TEI, insansız hava araçlarına güç vermek için geliştirilen Türkiye’nin ilk turbodizel havacılık motoru PD170’ten 5 kilogram daha hafif ve 55 beygir daha güçlü PD222ST motorunu tanıttı.
TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI), insansız hava araçlarına (İHA) güç vermek için geliştirilen Türkiye’nin ilk turbodizel havacılık motoru PD170’ten 5 kilogram daha hafif ve 55 beygir daha güçlü PD222ST motorunu Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali TEKNOFEST’te sergiledi.
TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, yaptığı açıklamada, PD170’in Anka-S’in ihtiyacı için geliştirildiğini söyledi.
İlk Anka’nın 155 beygirlik ithal bir motorla uçtuğunu ve tedarikte bazı sıkıntılar yaşandığını anlatan Akşit, bunun üzerine PD170 çalışmasına başladıklarını ifade etti.
Türk mühendislerinin tasarımı, teknisyenlerinin üretimiyle dünyanın kendi sınıfında en yüksek irtifaya sahip, en az yakıt harcayan motorunu, 40 bin feete kadar rahatlıkla çalışabilir şekilde geliştirdiklerini vurgulayan Akşit, rakip ürünlerin genellikle 25 bin feet civarında çalışabilecek şekilde tasarlandığına işaret etti.
Ana motor yapısını geliştirdikten sonra bu motorun ana karkasını aynı tutarak başka ihtiyaçlar için türev motorlar üretmeye başladıklarını belirten Akşit, ilk kez sergiledikleri PD222ST’ye ilişkin şu bilgileri verdi:
“Bu şekilde PD222ST’yi geliştirdik. Bunun da değişik versiyonları olacak. ST, single turbo manasında. Tek turbolu versiyonu. PD170’te 170 beygiri çift turboyla elde etmiştik ama oradaki asıl hedef irtifa gücüydü. Gelecekte savaşlar insansız araçlar, belki İHA’lar arasında olacak ki dünyanın değişik yerlerinde olmaya başladı. İHA’ların it dalaşından bahsediyoruz. İrtifadaki gücü yüksek olan daha atak, çevik, manevra kabiliyeti çok daha yüksek, karşısındaki İHA’nın önünde arkasında çok rahat dolaşıp, istediği pozisyondan istediği şekilde vuracak hale gelecek. Çok ciddi bir avantaj sağlıyor.
Çift turbolu olması bütün bunları sağladı ama bazı uygulamalar için de irtifadan ziyade kalkış gücü önemli. Bayraktar TB3’lerle TCG Anadolu gemimizden, kısa bir pisten yüklü vaziyette kalkmak istiyoruz. Burada da kalkış gücü çok önemli, bu motorumuz yüksek kalkış gücüne göre özel tasarlandı. Gücü 55 beygir artırıldı, 170’den 225’e çıkardık. Yine yüksek irtifa yeteneği var, fakat yüksek irtifada ürettiği güç PD170 kadar değil. 35-40 bin feetlere çıktığınızda gücü daha az oluyor.”
60’dan fazla PD170 üretildi
Prof. Dr. Akşit, geliştirme çalışmaları yanında PD170’in seri üretimine devam ettiklerini belirterek, “Toplamda ürettiğimiz motor 60’ı geçti. Ciddi bir kısmını ilk ana müşterimiz TUSAŞ’a teslim ettik, Baykar’a birkaç tane teslim ettik, bunun bir kısmı Bayraktar TB3 çalışmalarında kullanılmak üzere bir kısmı da Akıncı’nın C versiyonunda kullanılmak üzere. Ayrıca Aksungur’da kullanılıyor aynı motorumuz. Adetleri artarak seri imalat rakamları yükseliyor, şu anda da birkaç 100 adet için pazarlık yapıyoruz.” dedi.
Gelişmiş motora kolayca geçilebilecek
TEKNOFEST’te PD222ST’nin ilk prototipini sergilediklerini ifade eden Akşit, motorun ciddi testlere maruz kaldığını, olgunlaştırma süreçlerinin devam ettiğini söyledi. Test süresinin birkaç 100 saat civarında olduğuna işaret eden Akşit, PD170’deki test sürelerinin ise 5 bin saati geçtiğine dikkati çekti. Akşit, şunları kaydetti:
“Baz motoru bu şartlarda test ettiğimiz için PD222ST’yi bu kadar çok teste tabi tutmamız gerekmeyebilir ama daha ciddi bir test sürecine maruz kalacak. Bunun da seri imalata geçmesi için 1 yıllık bir sürece ihtiyacı var. Önümüzdeki yıl içinde bunun da uçtuğunu ve seri imalata girdiğini duyurmayı hedefliyoruz. Hangi müşterimiz elini çabuk tutarsa bu motoru ilk o kullanacak. Rakip motorla hemen hemen aynı ağırlıkta. Rakip motor 155 beygirken bu 225 beygir veriyor. Kalkış gücü, pist mesafesi olarak büyük avantajlar sağlayacak. Bayraktar TB3 ve Akıncı C olabilir, artık Baykar hangisinde daha önde gidiyor bilmiyorum. Kullanıldığı araç sayısını maksimize etmek için PD170’le aynı arayüzle kullanılacak şekilde türev motorlar geliştiriyoruz. Entegrasyonda ufak tefek rötuşlar gerekiyor ama PD170’de ilk uçuşunu yapıp sonra gelişmiş motor takılabilecek. Bu Aksungur, Akıncı, Anka, Bayraktar TB3’de yapabilir.”
AA
