Türkiye’de 23 Nisan 1933 tarihinden itibaren ve daha sonra KKTC’de ilköğretim okullarında her sabah okunan Escort Ankara Andımız metninin şiirinin yazarı olan Reşit Galip kimdir, kaç yaşındaydı, nereli, mesleği nedir? Reşit Galip hayatı ve biyografisi nedir? İşte detaylar haberimizde…
REŞİT GALİP KİMDİR
Reşit Galip ya da Mustafa Reşit Baydur 1893 Rodos 5 Mart 1934 Ankara Türk siyasetçi ve doktordur
II ara seçim III ve Ankara Escort IV dönem Aydın milletvekilidir 19 Eylül 1932 13 Ağustos 1933 arasında Millî Eğitim Bakanlığı yapmış onun bakanlığı döneminde Üniversite Reformu gerçekleşmiştir Türk Tarih Kurumu’nun temelini oluşturan Türk Tarihi Tedkik Heyeti’nde Escort Bayan genel sekreterlik Türk Dil Kurumu’nda başkanlık görevleri üstlenmiştir Diplomat Hüseyin Ragıp Baydur’un kardeşidir
HAYATI
Ailesi ve gençliği
1893 yılında Rodos’ta doğdu Babası mahkeme reislerinden Mehmet Galip Bey annesi Rodoslu Münevver Ankara Escort Bayan Hanım’dır İlk ve ortaöğrenimini Rodos’ta tamamladı Adanın İtalyanlar tarafından işgali üzerine kardeşi Hüseyin Ragıp ile birlikte kayıkla Marmaris’e oradan Aydın ve İzmir’e geçti Liseyi İzmir’de okudu Milliyetçi hırslı heyecanlı bir gençti II Meşrutiyet’in temmuz ayında ilan edilmesinden esinlenerek lisenin son sınıfında iken Ferday ı Temmuz adlı bir gazete çıkardı
1911’de İstanbul Tıbbîye Mektebi’ne girdi Tıbbiye öğrencisi iken arkadaşları için Hakikat gazetesi adlı bir gazete ve Sivrisinek adlı karikatür dergisi çıkardığı gibi İstanbul’da çıkan çeşitli gazetelerde yazıları yayımlandı Okulda Türk Ocakları’nın bir şubesini açtı ve diğer askeri okullardaki ocakların müfettişliğini üstlendi Öğrenciliği devam ederken gönüllü olarak Balkan Harbi’ne katıldı ve yaralandı Ardından I Dünya Savaşı’na katılmak için gönüllü oldu Çatalca ve Kafkasya Cephelerinde savaştı Erzurum’da hastalanarak geri döndü Tıbbiye’yi 1917’de bitirebildi
Mezuniyetinden sonra aynı fakültede asistan olarak çalıştı Beğenmediği öğretim sisteminin yenileştirilmesi için Mekteb i Tıbbiye adlı bir broşür yayınlayan Reşit Galip bir sonuç alamayınca istifa etti
Kurtuluş Savaşı yılları
I Dünya Savaşı sonunda İstanbul’da kurulan Köycüler adlı cemiyetin kurucularından birisi idi Cemiyet köylere yerleşip misyoner gibi çalışan on beş gençten oluşuyordu Bu derneğin faaliyetleri doğrultusunda Doktor Hasan Ferit ile birlikte Tavşanlı’ya yerleştiği sırada Türk Kurtuluş Savaşı başladı Köylerde millî mücadelenin propagandasını yapmak için bir teşkilat kurdu
Köycüler Cemiyeti’nin dağılması üzerine Aydın Denizli Isparta Burdur Antalya’da milliyetçi muhacirlere Hilal i Ahmer 5 Sıhhi İmdat Heyet sertabipliği görevinde bulundu
Sakarya Savaşı’ndan sonra Ankara’da Sağlık Bakanlığı Hıfz ı Sıhha Dairesi başkanlığına getirildi Ankara’da sağlığı bozulduğundan havası yumuşak bir yere tayinini isteyen Reşit Galip 5 Aralık 1921’de Mersin hükûmet doktoru olarak atandı
Gaziantep Sıhhiye Müdürlüğü’ne tayin edilince bu görevi kabul etmedi ve 1924 yılından itibaren Mersin’de serbest hekimlik yaptı
Mersin’de bulunduğu sırada hekimliğin yanı sıra Yeni Mersin gazetesinin başyazarlığını üstlenmiş ve Yeni Adana gazetesinde de yazılar yayımlamıştır Bu yayın organlarında Anadolu’nun ve Türklüğün kurtarılması için temel sorunun köylere hizmet götürmek ve köylüyü eğitmek olduğunu vurgulayan yazılar yazdı
Lozan Anlaşması’nın imzalanmasından sonra anlaşma gereğince Türkiye Yunanistan arasındaki nüfus değişimini düzenlemek için kurulan Türk Yunan Mübadele Komisyonu’nda delege olarak görev yaptı
Milletvekilliği
Mart 1923 yılında hekimlik yaptığı Mersin’e gelen Atatürk’e hitaben yaptığı konuşma ile önderi etkileyen Reşit Galip iki yıl sonra onun önerisiyle milletvekilliğine aday gösterilmiştir 1925 ara seçimlerinde General İzzettin Çalışlar’ın istifa etmesi ile boşalan Aydın milletvekilliğine seçilerek meclise girdi
Milletvekilliğinin ilk aylarında meclis içinde milletvekili Ali Çetinkaya’nın tabancasından çıkan kurşunla Halit Paşa’nın yaralanması olayı meydana geldi Paşa’ya ilk müdahaleyi yaptı ancak yaralı kurtarılamadı 3 Bu olaydan birkaç gün sonra başlayan Şeyh Sait İsyanı sırasında Ali Çetinkaya başkanlığındaki Ankara İstiklal Mahkemesi’nde üye olarak görev yaptı Mahkemenin görevi Mart 1927’de sona erdi
III ve IV dönemlerde de Aydın milletvekilliği yapan Reşit Galip Atatürk’ün isteğiyle Serbest Fırka’ya girdi Partinin kapanma kararı almasından önce istifa etti
Türk Ocakları’nın 23 Nisan 1930 günkü kurultayında 16 üyeli Türk Tarihi Tedkik Heyeti üyeliğine seçildi ve heyetin genel sekreteri oldu Atatürk’ün Kasım 1930 Mart 1931 tarihleri arasında gerçekleşen yurt gezisinde ona eşlik eden heyette yer aldı Türk Ocakları’nın kapatılması üzerine onun yerine kurulan Halkevleri örgütünün kurulmasında etkin rol aldı Sonradan Türk Dil Kurumu’na dönüşecek olan Türk Dili Tetkik Cemiyeti içinde de yer aldı ve bu cemiyetin çıkardığı Öz Dilimiz dergisinin baş yazarlığını üstlendi
Millî Eğitim Bakanlığı
Dolmabahçe’de cumhurbaşkanının sofrasında bulunduğu bir gece Millî Eğitim Bakanı Esat Bey’i eleştirmesi Reşit Galip’in Atatürk’le çatışmasına neden olmuş kısa bir süre için ilişkilerini gölgelemişti Ancak çok geçmeden Esat Bey istifa edince 19 Eylül 1932’de bakan olarak Reşit Galip Bey atandı
26 Eylül 1932’de açılışı yapılan Türk Dil Kurumu’nun başkanı Samih Rıfat Bey hayatını yitirdiğinde Millî Eğitim Bakanlığı’nın yanı sıra bu kurumun başkanlık görevini üstlendi
Bakanlığı sırasında ilkokuldan başlayarak öğrencilere Atatürk ilkelerine bağlılık ruhu aşılamaya yönelen Reşit Galip Cumhuriyet 10 yılını doldururken 23 Nisan 1933 sabahı çocuklarına kendi yazdığı bir andı okutmuş ve o gün Çocuk Haftası’nı açış konuşmasında da bu metni tekrar etmişti Bu konuşmanın ardından Bakanlıkça yayımlanan bir genelge ile Cumhuriyet’in 10 yılından başlayarak okullarda bu ant sürekli hep bir ağızdan okutulmuştur
Dünyanın sayılı müzeleri arasına giren Anadolu Medeniyetleri Müzesi onun bakanlığı döneminde tasarlandı 3 Millî bir müze kurulmasının yanı sıra Millî Kütüphane ile İlimler ve Sanatlar Akademisi’nin kurulması onun bakanlık dönemine kararlaştırılmıştı
Bakanlığı dönemindeki en büyük dönüşüm 1933 yılındaki Üniversite Reformu’dur İstanbul Darülfünunu’nun çağdaş bir üniversiteye dönüştürülmesi kararı 1931’de verilmişti Kararın uygulaması Reşit Galip’in bakanlığı sırasında gerçekleştirildi Yeni öğretim kadrosunun saptanması Millî Eğitim Bakanlığı’nın göreviydi Kadro oluşturulurken 150’ye yakın müderris ve müderris yardımcısının görevlerine son verildi Yerleri Nazi Almanyasından kaçan Alman bilimadamları ile doldurulmaya çalışıldı Darülfünun’un lağvedilip yerine İstanbul Üniversitesi’nin kurulmasına dair kanun 31 Mayıs 1933’te TBMM’de kabul edildi Yasanın yürürlüğe girmesinden önce kadronun saptanmasına ilişkin yoğunlaşan eleştiriler yüzünden Reşit Galip 13 Temmuz 1933’te bakanlıktan ayrıldı Anadolu Ajansı’na verilen demeçte istifasının nedeni olarak iki haftadır süren rahatsızlığı gösterildi Millî Eğitim Bakanlığı görevini bir süre için Sağlık Bakanı Refik Saydam vekaleten yürüttü ardından Yusuf Hikmet Bayur bakanlığa atandı
Türkiye’de 23 Nisan 1933 tarihinden itibaren ve daha sonra KKTC’de ilköğretim okullarında her sabah okunan Andımız Öğrenci Andı metninin şiirinin yazarıdır
VEFATI
Bakanlıktan ayrıldıktan sonra rahatsızlığı zatürreye dönüşen Reşit Galip 5 Mart 1934 günü hayatını kaybetti Cebeci Asri Mezarlığı’na defnedildi Reşit Galip Bey Zübeyre Hanım ile evli ve 3 çocuk babasıydı
Torunlarından Feyhan Hanım akademisyen siyasetçi yazar Baskın Oran’ın eşidir Ankara’da ve Nazilli’de bir caddeye ismi verilmiştir Hakkında Yener Oruç tarafından kaleme alınmış bir kitap bulunur Atatürk’ün Fikir Fedaisi Dr Reşit Galip Güner Y 2007
