devlet liderleri tarafından bir tepe yapılması ve daha sonra ulusal yasama organları tarafından da davet için onay gerekiyordu.
Türkiye alınan kararla Finlandiya ve İsveç’e kapıyı kapatmış mı oldu?
Hayır, Türkiye bu atılımla yalnızca iki kuzey ülkesinin müzakere sürecinin başlamasını önlemiş oldu. NATO daimi temsilcileri, müzakere sürecini müracaatların sunulmasıyla tıpkı günde başlatmak istiyordu; bu artık mümkün olmayacak.
Financial Times’a konuşan bir Türk yetkili, Ankara’nın frene bastığını lakin İsveç ve Finlandiya’nın katılmasına kapıyı kapatmadıklarını belirtti.
”NATO üyesi olamazlar demiyoruz, yalnızca karşı karşıya olduğumuz tehdit konusunda fikir birliğinde olmalıyız” diyen yetkili, ”Bir muahedeye varmak istiyoruz. Ne vakit mutabakata varırsak üyelik müzakereleri o kadar süratli başlar.
NATO, Türkiye’nin dayanağı olmadan süreci başlatabilir mi?
Bir ülke NATO üyesi olmak için müracaat yapmaya karar verdiğinde askeri ittifakın resmi davette bulunması için 30 üye ülkenin oy birliği gerekiyor. Oy birliği sağlanır ve resmi davetiye gönderilirse NATO ve başvuruyu yapan ülke ortasında üyelik müzakereleri başlıyor; birebir vakitte müracaat tüm ülkelerin ulusal parlamentolarında oylanıyor.
Artık ne olacak?
Yapılan açıklamalara nazaran NATO üyeleri, Finlandiya ve İsveç’in katılması konusunda Türkiye dışında fikir birliği içinde. T24’e konuşan kaynak; bugünkü gelişmelerden sonra Ankara’yla müttefik ve kuzey ülkelerinin diplomatik temaslarının sıklaşabileceğini vurguladı.
Ankara, sürecin ilerleyebilmesi için Finlandiya ve İsveç’in, Türkiye’nin terör örgütleriyle ilgili taleplerini yerine getirmesini istiyor.
T24’e konuşan emekli bir diplomat da, NATO’nun Ankara üzerinde baskı kurmak için Finlandiya ve İsveç’in üyelik müzakerelerini başlatmayı daha sık yapılacak toplantılarla gündeme getirebileceğini; öteki ittifakların bu usulü izleyebildiğini; lakin Türkiye’nin şikayetinin açık olması nedeniyle NATO’nun bu sisteme başvurmayacağını düşündüğünü tabir etti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve ABD’li mev
Erdoğan ve Çavuşoğlu ne demişti?
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan, partisinin bugünkü küme toplantısında Türkiye’nin bu ülkelerdeki ‘terör örgütü varlığı’ nedeniyle üyeliklerini desteklemeyeceklerini yineledi. Erdoğan konuşmasında, “İsveç’ten 30 teröristi istedik, ‘Vermeyiz’ dediler. Siz teröristleri vermeyeceksiniz, bizden NATO üyeliği isteyeceksiniz. Hem PKK’ya takviye verip hem bizden takviye istemek olmaz… Bir güvenlik teşkilatını güvenlikten mahrum hale getirmeye biz ‘Evet’ diyemeyiz.”
Erdoğan, Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyeliği konusunda daha evvel, “Her iki ülkenin de terör örgütlerine karşı açık ve net bir tutumu kelam konusu değil. Türkiye’ye yaptırım uygulayan ülkelerin, bir güvenlik örgütü olan NATO’ya girmesine ‘evet’ demeyiz” açıklamasını yapmıştı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da pazar günü, “Bilhassa bu iki ülkenin PKK/YPG terör örgütleri ve mensuplarıyla yaptığı görüşmeler ve bilhassa de İsveç’in yaptığı silah yardımı dahil tüm rahatsız olduğumuz mevzuları, neden karşı olduğumuzu çok açık formda sergiledik. Natürel yanımızda derlediğimiz fotoğraf ve öteki dokümanlarla bunu müttefiklere çok hoş formda anlattık. Bu ülkelerden ve NATO üyesi olan ve yeniden halihazırda bu terör örgütleriyle görüşen ve dayanak veren ve Türkiye üzerinde bilhassa ihracat, savunma sanayi eserleri konusunda ihracat kısıtlaması yapan ülkelerin de bu tavırlarından vazgeçmeleri gerektiğini, bunun müttefiklik ruhuna alışılmamış olduğunu anlattık.” değerlendirmesini yaptı.
