TBMM, Türkiye’de de hatırı sayılır süreç yoğunluğuna ulaşan, ‘dijital, sanal ve kripto’ para sistemlerini mercek altına aldı.
Altın ve nakit para sistematiğinin tarihi sürecinin masaya yatırıldığı raporda, “Bitcoin; bankaların, aracı kurumların, otoritelerin ve hükümetlerin kontrol ve düzenlemelerinden, her türlü süreç masraflarından ve kısıtlamalarından uzaktır” denildi.
Bitcoin’in klâsik ödeme aracı olan kâğıt para yahut dijital paraların yerini almasının günden güne arttığı belirtilen raporda, Türkiye’nin Bitcoin’i izlemesi gerektiği vurgulanarak, “Riskler kıymetlendirilerek, teşvik edici düzenlemeler yapılırsa, Bitcoin pazarından gelir elde etmemiz de mümkün olabilecek” tespiti yapıldı.
MECLİS’TEN DİKKAT ÇEKEN RAPOR
Milliyet’te yer alan habere nazaran, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın 16 Nisan 2021 tarihli, ‘Dijital, Sanal ve Kripto Para Sistemleri’ raporunda, dijital, sanal ve kripto paralar, ayrıntılı formda anlatıldı. Kripto, dijital ve sanal paraların karıştırıldığına dikkat çekilen raporda, şöyle denildi:
“Kripto paralar dışındaki dijital ve sanal paralar, kendi başlarına para ünitesi değildirler. Temsil ettikleri ülkenin ulusal para ünitesine dayalıdırlar ve o ülkenin merkezi otoritelerince düzenlenip denetlenebilirler. Yani, dijital olarak bir bedeli temsil eden varlıklar dijital para ünitesidir. Bu para ünitesinden prestiji para cinsinden tanımlananlara elektronik para, prestiji para cinsinden tanımlanamayanlara ise sanal para denilmektedir. Merkezi olmayan sanal paralardan şifre bilimi kullananlar ise kripto para olarak isimlendirilmektedir.”
Kripto paraların, kâğıt paralara kıyasla, merkezi olmayan yapı arzettiği belirtilen raporda, “Merkezi olmayan bu yapının denetimi blok – zincir (blockchain) ismi verilen bir nevi kayıt defteri niteliğindeki süreç bilgi tabanları tarafından gerçekleştirilmektedir” bilgisi aktarıldı.
KARA PARA AKLAMA
Raporda, günümüzde ulaştığı nokta prestijiyle, alternatif bir finansal sistem dahilinde kripto para ünitelerinin, kayda bedel derinlikte bir para piyasası oluşturduğu kaydedildi.
Raporda, “Bitcoin ve alt coin’lerin alternatif para ünitesine karşılık gelmesi ve rastgele bir otoriteye bağlı olmaması, karapara aklanması ve yasadışı süreçlerde kullanılması üzere tenkitleri beraberinde getirse de mevcut şartlarda dijital para olgusunun varlığı bir tarihi birikimin muvaffakiyet etabı olarak görülmekte ve bu basamağa ayak uydurmak için çalışmalar ve düzenlemeler yapıldığı bilinmektedir” sözlerine yer verildi.
18.6 MİLYON BİTCOİN
Bitcoin’e başka bir başlık ayrılan raporda, 2009’da piyasaya sürülen birinci kripto para Bitcoin’in 18.6 milyona ulaştığı, bir Bitcoin’in 62 bin 339 dolar olduğu, toplam piyasa kıymetinin ise 1.178 trilyon dolara ulaştığı ve günlük ortalama 326 bin 653 süreç gerçekleştirildiği belirtildi.
ÜLKELER BÜNYELERİNE ALIYOR
Raporda, pek çok ülkede dijital paralar için düzenleme ve denetleme yoluyla kısıtlamalar yapıldığı, tekrar de pek çok ülkenin bu teknolojik sıçramayı yakından takip ederek sayıları 2 bini aşan dijital paraların statülerine ya yasal bir meşruiyet kazandırma ya da kendi bünyelerine alma çalışmaları bulunduğu lisana getirildi.
SONUÇ UMUT VERİCİ
Raporun sonuç kısmında şu tabirler yer aldı: “Alışık olduğumuz altın ve nakit paralarla karşılaştırıldığı vakit sanal kripto-para olan Bitcoin epey yenidir. Getirdiği teknolojiler umut verici ve gelişmeye açıktır. Bitcoin’den sonra pek çok alt coin’ler geliştirilmiştir, ama şimdilik hepsinin başarısı Bitcoin’e endekslidir. Bitcoin; banka, aracı kurum, otorite ve hükümetlerin kontrol ve düzenlemelerinden, süreç masrafı ve kısıtlamalarından uzaktır. Bitcoin’in kâğıt para yahut dijital paraların yerini alması, günden güne artmaktadır. Bitcoin’le duyurulan blok-zincir teknolojisi ise muteber bir aracıya muhtaçlık duyulan tüm hizmetlerde kullanılabilecek bir teknolojik tahlildir. Blok-zincir, Bitcoin’in başarısına da endeksli değildir.”
RİSKLER BARINDIRIYOR
Raporda, devletin, “kripto varlıkların rastgele bir düzenleme ve kontrole tabi olmaması, merkezi bir muhatabının bulunmaması, piyasa bedellerinin çok oynaklık göstermesi, yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi yahut sahiplerinin bilgileri dışında yöntemsiz olarak kullanılabilmesi ile süreçlerin geri dönülemez olması üzere nedenlerle kıymetli riskler barındırdığı” görüşünde olduğu aktarıldı.
30 Nisan 2021’de yürürlüğe girecek, ‘Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmeliğe’ de yer verilen raporda, devletin bu piyasadan çıkar elde etmesi için teşvik edici düzenleme tavsiye edildi.
Raporda, “Ülkemizin, Bitcoin’i izlemesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Tüm riskler kıymetlendirilerek, teşvik edici düzenlemeler yapılırsa, Bitcoin pazarından gelir elde etmemiz de mümkün olabilecek” denildi.
ÖDEME ARACI OLARAK KULLANILMASI YASAKLANDI
Öte yandan geçtiğimiz günlerde Merkez Bankası bahisle ilgili yeni bir karar aldı. Merkez Bankası’nın aldığı kararla ‘kripto para’ olarak bilinen Bitcoin üzere elektronik paralar Türkiye’de ödeme aracı olarak kullanılamayacak. Kripto paraların alım – satımı ve kripto para borsaları yasak kapsamında değil lakin bu alanda iş modeli geliştirilmesine de mahzur getiriliyor.
Merkez Bankası’nın 30 Nisan’da yürürlüğe girecek düzenlemesiyle, kripto paralar Türkiye’de ödeme aracı olarak kullanılamayacak. Kripto paraların alım – satımına ise yasak getirilmedi.
Kripto varlıkların kullanılacağı iş modellerinin geliştirilmesine de mani koyan yönetmelikle, bu alandaki teknoloji yatırımlarının da beklemeye alınacağı iddia ediliyor.
Merkez Bankası’nın, “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmeliği” Resmi Gazete’de yayımlandı. Yönetmelikle, “kripto varlık” tarifi yapıldı.
Kripto varlık; “dağıtık defter teknolojisi yahut emsal bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, fakat prestiji para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul değer yahut öteki sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar” olarak tanımlandı.
ARACILIK OLMAYACAK
Yönetmeliğe nazaran, kripto varlıklar, ödemelerde direkt yahut dolaylı biçimde kullanılamayacak. Kripto varlıkların ödemelerde direkt yahut dolaylı biçimde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacak.
