His Erdoğan – Türkiye genelinde konut kiralarının son bir yılda yüzde 120 artış kaydettiği hesaplanıyor. Kiraların bir yılda iki kattan fazla artışında, yeni konut üretiminin artan maliyetler nedeniyle azalması, talep yüksekliği ve yatırımcıların konuta yönelmesi üzere nedenler sıralanıyor.
TSKB Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Makbule Yönel Maya, arz eksikliğinin yanı sıra yüksek enflasyon ortamında yatırım arayışı, kentsel dönüşüm ve göçlerin de fiyat yükselişlerinde tesirli olduğunu belirtiyor. Fiyat artışlarının öncelikle yıl sonuna kadar devam edeceğinin öngörüldüğünü hatırlatan Yönel Maya, “İnşaat maliyetleri artıyor, emtiaya ulaşma ve tedarik zahmeti sürüyor. Yani yeni inşaatların gündeme alınması yavaş ilerliyor. Nüfusumuz artıyor, yabancılar da buna dahil. Kimi bölgelerde fiyatların çok arttığını değerleme yaparken görüyoruz, birebir vakitte talepteki çok ağır artışı da fark ediyoruz” dedi.
İstanbul’un çeper ilçelerindeki yeni konutlar için ruhsat sayısında daha fazla artış olduğunu anlatan Yönel Maya, “Uygun fiyata konut yapmak için bu türlü ilçelere daha fazla talep var. Yeni ruhsatlar inşaata dönmeye başladıkça piyasa daha stabil hale gelecektir. Yeni konutta olduğu üzere kiralamalarda da Silivri, Kurtköy, Pendik üzere ilçelerde hareketin daha fazla olduğunu görüyoruz” diye konuştu.
‘Seferberlikle yürütülmeli’
Düşük üretime karşılık yüksek talep sonucunda fiyat artışlarının bir müddet daha devam edeceğini düşündüklerini anlatan Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri (TÜGEM) İdare Şurası Lideri Hakan Akdoğan, konut üretimi hızlanmadan fiyat düşüşlerinden bahsetmenin mümkün olmayacağını belirtiyor. TOKİ’nin öncülüğünde ise orta ve alt gelir kümesine yönelik bir üretim seferberliği başlatılması gerektiğini anlatan Akdoğan, “İstanbul özelinde dar ve orta gelirli için konut üretimi artık yok üzere. Burada bir hareket oluşturulmazsa bu fiyat artışları sürecektir. Yanı sıra bu gelir grubundakiler için konut üretecek inşaat firmaları da teşvik edilmeli. Bu sayede rekabetçi bir piyasa oluşmalı. Kısa vadede çözülecek üzere bir sorun değil. Ancak bundan sonrası için hazır olalım. Kent merkezlerinde yani yeni yapı stokunun az olduğu Beşiktaş, Sarıyer, Kadıköy üzere ilçelerde sorun daha büyük. Kentsel dönüşüm de bir daralma yaratıyor. Yıllık 800 bin konut muhtaçlığına yönelik planlı bir çalışma yürütülmeli” diye konuştu.
Dünyada en süratli artanlar ortasında
Realtyplus Türkiye-KKTC Kurucu Ortağı Özhan Carda, İstanbul, Ankara ve İzmir’in, global konut kira artışları sıralamasında birinci 10’da olduğunu vurguladı. Carda, “Gayrimenkul fiyatlarında yaşanan bu çok pahalanma, tesirini kısa müddette çok yüksek kira artışı olarak hissettirmeye başladı. İstanbul, Ankara, İzmir ve Antalya üzere büyükşehirlerde bu artış yüzde 100’ün üzerinde gerçekleşirken Denizli, Trabzon, Van üzere Anadolu’daki birtakım kentlerde ise yüzde 50’nin altında bir artış görüldü. Kiralık konutların ortalama metrekare fiyatı İstanbul’da 49 TL’ye, Ankara’da 24 TL’ye, İzmir’de ise 30 TL’ye yükseldi” dedi.
Carda, kiralardaki yükselişin ileriki devirlerde büyükşehirlerden kiraların nispeten daha düşük olduğu öteki kentlere göçe neden olacağını öngördü.
4 yılda % 155 1 yılda % 120 artış
Endeksa bilgilerine nazaran Türkiye genelinde kiralar son 1 yılda yüzde 120, son 4 yılda ise yüzde 154.61 arttı ve ortalama kira 4 bin 282 lira oldu. Kiraların en yüksek olduğu vilayetler sırasıyla Muğla, Antalya, İstanbul ve İzmir. Son bir yılda kiralar Muğla’da yüzde 91.6 seviyesinde, Antalya’da yüzde 278.6, İstanbul’da yüzde 147, İzmir’de yüzde 137 arttı. Ortalama kira ise Muğla’da 12 bin 897 lira, Antalya’da 8 bin 604 lira, İstanbul’da 6 bin 635 lira, İzmir’de 5 bin 764 lira oldu. Kira artışlarının devam ettiğini belirten Endeksa Kurucu Ortağı ve Genel Müdürü Görkem Öğüt, “Nisanda aylık değişim yüzde 20.4’e ulaştı. Bu sayı son 4 yılın aylık bazda en yüksek artışı” dedi.
Çeperde taşınma etkisi
Kiralık emlak ilanlarını yayınlayan internet sitelerine nazaran, İstanbul’da en düşük kiralar bin lira ile 3 bin lira ortasında değişiyor. Bu ilanlar kentin çeperlerindeki Arnavutköy, Pendik, Sancaktepe, Silivri, Sultanbeyli ve Esenyurt, Tuzla’daki konutlar için veriliyor. Merkezlere yakın bölgelerde ise doğal gaz sobalı, öğrenci ya da bayan yanı arkadaş, bodrum ve kot katlar için hudutlu sayıda kiralık daire ilanı olduğu görülüyor. Merkezden çeperlere göç dalgası bu ilçelerde de fiyatları yükseltmeye başladı. 2021’de 1500 lira kirası olan ilçelerde de kira başlangıçları 3 bin lira sonuna dayandı.
Bağdat Caddesi’nden Çekmeköy’e
Kira artışlarının kent içinde bir göç hareketi de oluşturduğu görülmeye başladı. Bu açıdan iki nedenle taşınmalar oluyor. Yaşadığı merkezi lokasyonda artan kirası gelirini geçen, ödeme zorluğu ve kiralık daire bulmakta dert yaşayanlar kentin daha çeper bölgelerinde konut arıyor. Taşınmaların bir başka kısmı ise ticari. Kent merkezindeki konutunu yüksek fiyattan kiraya verenler, kentin çeperinde daha düşük fiyatlı kiralık dairelere çıkıyorlar.
Coldwell Banker Baras Gayrimenkul Ofisi Yöneticisi ve Lüks Konut Uzmanı Sühran Aras, artık Bağdat Caddesi civarında en küçük metrekareli konutların bile 12 bin lira düzeyinin üzerinde fiyatlara kiralandığını belirtiyor. “Buna karşın hiçbir külfet yaşamıyoruz” diyen Aras, talebin yüksekliğine dikkat çekiyor. Aras, “Örneğin 25 yaşında bir binada 4 bin 500 lira olan kira bir anda 10 bin liraya kadar çıktı. Piyasada kademeli olması gereken artışlar artık kat kat yükselişlerle yaşanıyor. Temel bir muhtaçlık olan barınmanın şu anda tehlikeli bir noktaya gittiğini görüyoruz. Devlet eliyle tahlili lazım. Ayrıyeten TOKİ’nin süratle dar gelirli için bilhassa İstanbul’da konut geliştirmesi lazım” dedi.
Masraflar de yükseldi
Kent içinde göç hareketi olduğunu anlatan Sühran Aras, “Kendi evini Bağdat Caddesi’nde 12 bin liraya kiralayanlar, Çekmeköy’de 4 bin 500 liraya oturuyor. Hem fiyat artışından faydalanmak istiyor, hem de aidat üzere sarfiyatlar de çok artınca bunlardan da kaçınıyor. Bu kurallarda 6 bin liranın altında merkezi lokasyonda konut bulmak imkansız hale geldi. Bu yükselişin devam edeceğini düşünüyoruz” diye konuştu.
Yarın: Kira artışına tahlil teklifleri ve kiracıların hakları…
