Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, Bayan Acil Takviye Uygulamasını (KADES), hizmete girdiği Mart 2018’den Nisan 2021 sonuna kadar 2 milyon 226 bin 465 kişinin indirdiğini, uygulamaya 125 bin 47 ihbar yapıldığını belirterek, “KADES, hükümetimizin bayana yönelik şiddetle uğraş için son yıllardaki en kıymetli icraatlarından biri.” dedi.
TBMM Bayana Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Belirlenmesi Araştırma Kurulu, AK Parti Malatya Milletvekili Öznur Çalık başkanlığında toplandı.
Bakan Yanık, kurula yaptığı “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele” başlıklı sunumunda, Bayanın Statüsü Genel Müdürlüğünün 2014 yılında gerçekleştirdiği Türkiye’de Bayana Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması’nın dataları ile bayana yönelik şiddete ait milletlerarası istatistikleri paylaştı, değerlendirmelerde bulundu.
Bakanlığının, şiddetin önlenmesine yönelik siyasetler belirlediğini belirten Yanık, şiddetin çatışma ve sorun çözme metodu olarak algılanmasının, erişkinlik devrinde şiddet uygulamanın temel motivasyonlarından biri olduğunu vurgulayarak, çocukların bunu bir sorun çözme metodu olarak öğrenmemelerinin değerine işaret etti.
Yanık, 2020 yılında bayana yönelik şiddette en yüksek oranın yüzde 23 ile Kenya’da, en düşük oranın yüzde 1 ile İspanya’da görüldüğünü, Türkiye’de bu oranın yüzde 8 olduğunu bildirerek, “Dünyada bayana yönelik cinsel şiddet oranında da Kenya birinci sırada. Ülkemizde bu oran yüzde 5.” diye konuştu.
Türkiye’de 2020-2021 devrinde Aile İçi ve Bayana Yönelik Şiddet Olayları Kayıt Formu üzerinden belirlenen bilgileri de paylaşan Yanık, “2020 beraberinde bir akut periyodu de tabir ediyor. Pandemi sebebiyle oluşan ve alışkanlıkları bir manada değiştiren, şiddeti oransal olarak değilse bile yoğunluğunu biraz daha artıran bir periyottan bahsediyoruz. Ocak 2020 prestijiyle 19 bin 582 olan sayı, şubat-martta tolere edilebilir sayılarla artarken Nisan 2020’de önemli bir düşüş gösteriyor. Sonra tekrar artmaya başladığını görüyoruz. Pandeminin tesirlerinin, nisanda hayata tutunma uğraşı devam ederken, sonrasında o gerilimin oluşturduğu önemli yükselmeyi görüyoruz. Daha sonra tekrar pandemi öncesine ilerlediğini görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Bakan Yanık, Türkiye’de rastgele bir önlem kararı bulunmadan gerçekleşen bayan cinayeti sayısının 2020’de 235, 2021 Nisan sonu prestijiyle ise 85 olduğunu bildirdi. Önlem kararı bulunmasına karşın cinayete maruz kalan bayan sayısının 2020 yılında 32, 2021 Nisan prestijiyle 10 olduğunu anlatan Yanık, “2020’de, uğraşın çok ağırlaştığını, KADES, ALO 183 üzere direkt mağdurların kullanabilecekleri enstrümanların artmasıyla birlikte sayıda da yüzde 21 oranında azalışı görüyoruz.” dedi.
“Bizim için bir teselli sebebi
2020 yılında işlenen bayan cinayetlerinin, vilayetlerdeki bayan nüfusa nazaran oranlarına ait de bilgi veren Yanık, “Sivas’ta maalesef yüzde 18,9 ile en yüksek oran… Bilecik yüzde 18,6 ile devam ediyor. 2020 yılında bayan cinayeti olayı gerçekleşmeyen 20 ilimiz, Ardahan, Artvin, Bartın, Bayburt, Bitlis, Bolu, Erzincan, Gümüşhane, Hakkari, Karaman, Kırıkkale, Kırklareli, Kilis, Sinop, Şırnak, Tokat, Trabzon, Tunceli, Yalova ve Zonguldak. Bu da bizim için bir teselli sebebi.” tabirlerini kullandı.
Bakan Yanık, 2020 yılında bayan cinayetlerinde maktul-fail ortasındaki yakınlık durumunun ehemmiyetine işaret ederek, 128 hadisede eski yahut mevcut eşin fail olduğunu bildirdi.
Erken evlilikle uğraş konusunda bir karışıklık yaşandığına işaret eden Yanık, erken evliliğin 16 yaşın altındaki bireyler için kelam konusu olduğunu, 16 yaş üzerindeki vatandaşların yasal olarak evlenmelerinin mümkün olduğunu söyledi.
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün “ısrarlı takibin tek başına münferit cürüm olarak tanımlanması” konusundaki açıklamasını aktaran Yanık, bugün bu mevzuda bir çalışma yapacaklarını belirtti.
Gözetici ve önleyici önlem kararlarının ehemmiyetine de işaret eden Yanık, bayana yönelik şiddetin önlenmesi maksadıyla 2020 yılında 289 bin 389 önleyici, 83 bin 47 kollayıcı; 2021 Nisan sonu prestijiyle ise 82 bin 730 önleyici, 17 bin esirgeyici önlem kararı alındığını açıkladı. Yanık, “Aile fertlerinin pandemi şartlarında mekansal olarak birbirlerine mecbur kalmalarıyla oluşan bir şiddet ortamı diyebiliriz.” diye konuştu.
Derya Yanık, şiddetle uğraşta temel meseleleri “6284 sayılı Kanun’un uygulama birliğinin sağlanamaması, kurumsal kapasite eksiklikleri, risk odaklı ve olay bazlı çalışma eksikliği, şiddet mağduruna yönelik rehberlik ve dayanak hizmetlerinin geliştirilmesi gerekliliği ve şiddet uygulayana yönelik hizmetlerin kurumsallaşmamış olması” formunda sıraladı.
“Şiddetin salgında arttığını belirtenlerin oranı yüzde 32”
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Yanık, Bakanlığının şiddetin önlenmesine yönelik hizmet ünitelerine ait bilgi verirken, şunları kaydetti:
“Şiddet Tedbire ve İzleme Merkezimiz 81 vilayetimizde mevcuttur. 7 gün 24 saat temeliyle faaliyet gösteriyorlar. ŞÖNİM’lerden hizmeti açıldığı tarihten Nisan 2021 sonuna kadar ülke genelinde 702 bin 734 bayan, 56 bin 454 erkek ve 97 bin 515 çocuk olmak üzere 856 bin 703 vatandaşımız dayanak aldı. Bakanlığımızın 112, belediyelerin 32, Göç Yönetiminin 3 ve sivil toplum kuruluşunun 1 bayan konukevi olmak üzere toplamda 148 bayan konukevimiz var. 2 bin 755’i Bakanlığımızın olmak üzere bunların toplam kapasitesi 3 bin 576.”
Derya Yanık, bayan konukevlerinde barınanların yüzde 62’sinin bayan, yüzde 38’inin çocuklardan oluştuğunu belirterek, bayan konukevlerinde şiddet nedeniyle barınma oranının yüzde 49,5, toplumsal ve ekonomik mahrumluk nedeniyle barınmanın ise yüzde 50,5 olduğunu bildirdi.
İhtisaslaşmış bayan konukevleri bulunduğunu da söz eden Yanık, Ankara, İstanbul ve İzmir’de ihtisaslaşmış bayan konukevi bulunduğunu; bu yılın birinci yarısında Bursa, Antalya, Adana, Malatya ve Diyarbakır, ikinci yarısında ise Denizli, Eskişehir, Samsun, Mersin ve Gaziantep’te açılmasının planlandığını açıkladı.
İçişleri Bakanlığınca hayata geçirilen KADES’i, 2021 Nisan sonu prestijiyle 2 milyon 226 bin 465 kişinin indirdiğini, 125 bin 47 ihbar yapıldığını kaydeden Yanık, bu ihbarlar sayesinde hayati tehditlerin önüne geçildiğine işaret etti. Yanık, “KADES, hükümetimizin bayana yönelik şiddetle uğraş için son yıllardaki en değerli icraatlarından biri.” dedi.
Kovid-19 salgını sürecinde Bakanlığının hizmetlerine ait araştırma sonuçlarını da paylaşan Yanık, “Pandeminin şiddete tesirini ölçmek bakımından ‘Salgın öncesinde de şiddete maruz kalıyor muydunuz?’ sorusuna ‘Evet şiddet görüyordum.’ diyen maalesef yüzde 87, ‘Hayır görmüyordum.’ diyen yüzde 7, ‘Kısmen görüyordum.’ diyen yüzde 6. ‘Maruz kaldığınız şiddet salgın periyodunda arttı mı?’ dediğimizde ‘Hayır artmadı.’ diyen yüzde 53, ‘Evet arttı.’ diyen yüzde 32, ‘Kısmen arttı.’ diyen yüzde 15.” formunda konuştu.
“Şiddeti neden bir tahlil aracı olarak gördükleri araştırılmalı”
Komite Lideri Öznur Çalık da bayana yönelik şiddeti gerçekleştiren erkeklerin neden şiddeti bir tahlil aracı olarak gördüklerinin de araştırmalarda yer almasını istedi. 9. Aksiyon Planı içerisine hem bayanın güçlendirilmesi hem de bayana yönelik şiddetin önlenmesi bağlamında başka bir amaç konulması gerektiğini söyleyen Çalık, nüfusu 100 binin üzerinde olan ilçelerde de konukevi açılmasını önerdi.
ÂLÂ Parti Ankara Milletvekili Şenol Sunat, bayan cinayetleri konusunda İçişleri Bakanlığı ve sivil toplum örgütleri bilgilerinin neden farklılık gösterdiğini sordu.
CHP Ankara Milletvekili Gamze Taşcıer, erkeğe uygulanan şiddete ait de İçişleri Bakanlığının kimi bilgilerinin bulunduğunu belirterek, “Ben meskene geç geldiği yahut şort giydiği için şiddet uygulanan erkek hiç duymadım.” sözünü kullandı.
Bakın Yanık’ın, cinayet gerçekleşmediğini belirttiği vilayetlerin kimilerinde bayan cinayetleri işlendiğine yönelik bilgiler bulunduğunu da savunan Taşcıer, Türkiye’nin İstanbul Mukavelesinden çekilmesine yönelik kararı da eleştirdi.
HDP Diyarbakır Milletvekili Semra Hoş ise bayana yönelik şiddetin önlenmesi için hizmete sunulan uygulama ve hizmetlerde Türkiye’de konuşulan Kürtçe ve Ermenice üzere lisanların de yer alması gerektiğini söyledi.
AK Parti Konya Milletvekili Hacı Ahmet Özdemir de şiddetin öğrenilmesine ait erkeklerin “öğrenilmiş çaresizlik” modelini benimsemesinde annelerin rolünün kıymetine işaret ederek, bunun farklı bir araştırma konusu olması gerektiğini belirtti.
CHP Bartın Milletvekili Aysu Bankoğlu, Türkiye’nin, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesini eleştirerek, bu kararın 42 milyon bayanı Cumhuriyet öncesi periyoda götürdüğünü savundu.
AK Parti Denizli Milletvekili Nilgün Ök, şiddetin ailede ve okulda öğrenildiğine işaret ederek, “Kız yahut erkek fark etmiyor, eğitim maksat olarak Hareket Planı’na konulmalı. Şiddete başvuran hem ailede hem okulda cezalandırılmalı.” diye konuştu.
CHP İstanbul Milletvekili Sibel Özdemir’in bayana yönelik şiddete ait son araştırmanın 2014 yılında yapılmasını eleştirmesi üzerine Bakan Yanık, bu çeşit araştırmaların bilimsel münasebetlerle 10 yılda bir yapılması gerektiğini vurguladı.
Bakan Yanık, öteki programı nedeniyle kuruldan ayrılmak zorunda olduğunu, milletvekillerinin kendisine yönelttiği soruları Kurulun daha sonraki bir toplantısında yanıtlayacağını belirtti.
Bu ortada toplantıya katılan CHP ve HDP’li milletvekillerinin “İstanbul Mukavelesi’ni Uygula” yazılı mor maske taktığı görüldü.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Seval Ocak Adıyaman
